ناباروری یکی از چالش برانگیزترین مسائل برای زوج هایی است که آرزوی داشتن فرزند را در دل دارند. اگر شما هم در مسیر بارداری با سختی مواجه شده اید، باید بدانید که تنها نیستید. خوشبختانه، با پیشرفت علم پزشکی، امروزه روش های گوناگونی برای درمان ناباروری وجود دارد که می توانند شانس بارداری را به طرز قابل توجهی افزایش دهند. از داروهای تقویت تخمک گذاری گرفته تا روش های کمک باروری مثل IVF و IUI، راهکارهایی متنوع پیش روی شما قرار دارد. در این مقاله کامل، با تمام روش های درمان ناباروری، مزایا، محدودیت ها و نکات مهم هر کدام آشنا می شوید تا بتوانید با آگاهی کامل تصمیم گیری کنید.
انواع روش های درمان ناباروری
به طور کلی، سه نوع روش اصلی برای درمان ناباروری وجود دارد که شامل موارد زیر است:
- داروهای مخصوص درمان ناباروری
- روش های جراحی
- روش های پیشرفته کمک باروری مانند تلقیح داخل رحمی (IUI) و لقاح مصنوعی یا IVF
داروهای درمان ناباروری
چند داروی رایج برای درمان ناباروری وجود دارد که هر کدام با توجه به شرایط فردی تجویز می شوند:
- کلومیفن (Clomifene): این دارو باعث تحریک تخمک گذاری در زنانی می شود که به صورت منظم تخمک گذاری نمی کنند یا اصلا تخمک گذاری ندارند.
- تاموکسیفن (Tamoxifen): دارویی جایگزین کلومیفن است که برای مشکلات تخمک گذاری ممکن است تجویز شود.
- متفورمین (Metformin): این دارو به خصوص برای زنانی که سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) دارند، مفید است.
- گنادوتروپین ها (Gonadotrophins): این داروها برای تحریک تخمک گذاری در زنان کاربرد دارند و همچنین می توانند باروری در مردان را نیز بهبود بخشند.
- هورمون آزادکننده گنادوتروپین و آگونیست های دوپامین: نوع دیگری از داروها هستند که برای تحریک تخمک گذاری در زنان تجویز می شوند.
ممکن است برخی از این داروها عوارض جانبی مانند حالت تهوع، استفراغ، سردرد و گرگرفتگی ایجاد کنند. بنابراین لازم است حتماً با پزشک خود درباره عوارض احتمالی داروهای خاص مشورت کنید.
نکته مهم: دارویی که تخمدان ها را تحریک می کند، برای زنانی که علت ناباروری شان مشخص نیست توصیه نمی شود، زیرا اثبات نشده است که شانس بارداری را در این افراد افزایش دهد.
روش های جراحی در درمان ناباروری
چند نوع عمل جراحی وجود دارد که می تواند به بررسی مشکلات ناباروری و درمان آن کمک کند.
جراحی لوله های فالوپ
اگر لوله های فالوپ شما دچار انسداد یا آسیب شده باشند، ممکن است نیاز به جراحی برای ترمیم آنها باشد. جراحی می تواند با برداشتن بافت های اسکار، راه عبور تخمک ها را باز کند.
موفقیت جراحی بستگی به میزان آسیب دیدگی لوله ها دارد. البته باید توجه داشت که جراحی لوله ها می تواند خطر بارداری خارج از رحم را افزایش دهد؛ یعنی زمانی که تخمک بارورشده خارج از رحم جایگزین شود.
آندومتریوز، فیبروم ها و سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)
- آندومتریوز حالتی است که بافتی شبیه پوشش رحم در جاهای دیگر بدن رشد می کند.
- لاپاروسکوپی روشی است که معمولا برای درمان آندومتریوز استفاده می شود. در این روش کیست های پر از مایع از بین برده یا خارج می شوند.
- همچنین لاپاروسکوپی برای برداشتن فیبروم های کوچک زیر مخاطی رحم کاربرد دارد.
- در مورد زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک، اگر داروهای تحریک تخمک گذاری موثر نباشند، می توان با روش جراحی جزئی به نام دریلینگ تخمدان لاپاروسکوپی، بخشی از تخمدان را با استفاده از حرارت یا لیزر از بین برد.
