زونا یک بیماری ویروسی است که توسط ویروس واریسلا زوستر ایجاد می شود، همان ویروسی که آبله مرغان را باعث می شود. این بیماری معمولا به صورت جوش های دردناک و تاول های پوستی ظاهر می شود. در دوران بارداری، احتمال ابتلا به زونا وجود دارد و می تواند برای مادر و جنین خطرناک باشد. بنابراین شناخت علائم و پیشگیری از آن بسیار مهم است.در این مقاله در مورد بیماری زونا در بارداری به طور کامل توضیح خواهیم داد.
زونا در بارداری
اگر در دوران کودکی به بیماری آبله مرغان مبتلا شده اید، دیگر امکان ندارد که دوباره به آن مبتلا شوید. اما این به آن معنا نیست که با ویروس آن برای همیشه خداحافظی کرده اید. ویروس واریسلا زوستر (ویروسی که عامل آبله مرغان است) پس از بهبودی در بدن شما باقی می ماند و ممکن است بعدها به شکل دیگری از بیماری، به نام زونا ظاهر شود. این ویروس بسیار مسری است و یکی از ویژگی های خاص آن این است که زونا را در بزرگسالی ایجاد می کند.
زونا یک بیماری تاول زا، بسیار دردناک و آزاردهنده است. به گفته ی متخصصان، از هر پنج نفر، یک نفر در طول زندگی خود به این بیماری مبتلا می شود. این بیماری ممکن است در هر زمانی بروز پیدا کند؛ اما اگر در دوران بارداری ظاهر شود، می تواند به شدت نگران کننده باشد.
خبر خوب اینجاست که بیماری زونا در بارداری بسیار نادر است. حتی اگر در دوران حاملگی به زونا مبتلا شوید، در اغلب موارد پیش آگهی آن خوب است و خطری جدی برای مادر یا جنین ایجاد نمی شود.
علائم و تشخیص زونا در بارداری
بعد از این که فردی در دوران کودکی به آبله مرغان مبتلا می شود، ویروس واریسلا زوستر در بدن او پنهان باقی می ماند. این ویروس معمولا در سلول های عصبی خاصی در حالت خفته (غیرفعال) باقی می ماند و سال ها هیچ نشانه ای از خود بروز نمی دهد.
با این حال، سیستم ایمنی بدن در شرایط خاصی مانند بیماری های زمینه ای، مصرف داروهای تضعیف کننده ایمنی، استرس شدید یا حتی تغییرات ناشی از افزایش سن ممکن است توان کنترل این ویروس را از دست بدهد. در این صورت، ویروس دوباره فعال شده و به شکل زونا بازمی گردد.
علائم اولیه زونا در بارداری عبارتند از:
- احساس سوزش، تیر کشیدن یا درد شدید در یک سمت از بدن یا صورت
- خارش یا گزگز پوست در ناحیه ی درگیر
- در موارد شدید، درد ممکن است طاقت فرسا باشد
علاوه بر این ها، ممکن است علائم عمومی دیگری نیز ظاهر شوند، از جمله:
- تب و لرز
- حالت تهوع یا اسهال
- سختی در ادرار کردن یا احساس ناراحتی عمومی
بعد از بروز این علائم، بثورات پوستی معمولا ظاهر می شوند. این بثورات ابتدا به شکل جوش های قرمز کوچک هستند که بیشتر در ناحیه ی تنه (قفسه سینه یا کمر) دیده می شوند. در طی چند روز، این برآمدگی ها به تاول های پر از مایع تبدیل می شوند. سپس تاول ها پوسته می بندند، خشک می شوند و معمولا طی 7 تا 10 روز از بین می روند.
پس از برطرف شدن بثورات چه اتفاقی می افتد؟
در برخی از افراد، حتی پس از خشک شدن و افتادن تاول ها، رنگ پوست در آن ناحیه ممکن است تغییر کند یا روشن تر/تیره تر شود. همچنین در حدود 20 درصد از افراد، درد عصبی در محل ضایعه برای مدت طولانی باقی می ماند. این درد که «نورالژی پس از زونا» (postherpetic neuralgia) نام دارد، ممکن است از چند هفته تا چند ماه ادامه پیدا کند. خوشبختانه در اکثر موارد، این درد نهایتا طی چهار ماه کاهش می یابد.
