سندروم نفروتیک در کودکان یک بیماری است که باعث می شود کلیه ها مقدار زیادی پروتئین را به ادرار نشت دهند. این نشت زیاد می تواند منجر به مشکلات متعددی شود، از جمله ورم بافت های بدن و افزایش احتمال ابتلا به عفونت ها.
در این مقاله در مورد سندروم نفروتیک در کودکان یا همان دفع پروتئین در کودکان به طور مفصل توضیح خواهیم داد.
سندروم نفرووتیک در کودکان (دفع پروتئین در کودکان)
اگرچه سندروم نفروتیک ممکن است در هر سنی اتفاق بیفتد، اما معمولا برای اولین بار در کودکانی بین سن یک تا شش سال تشخیص داده می شود.
این بیماری در کودکانی با سابقه یا پیش زمینه آسیایی شایع تر است، اگرچه دلیل مشخصی برای این موضوع وجود ندارد.
علائم سندروم نفروتیک در کودکان معمولا با داروهای استروئیدی قابل کنترل هستند. بیشتر کودکان مبتلا به این بیماری به خوبی به استروئیدها پاسخ می دهند و در معرض خطر نارسایی کلیه قرار ندارند.
اما تعداد کمی از کودکان به نوع ارثی یا مادرزادی سندروم نفروتیک مبتلا هستند که معمولا پاسخ کمتری به درمان می دهند و ممکن است در نهایت دچار نارسایی کلیه شده و نیاز به پیوند کلیه پیدا کنند.
مشکلاتی که سندروم نفروتیک در کودکان می تواند ایجاد کند
اکثر کودکان مبتلا به سندروم نفروتیک دوره هایی دارند که در آن علائم بیماری کنترل می شود (رمیشن یا بهبودی)، و سپس دوره هایی که علائم بازمی گردد (عود یا relapse).
در بیشتر موارد، دفعات عود با افزایش سن کمتر می شود و اغلب تا اواخر نوجوانی متوقف می گردد.
از مهم ترین علائم سندروم نفروتیک در کودکان می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ورم (ادم)
کاهش سطح پروتئین در خون باعث کاهش جریان آب از بافت های بدن به داخل رگ
های خونی می شود که نتیجه آن تجمع مایع و ورم است. ورم معمولا ابتدا در اطراف
چشم ها دیده می شود، سپس به دور ساق پاها و سایر نقاط بدن گسترش می یابد.
- عفونت ها
آنتی بادی ها گروهی خاص از پروتئین ها در خون هستند که به مقابله با عفونت کمک می کنند. وقتی این پروتئین ها از دست بروند، کودکان بیشتر در معرض عفونت قرار می گیرند.
- تغییرات ادرار
در بعضی موارد، میزان بالای پروتئین دفع شده باعث می شود ادرار کف آلود شود. همچنین ممکن است در دوره های عود، کودک مقدار ادرار کمتری نسبت به معمول دفع کند.
- لخته های خونی
پروتئین های مهمی که از لخته شدن غیرطبیعی خون جلوگیری می کنند، ممکن است در ادرار دفع شوند و این موضوع خطر بروز لخته های خونی جدی را افزایش می دهد. در هنگام عود، خون غلیظ تر می شود که خود عامل افزایش خطر لخته شدن است.
علت های سندروم نفروتیک در کودکان
اکثر کودکان مبتلا به سندروم نفروتیک (دفع پروتئین در کودکان) دچار بیماری به نام “تغییرات حداقل” هستند. این بدان معناست که کلیه ها در آزمایش معمولی با میکروسکوپ ظاهری طبیعی یا نزدیک به طبیعی دارند.
اما اگر نمونه بافت کلیه تحت میکروسکوپ الکترونی بسیار قوی بررسی شود، تغییراتی مشاهده خواهد شد.
علت بیماری تغییرات حداقل هنوز ناشناخته است.
گاهی سندروم نفروتیک در کودکان ناشی از مشکلات کلیوی یا بیماری های دیگر است، مانند:
- گلومرواسکلروز: زخمی شدن بافت داخلی کلیه
- گلومرولونفریت: التهاب داخل کلیه
- عفونت هایی مانند HIV یا هپاتیت
- لوپوس (بیماری خودایمنی)
- دیابت
- کم خونی داسی شکل
- در موارد بسیار نادر، برخی سرطان ها مانند لوسمی، میلوم متعدد یا لنفوم
این مشکلات معمولا در بزرگسالان با سندروم نفروتیک شایع ترند.
تشخیص سندروم نفروتیک در کودکان
سندروم نفروتیک یا همان دفع پروتئین در کودکان معمولا با آزمایش ساده ادرار و استفاده از نوار تست (dipstick) تشخیص داده می شود.
اگر مقدار زیادی پروتئین در ادرار باشد، رنگ نوار تست تغییر می کند.
