عقب افتادن پریودی همیشه به معنای بارداری نیست. عوامل مختلفی مثل استرس، اختلالات هورمونی یا بیماری های مزمن می توانند چرخه قاعدگی را بر هم بزنند. در این مقاله با دلایل شایع، عوارض و راهکار درمان عقب افتادن پریودی آشنا می شوید.
چه عواملی باعث عقب افتادن پریودی می شود؟
اگر باردار نیستید ولی پریودتان عقب افتاده، ممکن است دلیل آن استرس زیاد، تغییرات وزن، یا برخی بیماری های زمینه ای مثل سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) یا دیابت باشد.
برخی مطالعات نشان داده اند که شیوع بی نظمی در چرخه قاعدگی بین 5 تا 35/6 درصد متغیر است و این موضوع به عواملی مثل سن، شرایط شغلی و منطقه جغرافیایی بستگی دارد.
دو بازه زمانی در زندگی وجود دارد که عقب افتادن پریودی یا بی نظمی آن امری طبیعی تلقی می شود:
- دوران نوجوانی که قاعدگی برای اولین بار آغاز می شود
- و دوران پیش یائسگی که بدن در حال گذر از قاعدگی به سوی یائسگی است.
در حالت طبیعی، اکثر افرادی که هنوز به یائسگی نرسیده اند، هر حدود 28 روز یک بار پریود می شوند. با این حال، طول چرخه قاعدگی بین 21 تا 35 روز هم می تواند طبیعی در نظر گرفته شود.
اگر فاصله بین پریودهای شما خارج از این بازه باشد، ممکن است یکی از دلایل زیر عامل این بی نظمی باشد.
8 مورد از مهم ترین دلایل عقب افتادن پریودی
1- استرس
استرس مزمن می تواند هورمون های بدن را به هم بریزد، سبک زندگی شما را تغییر دهد و حتی بر بخشی از مغز که تنظیم کننده چرخه قاعدگی است یعنی هیپوتالاموس تأثیر بگذارد.
اگر استرس ادامه دار باشد، ممکن است منجر به بیماری، افزایش یا کاهش وزن ناگهانی شود؛ عواملی که همگی می توانند چرخه قاعدگی را مختل کنند.
راهکار درمان عقب افتادن پریودی در اثر استرس:
- پیاده روی یا ورزش های هوازی سبک مثل یوگا
- خواب کافی و منظم
- تکنیک های آرام سازی ذهن مانند تنفس عمیق یا مدیتیشن
در صورتی که استرس مزمن دارید و پریودتان نامنظم شده، حتما با یک مشاور یا پزشک مشورت کنید.
2- وزن پایین بدن
کاهش وزن سریع یا بیش از حد، به ویژه در نتیجه اختلالات تغذیه ای یا رژیم های سخت گیرانه، می تواند باعث بی نظمی پریود یا حتی قطع کامل قاعدگی شود.
همچنین، فعالیت بدنی شدید مانند شرکت مداوم در مسابقات استقامت (مثلا دوهای ماراتن) می تواند نظم قاعدگی را بر هم بزند.
عوارض عقب افتادن پریودی در اثر وزن پایین:
- نازایی موقت
- پوکی استخوان به دلیل کاهش سطح استروژن
- ضعف سیستم ایمنی
اگر کاهش وزن علت عقب افتادن پریود است، باید با پزشک و کارشناس تغذیه برای بازگشت تدریجی به وزن سالم همکاری کنید.
3- وزن بالای بدن
همان طور که کمبود وزن می تواند باعث تغییرات هورمونی شود، اضافه وزن یا چاقی هم می تواند اختلالات مشابهی را در پی داشته باشد.
چاقی ممکن است باعث افزایش بیش ازحد هورمون استروژن شود. بالا بودن استروژن باعث بی نظمی پریود یا حتی توقف کامل قاعدگی می شود.