چطور بیماری زونا در بارداری تشخیص داده می شود؟
تشخیص زونا معمولا آسان است، به ویژه برای پزشکان متخصص. اگر فردی بثورات پوستی قرمز و دردناک دارد که فقط یک سمت بدن را درگیر کرده و در عین حال سابقه ی ابتلا به آبله مرغان را نیز دارد، احتمال زونا بسیار زیاد است.
درمان زونا در بارداری
درمان زونا در بارداری، با هدف کاهش شدت علائم، کنترل درد، پیشگیری از عفونت ثانویه و جلوگیری از ایجاد نورالژی پس از زونا انجام می شود. خوشبختانه، درمان هایی وجود دارند که اگر در روزهای ابتدایی شروع شوند، اثربخشی بالایی دارند. دو مورد از داروهای رایج ضدویروس که برای درمان زونا در بارداری تجویز می شوند، عبارت اند از:
- آسیکلوویر (Acyclovir)
- والاسیکلوویر (Valacyclovir)
این داروها می توانند روند بهبود بیماری را تسریع کنند و از بروز عوارض طولانی مدت جلوگیری کنند. اگر مشکوک به زونا هستید، بسیار مهم است که بلافاصله به پزشک مراجعه کنید. چرا که این داروها تنها در صورت شروع در چند روز اول ابتلا، بیشترین تأثیر را دارند.
داروهای ضدویروس معمولا یک یا دو بار در روز به مدت چند روز تجویز می شوند و در صورتی که زیر نظر پزشک و با دوز مناسب مصرف شوند، در دوران بارداری بی خطر تلقی می شوند.
درمان های کمکی و روش های خانگی برای تسکین علائم زونا در بارداری
علاوه بر داروهای تجویزی، روش های مراقبتی خانگی و داروهای بدون نسخه نیز می توانند به کاهش درد و خارش کمک کنند و از عفونت تاول ها جلوگیری نمایند، این درمان های کمکی عبارتند از:
- کمپرس سرد یا حمام آب خنک برای آرام کردن درد
- استفاده از لباس های نخی، گشاد و سبک برای جلوگیری از تحریک پوست
- پوشاندن تاول ها با گاز استریل تمیز برای جلوگیری از تماس مستقیم و عفونت
- مصرف آنتی هیستامین های ملایم مانند دیفن هیدرامین (بنادریل) برای کاهش خارش
- استفاده از حمام جو دوسر یا لوسیون کالامین برای تسکین تحریک پوستی
- استفاده از استامینوفن (پاراستامول) برای کنترل درد
نکته مهم در رابطه با بیماری زونا در بارداری
در دوران بارداری، نباید داروهایی مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن (که از دسته داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی یا NSAIDs هستند) به ویژه در ماه های پایانی مصرف شوند، زیرا ممکن است به جنین آسیب بزنند. پیش از مصرف هرگونه داروی بدون نسخه، با پزشک خود مشورت کنید.
سخنی از نی نی تینی
اگرچه زونا در بارداری به ندرت اتفاق می افتد، اما شناخت علائم آن و مراجعه سریع به پزشک نقش مهمی در پیشگیری از عوارض دارد. سعی کنید سیستم ایمنی خود را با تغذیه مناسب، استراحت کافی و دوری از استرس تقویت کنید. در صورت بروز هرگونه بثورات پوستی یا درد غیرمعمول، بلافاصله به پزشک اطلاع دهید. پیشگیری، آگاهی و درمان به موقع، کلید حفظ سلامت مادر و جنین هستند.
آیا شما یا یکی از نزدیکانتان تجربه ابتلا به زونا در بارداری را داشته اید؟ چه علائمی را تجربه کردید و روند درمان چگونه بود؟ لطفا تجربه خود را در بخش دیدگاه ها با ما به اشتراک بگذارید تا سایر مادران نیز بتوانند از آن بهره مند شوند.