آزمایش خون برای بررسی میزان پروتئین آلبومین که در خون کاهش یافته باشد، تأیید تشخیص را ممکن می سازد.
در مواردی که درمان اولیه مؤثر نباشد، ممکن است پزشک برای اطمینان از نوع بیماری، نمونه برداری از کلیه (بیوپسی) را توصیه کند. در این روش نمونه کوچکی از بافت کلیه با سوزن گرفته شده و زیر میکروسکوپ بررسی می شود.
درمان سندروم نفروتیک در کودکان
درمان اصلی سندروم نفروتیک در کودکان استفاده از داروهای استروئیدی است، اما اگر کودک عوارض جانبی قابل توجهی داشته باشد، درمان های مکمل نیز ممکن است به کار گرفته شود.
اکثر کودکان تا اواخر نوجوانی دچار عود بیماری می شوند و در این مواقع نیازمند مصرف مجدد استروئید هستند.
ممکن است فرزند شما به متخصص کلیه کودکان (نفرولوژیست کودکان) ارجاع داده شود تا آزمایش ها و درمان تخصصی انجام شود.
استروئیدها (یکی از داروهای سندروم نفروتیک در کودکان)
کودکانی که برای اولین بار به سندروم نفروتیک مبتلا می شوند معمولا یک دوره حداقل 4 هفته ای داروی استروئیدی پردنیزولون دریافت می کنند، سپس به مدت 4 هفته دیگر دوز کمتری هر دو روز یک بار تجویز می شود. این درمان باعث توقف نشت پروتئین از کلیه ها به ادرار می گردد.
در دوره های کوتاه مصرف پردنیزولون، معمولا عوارض جدی یا طولانی مدت رخ نمی دهد، اگرچه ممکن است برخی کودکان علائمی مانند افزایش اشتها، افزایش وزن، سرخ شدن گونه ها و تغییرات خلقی را تجربه کنند.
اکثر کودکان به خوبی به درمان با پردنیزولون پاسخ می دهند، به طوری که پروتئین ادرار از بین رفته و ورم بدن در عرض چند هفته کاهش می یابد. این دوره را دوره بهبود یا رمیشن می نامند.
داروهای ادرارآور (دیورتیک ها)
برای کاهش تجمع مایعات، ممکن است به کودک داروهای ادرارآور داده شود. این داروها با افزایش حجم ادرار به کاهش ورم کمک می کنند.
پنی سیلین
پنی سیلین یک آنتی بیوتیک است که ممکن است در دوره های عود برای کاهش احتمال عفونت تجویز شود.
تغییرات رژیمی
ممکن است به شما توصیه شود مصرف نمک را در رژیم غذایی فرزندتان کاهش دهید تا از تجمع آب و ورم بیشتر جلوگیری شود. این به معنی پرهیز از خوردن غذاهای فرآوری شده و عدم افزودن نمک اضافی به غذا است.
واکسیناسیون ها
به کودکان مبتلا به سندروم نفروتیک توصیه می شود واکسن پنوموکوک را دریافت کنند.
برخی کودکان همچنین ممکن است واکسن آبله مرغان را بین دوره های عود دریافت کنند.
واکسن های زنده مانند MMR (سرخک، اوریون، سرخجه)، آبله مرغان و BCG نباید در زمانی که کودک داروهای کنترل علائم مصرف می کند، تزریق شوند.
داروهای مکمل برای درمان سندروم نفروتیک در کودکان
اگر کودک نتواند با استروئیدها بهبود پایداری داشته باشد یا دچار عوارض جانبی شدید شود، ممکن است پزشک داروهای دیگری را جایگزین یا همراه با استروئید تجویز کند. این داروها شامل موارد زیر هستند:
- لووامیزول
- سیکلوفسفامید
- سیکلوسپورین
- تاکرولیموس
- مایکو فنولات
- ریتوکسیماب
تزریق آلبومین
بیشتر پروتئین دفع شده در سندروم نفروتیک در کودکان از نوع آلبومین است.
اگر علائم فرزند شما شدید باشد، ممکن است در بیمارستان بستری شده و آلبومین از طریق تزریق به خون کودک داده شود.
آلبومین به آرامی طی چند ساعت از طریق یک لوله نازک پلاستیکی به نام کانیولا که در یکی از رگ های بازوی کودک قرار داده می شود، به خون تزریق می گردد.
مراقبت از کودک در خانه
در صورت بروز سندروم نفروتیک در کودکان، باید به طور روزانه وضعیت او را زیر نظر داشته باشید تا علائم عود بیماری (Relapse) را تشخیص دهید.
لازم است هر روز هنگام اولین ادرار کودک، از نوار تست (دیپ استیک) برای بررسی میزان پروتئین در ادرار استفاده کنید.