راهکار درمان عقب افتادن پریودی در اثر چاقی:
- تغییر سبک زندگی با تمرکز بر تغذیه سالم
- ورزش منظم متناسب با توان جسمی
- مشورت با پزشک در صورت نیاز به کاهش وزن اصولی
یادآوری: کاهش وزن سریع به صورت خودسرانه نه تنها کمک کننده نیست، بلکه می تواند اوضاع را بدتر کند.
4- روش های پیشگیری از بارداری (قرص، آی یودی و…)
شروع یا قطع برخی روش های پیشگیری از بارداری می تواند باعث تغییر در چرخه قاعدگی شود. این روش ها شامل موارد زیر هستند:
- قرص ترکیبی (استروژن و پروژسترون)
- قرص پروژسترون تنها (مینی پیل)
- آمپول ضدبارداری
- آی یودی (به ویژه نوع هورمونی)
- حلقه واژینال
- برچسب پوستی
- کاشت زیرپوستی
در این روش ها، ممکن است خونریزی های بین پریودی (اصطلاحا لکه بینی یا خونریزی ناشی از قطع هورمون) مشاهده شود که با پریود واقعی فرق دارد.
حتی آی یودی غیرهورمونی (نوع مسی) هم که تخمک گذاری را متوقف نمی کند، ممکن است باعث کوتاه تر یا طولانی تر شدن چرخه قاعدگی و بی نظمی در پریود شود.
نکته مهم:
تغییرات قاعدگی پس از شروع یا توقف روش های هورمونی معمول است، اما اگر ادامه دار یا شدید بود، با پزشک مشورت کنید.
5- مشکلات تیروئید
عملکرد نامتعادل غده تیروئید، چه پرکاری و چه کم کاری، می تواند باعث عقب افتادن پریودی یا حتی قطع آن شود.
غده تیروئید وظیفه تنظیم سوخت وساز بدن (متابولیسم) را بر عهده دارد. هرگونه اختلال در عملکرد آن می تواند سطح هورمون های جنسی را تحت تأثیر قرار دهد و در نتیجه چرخه قاعدگی دچار نوسان شود.
علائم رایج اختلالات تیروئید:
- احساس خستگی مداوم
- کاهش یا افزایش وزن ناگهانی
- تعریق بیش ازحد یا خشکی پوست
- ریزش مو
- اختلال در خلق وخو یا افسردگی
راهکار درمان عقب افتادن پریودی ناشی از مشکلات تیروئید:
خوشبختانه، اکثر مشکلات تیروئیدی با داروهای مناسب قابل کنترل هستند. اگر بی نظمی قاعدگی دارید و مشکوک به اختلالات تیروئید هستید، با پزشک مشورت کرده و آزمایش خون بدهید.
6- سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)
سندرم تخمدان پلی کیستیک یکی از دلایل شایع عقب افتادن پریودی در زنان است. در این شرایط، بدن شروع به تولید هورمون مردانه (آندروژن) بیش ازحد می کند که منجر به تشکیل کیست های متعدد در تخمدان ها می شود.
این اختلال هورمونی ممکن است روند تخمک گذاری را نامنظم کند یا به کلی متوقف کند.
همچنین، اغلب بیماران مبتلا به PCOS دچار مقاومت به انسولین می شوند که می تواند باعث افزایش وزن و اختلالات متابولیکی شود.
علائم رایج PCOS:
- بی نظمی در قاعدگی
- رشد موهای زائد در صورت یا بدن
- جوش های شدید و مقاوم
- افزایش وزن یا دشواری در کاهش وزن
راهکار درمان عقب افتادن پریودی ناشی از PCOS:
درمان این بیماری بیشتر روی کاهش علائم و تنظیم چرخه قاعدگی متمرکز است. پزشک ممکن است قرص های ضدبارداری یا داروهای تنظیم کننده انسولین تجویز کند.
همچنین، تغییر سبک زندگی مثل تغذیه سالم و ورزش منظم نقش مهمی در بهبود علائم دارد.
7- نارسایی اولیه تخمدان (POI)
یائسگی معمولا بین 45 تا 55 سالگی رخ می دهد. اگر علائم یائسگی را در سنین زیر 40 سال تجربه می کنید، ممکن است دچار نارسایی زودرس تخمدان (POI) یا یائسگی زودرس شده باشید.