اصلاح انسداد اپیدیدیم و جراحی استخراج اسپرم
اپیدیدیم بخشی از بیضه ها است که وظیفه ذخیره و انتقال اسپرم را برعهده دارد. گاهی این بخش دچار انسداد می شود و مانع خروج طبیعی اسپرم می گردد. در چنین مواردی، جراحی برای رفع انسداد و بهبود باروری مردان کاربرد دارد.
اگر مرد دچار موارد زیر باشد، امکان جراحی استخراج اسپرم وجود دارد:
- انسدادی که مانع خروج اسپرم شود
- نبود لوله وازدفران (لوله ای که اسپرم را از بیضه خارج می کند) از بدو تولد
- انجام عمل وازکتومی یا برگشت ناموفق وازکتومی
معمولا این جراحی ها تحت بی حسی موضعی انجام می شود ولی در مواردی ممکن است بیهوشی عمومی لازم باشد. همچنین اغلب به صورت سرپایی انجام می شود. همان روز، کیفیت اسپرم یا بافت استخراج شده بررسی و به بیمار اطلاع داده می شود. اسپرم ها منجمد و نگهداری می شوند تا در مراحل بعدی مورد استفاده قرار گیرند.
روش های پیشرفته کمک باروری
تلقیح داخل رحمی (IUI)
تلقیح داخل رحمی یا IUI به معنای وارد کردن اسپرم به داخل رحم با استفاده از لوله نازکی است که از طریق دهانه رحم عبور می کند. در این روش ابتدا اسپرم ها جمع آوری و شسته شده و بهترین و پرتحرک ترین آن ها انتخاب می شوند.
لقاح مصنوعی (IVF)
در روش لقاح مصنوعی یا IVF، تخمک ها خارج از بدن با اسپرم ها بارور می شوند. ابتدا داروهای مخصوصی مصرف می کنید تا تخمدان ها تخمک های بیشتری تولید کنند. سپس تخمک ها برداشت شده و با اسپرم در آزمایشگاه ترکیب می شوند. تخمک بارورشده (جنین) به رحم بازگردانده می شود تا رشد و تکامل یابد.
اهدای تخمک و اسپرم
اگر شما یا شریک زندگی تان دچار ناباروری باشید، ممکن است بتوانید از تخمک یا اسپرم اهدایی استفاده کنید. درمان با تخمک اهدایی معمولا با IVF انجام می شود.
نکته مهم: افراد اهداکننده تخمک یا اسپرم نمی توانند ناشناس باقی بمانند. فرزندی که با استفاده از تخمک یا اسپرم اهدایی به دنیا آمده، در 18 سالگی حق دارد هویت اهداکننده را بداند.
شرایط بهره مندی از درمان ناباروری در نظام سلامت ایران
دسترسی به خدمات درمان ناباروری در مناطق مختلف کشور ممکن است متفاوت باشد و صف انتظار در بعضی نقاط طولانی باشد. پزشک عمومی می تواند در زمینه شرایط بهره مندی از درمان مشاوره دهد و در صورت نیاز شما را به متخصص ارجاع دهد. هزینه های درمانی ممکن است بسته به نوع پوشش بیمه ای و امکانات محلی متغیر باشد.
درمان خصوصی ناباروری
اگر تصمیم به درمان خصوصی گرفتید، باید دقت کنید که کلینیک انتخابی معتبر باشد. اطلاعات زیر را قبل از انتخاب کلینیک بگیرید:
- کلینیک های موجود در منطقه
- انواع درمان هایی که ارائه می دهند
- نرخ موفقیت درمان ها
- مدت زمان انتظار
- هزینه های درمان
درخواست یک برنامه درمانی دقیق و کامل همراه با هزینه ها، شامل تمام خدمات و داروها را داشته باشید.
درمان های مکمل
در حال حاضر شواهد علمی کافی برای اثبات اثربخشی درمان های مکمل در ناباروری وجود ندارد. موسسات معتبر توصیه کرده اند که تحقیقات بیشتری برای تایید این روش ها لازم است.
آیا شما یا یکی از نزدیکانتان تجربه ای از درمان ناباروری دارید؟ نظرات، سوالات یا تجربیات خود را با ما به اشتراک بگذارید تا این راهنمای کامل هر روز بهتر و مفیدتر شود. اگر دوست داشتید، سوالاتتان را بپرسید یا توصیه های بیشتری بخواهید؛ من همیشه اینجا هستم تا کمک کنم!
