اکوی قلب جنین چه زمانی و به چه روشی انجام می شود؟

حدود شش دهم درصد از نوزادان با ناهنجاری های قلبی متولد می شوند؛ آماری که اهمیت توجه به علائم و آزمایش های پیش از بارداری را نشان می دهد. آگاهی از مشکلات احتمالی در دوران بارداری، امکان مدیریت بهتر آن ها را فراهم می کند. در ادامه این مقاله نکاتی در مورد اکوی قلب جنین مرور می کنیم که می توانند به کاهش خطرات قلبی در جنین کمک کنند.

اکوی قلب جنین چیست و چه کاربردی دارد؟

اکوکاردیوگرافی جنین که در فارسی بیشتر با عنوان «اکوی قلب جنین» شناخته می شود، آزمایشی مشابه سونوگرافی است که به بررسی دقیق ساختار و عملکرد قلب جنینی که هنوز متولد نشده می پردازد. این تست با استفاده از امواج صوتی با فرکانس بالا، تصویری واضح از قلب جنین ایجاد می کند تا پزشک بتواند سلامت آن را ارزیابی کند.

این بررسی معمولا بین هفته های 18 تا 24 بارداری یعنی در سه ماهه دوم انجام می شود. در این زمان، ساختار قلب جنین به قدری رشد کرده که به خوبی قابل مشاهده است و پزشک می تواند از نظر شکل گیری، ضربان قلب و جریان خون داخل قلب، آن را ارزیابی کند.

در این روش، امواج صوتی به ساختارهای قلب جنین برخورد کرده و بازتاب آن ها توسط دستگاه مخصوصی به تصویر تبدیل می شود. این تصویر، به پزشک نشان می دهد که قلب جنین چگونه شکل گرفته و آیا به درستی عمل می کند یا نه. همچنین، پزشک می تواند مسیر حرکت خون در قلب جنین را بررسی کرده و ناهنجاری های احتمالی مانند اختلال در ضربان یا جریان خون را تشخیص دهد.

چه زمانی انجام اکوی قلب جنین ضروری است؟

لازم نیست همه مادران باردار این تست را انجام دهند. در بسیاری از موارد، سونوگرافی معمولی می تواند چهار حفره قلب را نشان دهد و اگر مشکلی نباشد، نیازی به اکوی دقیق تر نیست.

اما اگر در سونوگرافی های قبلی ضربان قلب غیرطبیعی دیده شده یا اطلاعات کافی از قلب جنین به دست نیامده باشد، پزشک متخصص زنان و زایمان ممکن است اکوکاردیوگرافی جنین را تجویز کند.

در شرایط زیر، احتمال تجویز این تست بیشتر می شود:

• اگر جنین در معرض خطر ناهنجاری های قلبی یا سایر اختلالات باشد
• اگر سابقه خانوادگی بیماری های قلبی دارید
• اگر قبلا فرزندی با بیماری قلبی مادرزادی به دنیا آورده اید
• در صورت مصرف مواد مخدر یا الکل در دوران بارداری
• در صورت مصرف برخی داروها که ممکن است منجر به نقص قلبی شوند (مثل داروهای ضدصرع یا داروهای خاص درمان آکنه)
• اگر به بیماری های زمینه ای مانند سرخجه، دیابت نوع 1، لوپوس یا فنیل کتونوری مبتلا هستید

در برخی مراکز، پزشک متخصص زنان این آزمایش را انجام می دهد، اما معمولا تکنسین مجرب سونوگرافی (اولتراسونویست) آن را اجرا کرده و سپس نتایج توسط فوق تخصص قلب کودکان تحلیل می شود.

آیا برای انجام اکوی قلب جنین نیاز به آمادگی خاصی است؟

خیر، برخلاف برخی سونوگرافی ها که نیاز به مثانه پر دارند، برای اکوی قلب جنین نیازی به آمادگی خاص یا مثانه پر نیست. تنها کافی ست در زمان مقرر به مرکز تصویربرداری مراجعه کنید.

مدت زمان انجام این تست معمولا بین 30 دقیقه تا دو ساعت است و بسته به شرایط جنین و نحوه تصویربرداری ممکن است کمی متفاوت باشد.