حدود 1 درصد از زنان زیر 40 سال به این وضعیت دچار می شوند. این بیماری ممکن است به دلایل مختلفی از جمله:
- بیماری های خودایمنی
- اختلالات ژنتیکی
- یا حتی برداشتن جراحی تخمدان ها
ایجاد شود.
عوارض عقب افتادن پریودی در اثر POI:
- کاهش باروری یا نازایی
- کاهش تراکم استخوان
- گرگرفتگی و اختلالات خواب
راهکار درمان:
تشخیص زودهنگام با آزمایش خون و بررسی سطح هورمون ها بسیار مهم است. بسته به علت، درمان ممکن است شامل هورمون درمانی جایگزین (HRT) یا مکمل های تغذیه ای باشد.
8- بیماری های مزمن دیگر
برخی بیماری های مزمن مانند دیابت و بیماری سلیاک (عدم تحمل گلوتن) نیز می توانند باعث بی نظمی پریود شوند.
دیابت:
نوسانات قند خون روی سطح هورمون ها تأثیر می گذارد. هرچند نادر است، اما دیابت کنترل نشده می تواند باعث عقب افتادن یا نامنظم شدن پریودی شود.
سلیاک:
در این بیماری، التهاب مزمن روده مانع جذب صحیح مواد مغذی ضروری می شود و این امر می تواند روی چرخه قاعدگی اثر منفی بگذارد.
بیماری های دیگر که ممکن است پریود را نامنظم کنند:
- سندرم کوشینگ (افزایش هورمون کورتیزول)
- هیپرپلازی مادرزادی آدرنال (مشکلات غدد فوق کلیوی)
- سندرم آشرمن (چسبندگی رحم پس از جراحی یا سقط)
در صورت داشتن بیماری مزمن، حفظ تعادل تغذیه، مصرف داروها به موقع و بررسی منظم با پزشک می تواند کمک زیادی به تنظیم پریود کند.
چه زمانی برای درمان عقب افتادن پریودی به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر حس می کنید چرخه پریودی تان به طور مکرر نامنظم شده یا مدت زیادی از عقب افتادن پریود گذشته و مطمئن هستید که باردار نیستید، حتما با پزشک یا متخصص زنان مشورت کنید.
نکاتی که قبل از مراجعه باید آماده داشته باشید:
- تاریخ دقیق آخرین پریود
- طول چرخه های قبلی
- علائم دیگر مثل درد، تهوع، یا افزایش وزن
- روش پیشگیری از بارداری در حال حاضر یا گذشته
اگر علائم زیر را دارید، بلافاصله به پزشک مراجعه کنید:
- خونریزی شدید و غیرقابل کنترل
- تب
- درد شدید شکمی
- حالت تهوع و استفراغ مداوم
- خونریزی ای که بیش از 7 روز طول بکشد
- خونریزی پس از یائسگی
سخنی از نی نی تینی
همان طور که هر فرد با فرد دیگر متفاوت است، چرخه قاعدگی هر زن نیز منحصربه فرد است. گرچه میانگین زمان پریود هر 28 روز در نظر گرفته می شود، اما بازه طبیعی می تواند بین 21 تا 35 روز هم باشد.
بی نظمی در پریودی یا عقب افتادن پریودی همیشه نشانه بیماری نیست، اما اگر مکرر و ادامه دار باشد، بهتر است با پزشک مشورت کنید. گاهی دلایل ساده ای مثل استرس، تغییر وزن، یا شروع و توقف داروهای هورمونی می توانند چرخه شما را مختل کنند.
شما تا به حال تجربه عقب افتادن پریودی بدون بارداری را داشته اید؟ به نظر شما چه عامل یا راهکاری مؤثرتر بوده؟
لطفا تجربه یا سؤال خود را در قسمت نظرات با ما و دیگر مادران به اشتراک بگذارید. شاید تجربیات شما راه حل یک نفر دیگر باشد!
