این نوع درد که گاهی با نام سیاتیکا یا “رادیکولوپاتی کمری” هم شناخته می شود، به صورت دردی تیرکشنده توصیف می شود که از ناحیه کمر و از مسیر عصب سیاتیک شروع شده و به پشت ران پا امتداد پیدا می کند. عصب سیاتیک بلندترین و ضخیم ترین عصب در بدن انسان است و نقش مهمی در عملکرد پاها ایفا می کند. همین موضوع باعث می شود که فشار یا التهاب روی این عصب، باعث ایجاد علائم ناراحت کننده ای در دوران بارداری شود.
علائم درد سیاتیک در بارداری
علائمی که با درد سیاتیک همراه هستند می توانند از درد خفیف تا دردهای شدید و غیرقابل تحمل متغیر باشند. در برخی موارد، ممکن است در یک بخش از بدن احساس گزگز یا بی حسی داشته باشید و در بخشی دیگر، احساس درد کنید. علائم درد سیاتیک در بارداری شامل موارد زیر هستند:
- احساس سوزش در ناحیه کمر و باسن
- دردی که از لگن شروع شده و به پشت پاها تیر می کشد
- شوک ناگهانی از درد، که اغلب به “برق گرفتگی” تشبیه می شود
- دردهایی که با سرفه، عطسه یا نشستن های طولانی بدتر می شوند
- بی حسی، ضعف عضلات یا گزگز در یک پا یا کف پا
این نشانه ها ممکن است در طول روز متناوب ظاهر شوند و حتی در خواب نیز مزاحمت ایجاد کنند. گاهی آن قدر درد شدید است که مادر باردار در راه رفتن یا حتی نشستن دچار مشکل می شود.
علت درد سیاتیک در بارداری چیست؟
علت اصلی درد سیاتیک در بارداری فشرده شدن ستون فقرات یا ریشه های عصبی است. این فشار باعث تحریک یا التهاب عصب سیاتیک می شود. در حالت عادی، این اتفاق ممکن است به دلیل بیرون زدگی دیسک کمر یا رشد اضافی استخوان (خار استخوانی) روی مهره ها رخ دهد.
اما در دوران بارداری، عوامل خاص تری باعث این فشار می شوند. بدن مادر باردار، برای آماده شدن جهت زایمان، هورمونی به نام رلاکسین ترشح می کند. این هورمون باعث شل شدن رباط های لگن می شود تا خروج نوزاد از کانال زایمان راحت تر شود. ولی این شل شدن رباط ها و بزرگ شدن رحم، تعادل بدن را تغییر می دهد و ممکن است موجب فشار روی عصب سیاتیک شود. این فشار ناگهانی، دردهایی تیرکشنده از کمر تا پاها ایجاد می کند.
طبق تجربه بسیاری از پزشکان، درد سیاتیک معمولا از سه ماهه سوم بارداری شروع می شود، یعنی زمانی که رشد جنین به اوج می رسد. البته این بدان معنا نیست که در مراحل ابتدایی بارداری امکان بروز سیاتیک وجود ندارد؛ برخی مادران از ماه های اول بارداری دچار این دردها می شوند.
با رشد جنین، فشار روی مفاصل و عضلات افزایش می یابد، و در برخی موارد، حتی وضعیت قرارگیری جنین نیز می تواند دلیل فشردگی عصب سیاتیک باشد.
برخی مادران فقط گهگاه این درد را تجربه می کنند، اما برای برخی دیگر این ناراحتی مداوم است. با این حال، خبر خوب این است که اگرچه این درد برای مادر بسیار آزاردهنده است، ولی خوشبختانه برای جنین بی خطر است و به رشد یا سلامت او آسیبی نمی زند.
اگر در دوران بارداری دچار درد عصب سیاتیک شدید، چه باید کرد؟
درد سیاتیک در بارداری معمولا نیاز به زمان و استراحت کافی برای بهبود دارد. اگرچه احساس ناراحتی و دردهای خفیف طبیعی است، اما دردهای شدید و غیرقابل تحمل نباید نادیده گرفته شوند. در مواردی که درد طاقت فرساست، برخی از داروهای مسکن بدون نسخه ممکن است مؤثر باشند. البته قبل از مصرف هرگونه دارویی در دوران بارداری، حتما با پزشک خود مشورت کنید تا مطمئن شوید برای جنین خطری ندارد.