نتایج تست دیپ استیک به صورت زیر ثبت می شوند:
- منفی (Negative) – صفر میلی گرم پروتئین در هر دسی لیتر ادرار (mg/dL)
- ردپا (Trace) – 15 تا 30 میلی گرم در دسی لیتر
- 1+ – 30 تا 100 میلی گرم در دسی لیتر
- 2+ – 100 تا 300 میلی گرم در دسی لیتر
- 3+ – 300 تا 1000 میلی گرم در دسی لیتر
- 4+ – بیش از 1000 میلی گرم در دسی لیتر
نتیجه هر روز باید در یک دفتر یادداشت ثبت شود تا پزشک یا پرستار متخصص در مراجعات بعدی آن را بررسی کند.
همچنین باید میزان داروهای مصرفی و هر توضیح یا علامتی که کودک نشان می دهد، مانند احساس ناخوشی، را یادداشت کنید.
اگر دیپ استیک برای سه روز متوالی عدد 3+ یا بالاتر را نشان دهد، یعنی کودکتان دچار عود بیماری شده است.
در این صورت، باید طبق دستورات پزشک برای شروع داروهای استروئیدی اقدام کنید یا فورا با پزشک تماس بگیرید.
در شرایط زیر بهتر است سریعا نوبت اورژانسی از پزشک عمومی (GP) بگیرید یا از خدمات اورژانس 115 کمک بخواهید:
- اگر کودکتان با فردی که مبتلا به آبله مرغان یا سرخک است تماس داشته و پزشک گفته کودک ایمنی ندارد.
- اگر کودک بیمار است یا تب بالایی دارد.
- اگر کودک دچار اسهال و استفراغ است.
سندروم نفروتیک در کودکان به طور مادرزادی
سندروم نفروتیک مادرزادی معمولا به علت نقص ژنی ارثی ایجاد می شود.
برای انتقال این بیماری به کودک، هر دو والد باید یک نسخه سالم و یک نسخه معیوب از ژن را داشته باشند.
درمان سندروم نفروتیک مادرزادی
اگر سندروم نفروتیک در کودکان از نوع مادرزادی باشد، نیازمند تزریق مکرر آلبومین است تا رشد و تکامل طبیعی داشته باشد. این درمان معمولا به بستری شدن در بیمارستان نیاز دارد.
گاهی والدین آموزش می بینند که تزریق ها را در خانه انجام دهند.
کودک به طور مرتب در کلینیک بررسی می شود تا فشار خون، رشد، وزن، عملکرد کلیه و سلامت استخوان ها کنترل شود.
تصمیم گیری برای انتخاب روش درمان (درمان در بیمارستان یا خانه) برای والدین می تواند دشوار باشد، بنابراین لازم است درباره مزایا و معایب هر گزینه با پزشک مشورت کنید.
دیالیز و پیوند کلیه
در برخی موارد، ممکن است برای درمان سندروم نفروتیک در کودکان، پزشک توصیه کند که یکی یا هر دو کلیه کودک برداشته شود.
این کار باعث می شود از دست دادن پروتئین از ادرار متوقف شده و خطر مشکلات جدی مثل لخته شدن خون کاهش یابد.
اگر هر دو کلیه برداشته شود، کودک نیاز به دیالیز خواهد داشت. دیالیز دستگاهی است که عملکرد کلیه را از سنین پایین تا زمان دریافت پیوند کلیه جایگزین می کند.
یک انسان برای زنده ماندن به تنها یک کلیه نیاز دارد، بنابراین فرد زنده می تواند کلیه خود را اهدا کند. بهترین اهداکننده معمولا یکی از اعضای نزدیک خانواده است.
سخنی از نی نی تینی
سندروم نفروتیک در کودکان بیماری ای است که نیازمند مراقبت دقیق و مستمر است. پیگیری روزانه وضعیت کودک با تست ادرار و همکاری نزدیک با پزشک متخصص نقش بسیار مهمی در کنترل علائم و کاهش عوارض دارد. به یاد داشته باشید که رژیم غذایی مناسب، واکسیناسیون به موقع و رعایت داروها به خصوص در دوره های عود، می تواند سلامت کودک شما را به شکل چشمگیری بهبود بخشد. اگر هرگونه تغییر ناگهانی در علائم مشاهده کردید یا سوالی داشتید، حتما سریع با تیم درمانی در ارتباط باشید.
اگر تجربه ای در مراقبت از کودک مبتلا به سندروم نفروتیک دارید یا سوالی درباره روند درمان و مراقبت در خانه دارید، لطفا در بخش نظرات با ما و دیگر والدین به اشتراک بگذارید. به این ترتیب می توانیم همدیگر را بهتر حمایت کنیم و اطلاعات مفیدتری در اختیار خانواده های نیازمند قرار دهیم.