فرآیند انجام اکوکاردیوگرافی یا اکوی قلب جنین چگونه است؟

این آزمایش از نظر روند کلی شبیه به سونوگرافی بارداری معمولی است، اما دو نوع اصلی دارد:

اکوی شکمی

در این روش، ابتدا از شما خواسته می شود روی تخت دراز بکشید و شکم خود را نمایان کنید. سپس، تکنسین مقداری ژل مخصوص روی پوست شکم شما می مالد. این ژل به جلوگیری از اصطکاک کمک می کند و باعث می شود دستگاه مبدل (ترانسدیوسر) که وظیفه ارسال و دریافت امواج صوتی را دارد، بهتر روی پوست حرکت کند و تصاویر شفاف تری به دست آورد.

دستگاه، امواج صوتی با فرکانس بالا را به داخل بدن می فرستد. وقتی این امواج به ساختارهای قلب جنین برخورد می کنند، بازتاب می یابند و به دستگاه بازمی گردند تا تصویرسازی انجام شود. این امواج برای گوش انسان قابل شنیدن نیستند، اما دستگاه آن ها را به تصویر تبدیل می کند.

تکنسین، دستگاه را در زوایای مختلف روی شکم شما حرکت می دهد تا نمای کاملی از قلب جنین در حالت های مختلف به دست آورد. پس از پایان تصویربرداری، ژل پاک می شود و شما می توانید به فعالیت های روزانه خود بازگردید.

اکوی واژینال

در برخی موارد که بارداری هنوز در مراحل ابتدایی است و قلب جنین به خوبی از روی شکم دیده نمی شود، ممکن است از روش واژینال استفاده شود. در این روش، شما باید لباس پایین تنه را دربیاورید و روی تخت معاینه دراز بکشید.

تکنسین، پروب کوچک و باریکی را به آرامی وارد واژن می کند. این پروب امواج صوتی را ارسال کرده و تصویری دقیق از قلب جنین ارائه می دهد. این روش معمولا در اوایل بارداری استفاده می شود و تصویر واضح تری نسبت به روش شکمی فراهم می کند.

آیا اکوی قلب جنین عوارض دارد؟

خیر، اکوی قلب جنین کاملا ایمن است. این آزمایش از امواج صوتی استفاده می کند و برخلاف روش هایی مثل سی تی اسکن، هیچ گونه اشعه یا پرتو مضری ندارد. تاکنون گزارشی مبنی بر ایجاد آسیب برای مادر یا جنین در اثر این روش منتشر نشده است.

تفسیر نتایج اکوی قلب جنین چگونه است؟

نتایج این تست معمولا در ویزیت بعدی توسط پزشک به شما توضیح داده می شود. اگر همه چیز طبیعی باشد، یعنی هیچ ناهنجاری قابل توجهی در ساختار یا عملکرد قلب جنین مشاهده نشده است.

اما اگر پزشک مشکلی مانند نقص ساختاری، ناهنجاری در ریتم قلب یا جریان خون را مشاهده کند، ممکن است برای بررسی بیشتر، تصویربرداری های پیشرفته تری مانند MRI  جنین یا سونوگرافی سطح بالا تجویز شود.

در صورت وجود مشکل، پزشک شما را به متخصصان مرتبط ارجاع می دهد تا بررسی و درمان های لازم در زمان مناسب انجام شود. گاهی اوقات ممکن است این تست چند بار تکرار شود یا تست های مکمل دیگری برای تکمیل تشخیص انجام گیرد.

نکته مهم این است که این تست نمی تواند تمامی مشکلات قلبی را تشخیص دهد. به عنوان مثال، بعضی سوراخ های کوچک در قلب ممکن است حتی با تجهیزات پیشرفته هم قابل مشاهده نباشند.

چرا اکوی قلب جنین اهمیت دارد؟

یکی از مزایای اصلی این تست، تشخیص زودهنگام مشکلات قلبی است. اگر نتایج طبیعی باشد، خیال مادر راحت می شود. اما اگر مشکلی دیده شود، می توان از همان زمان برای مدیریت بارداری، آماده سازی برای زایمان و برنامه ریزی برای درمان های پس از تولد اقدام کرد.

در واقع، با نتایج این تست، پزشک و والدین می توانند بهتر تصمیم گیری کنند؛ چه در مورد ادامه بارداری، چه درباره انتخاب بیمارستان یا تیم درمانی مناسب برای زایمان و مراقبت های پس از تولد. همچنین، مادران می توانند از مشاوره های روانی و حمایتی بهره مند شوند تا با آرامش بیشتری دوران بارداری را طی کنند.

سخنی از نی نی تینی

اگر پزشک شما انجام اکوی قلب جنین را توصیه کرده، نگران نباشید. این آزمایش بدون درد، بدون خطر و کاملا ایمن است و می تواند اطلاعات ارزشمندی درباره سلامت قلب فرزند آینده تان در اختیار شما قرار دهد.