درمان های خانگی برای کاهش درد سیاتیک در بارداری
مقابله با دردهای مداوم بدنی در دوران بارداری واقعا خسته کننده است، اما خوشبختانه چند روش خانگی ساده وجود دارد که می تواند به کاهش درد سیاتیک در بارداری کمک کند:
- از گرما یا سرما کمک بگیرید: دوش آب گرم یا استفاده از کیسه آب گرم روی کمر و باسن می تواند عضلات گرفته را شل کند. این عضلات معمولا به دلیل وزن اضافه دوران بارداری تحت فشار قرار می گیرند. در مقابل، قرار دادن کمپرس سرد روی پایین کمر و لگن نیز می تواند التهاب را کاهش دهد.
- حرکت را متوقف نکنید: استراحت مهم است، اما ماندن در یک وضعیت یا بی تحرکی مطلق می تواند وضعیت را بدتر کند. حتی یک پیاده روی کوتاه می تواند تفاوت زیادی ایجاد کند. کلاس های یوگای دوران بارداری هم گزینه ی خوبی هستند، چون به آرامش عضلات و ذهن کمک می کنند. البته از خم شدن یا پیچ خوردن زیاد بدن خودداری کنید. شنا کردن یا ورزش های کم فشار هم گزینه های مفید و بی خطر هستند.
- به درد گوش بدهید: اگر متوجه شدید فعالیت خاصی درد را تشدید می کند، از انجام آن خودداری کنید. اگر شغل تان ایجاب می کند که برای مدت طولانی بایستید، حتما در طول روز چندین بار استراحت کنید. از بلند کردن اجسام سنگین هم بپرهیزید.
- ماساژ بارداری را امتحان کنید: تحقیقات نشان داده اند که ماساژ مخصوص دوران بارداری می تواند در کاهش استرس، بهبود گردش خون و حتی تنظیم هورمون ها مؤثر باشد. البته این نوع ماساژ باید حتما توسط فردی آموزش دیده و آشنا با شرایط بارداری انجام شود.
- به فیزیوتراپیست مراجعه کنید: مراجعه به یک متخصص فیزیوتراپی می تواند بسیار کمک کننده باشد. آن ها شرایط شما را ارزیابی می کنند و تمرین های کششی یا تقویتی مناسب با وضعیت بدنی تان ارائه می دهند تا فشار روی عصب سیاتیک کمتر شود.
- در وضعیت مناسب بخوابید: موقع خوابیدن، روی پهلویی که درد ندارد بخوابید. این کار فشار را از روی عصب فشرده شده کم می کند. استفاده از بالش های مخصوص بارداری یا بالش کامل بدن برای پشتیبانی از لگن و پاها نیز توصیه می شود.
آیا درد سیاتیک بعد از زایمان از بین می رود؟
در بسیاری از موارد، درد سیاتیک بعد از زایمان به طور کامل از بین می رود، زیرا فشار ناشی از وزن جنین از روی بدن برداشته می شود. اما برخی زنان ممکن است همچنان پس از زایمان نیز دچار درد باشند. این اتفاق معمولا به دلیل ضعف عضلات کمر و شکم است.
اگر درد ادامه دار بود، سعی کنید با فعالیت های ملایم و تقویت کننده عضلات به بهبود وضعیت بدنی تان کمک کنید، اما در عین حال به بدنتان فرصت کافی برای استراحت و ترمیم بدهید. و البته اگر درد در دوران بارداری یا پس از زایمان افزایش یافت یا بهبود نیافت، حتما با پزشک خود مشورت کنید.
سخنی از نی نی تینی
اگر چه درد سیاتیک در بارداری می تواند ناراحت کننده و آزاردهنده باشد، اما با آگاهی، مراقبت های مناسب و مشورت با پزشک، می توان آن را کنترل و حتی کاهش داد. به یاد داشته باشید که بی توجهی به درد سیاتیک در بارداری نه تنها کیفیت زندگی روزانه شما را تحت تأثیر قرار می دهد، بلکه ممکن است روند بهبودی پس از زایمان را نیز دشوارتر کند؛ پس بهتر است با بدن خود مهربان باشید و در زمان مناسب اقدام کنید.
آیا شما هم در دوران بارداری با درد سیاتیک مواجه شده اید؟ چه روش هایی به کاهش دردتان کمک کرده است؟
اگر تجربه ای مفید یا سوالی درباره این موضوع دارید، خوشحال می شویم در بخش نظرات با ما و دیگر مادران به اشتراک بگذارید.
همفکری شما می تواند راه گشای مادر دیگری باشد که در حال تجربه ی شرایط مشابه است.
