ناباروری یکی از مشکلات شایع در میان بسیاری از مردان است. باردار شدن یک فرآیند پیچیده است و عوامل متعددی می توانند در آن اختلال ایجاد کنند. خوشبختانه، اگر شما دچار ناباروری مردان باشید، هنوز هم ممکن است بتوانید با شریک زندگی خود فرزند بیولوژیکی داشته باشید. درمان هایی وجود دارد که شانس بارداری را افزایش می دهد
ناباروری مردان چیست؟
ناباروری می تواند شامل هر دو جنس مرد و زن باشد، اما ناباروری مردان به شرایطی گفته می شود که سیستم تولید مثلی مردان دچار اختلال می شود و قادر به بارور کردن زن نیست.
اگر مردی نابارور باشد چه اتفاقی می افتد؟
ناباروری مردان یعنی اینکه مرد، حداقل به مدت یک سال با همسر خود رابطه جنسی محافظت نشده و منظم داشته، اما همسرش باردار نمی شود.
ناباروری مردان چقدر شایع است؟
ناباروری در سراسر جهان حدود 186 میلیون نفر را تحت تاثیر قرار داده است که در نیمی از این موارد، مشکل از سمت مرد است. در ایالات متحده، آمارها نشان می دهد حدود 10 تا 15 درصد مردانی که قصد بارداری دارند، دچار ناباروری هستند.
آیا باردار شدن آسان است؟
خیر، باردار شدن کار ساده ای نیست. انسان به عنوان گونه ای با ظرفیت باروری نسبتا پایین شناخته می شود. در زوج های جوان و سالم، هر ماه که رابطه آزاد جنسی برقرار باشد، فقط 20 تا 25 درصد احتمال بارداری وجود دارد.
بارداری به عوامل متعددی در سیستم تولید مثل مرد و زن بستگی دارد، از جمله:
- تولید سلول های جنسی سالم مرد (اسپرم) و زن (تخمک).
- لوله های فالوپ باز که اجازه می دهند اسپرم به تخمک برسد.
- توانایی اسپرم برای لقاح تخمک.
- توانایی تخمک بارورشده (جنین) برای کاشت در رحم.
برای اینکه بارداری تا پایان دوره کامل (39 تا 40 هفته و شش روز) ادامه یابد، جنین باید سالم باشد و محیط هورمونی زن کافی و مناسب باشد تا جنین رشد کند. ناباروری زمانی اتفاق می افتد که یکی از این عوامل دچار مشکل شود.
علائم و دلایل ناباروری مردان
ناباروری مردان چه علائمی دارد؟
علائم اصلی ناباروری مردان ناتوانی در داشتن فرزند بیولوژیکی است. با این حال، ناباروری می تواند تاثیرات روانی و احساسی نیز داشته باشد، از جمله احساسات زیر:
- افسردگی
- ناامیدی
- اندوه
- احساس ناتوانی
- حس شکست
اگر شما یا شریک زندگیتان چنین احساساتی دارید، بهتر است با یک روانشناس یا روانپزشک مشورت کنید.
علائم فیزیکی مرتبط با ناباروری مردان
گاهی ناباروری مردان به دلیل کاهش تولید هورمون تستوسترون از بیضه ها رخ می دهد. در این موارد ممکن است علائمی مانند خستگی، ناتوانی جنسی، افسردگی، افزایش وزن و بی حوصلگی بروز کند. در چنین شرایطی مشاوره با متخصص ارولوژی که در زمینه ناباروری مردان تخصص دارد، یا اندوکرینولوژیست تولید مثل می تواند مفید باشد.
چه چیزی باعث ناباروری مردان می شود؟
علل ناباروری مردان می تواند شامل عوامل زیستی و محیطی متعددی باشد که مهم ترین آن ها عبارتند از:
- مشکلات مربوط به اسپرم مثل شکل غیرطبیعی اسپرم، تعداد کم اسپرم (اولیگواسپرمی) یا نبود اسپرم در مایع منی (آزواسپرمی).
- اختلالات ژنتیکی مانند سندرم کلاین فلتر و دیستروفی میوتونیک.
- بیماری های خاص مانند دیابت، برخی بیماری های خودایمنی که اسپرم را هدف قرار می دهند و فیبروز کیستیک.
- عفونت ها، از جمله عفونت های بیضه، التهاب اپیدیدیم و بیماری های مقاربتی مانند سوزاک و HIV.
- ورم رگ های بیضه (واریکوسل).
- درمان های سرطان مانند شیمی درمانی، پرتو درمانی یا جراحی برداشت بیضه.
- آسیب های بیضه.
- اختلالات هورمونی که بر هیپوتالاموس یا غده هیپوفیز تاثیر می گذارند.
ناباروری مردان چه کسانی را بیشتر تهدید می کند؟
هر مردی ممکن است دچار ناباروری شود، اما احتمال ابتلا در برخی افراد بیشتر است. این موارد شامل:
- داشتن شاخص توده بدنی (BMI) بالای 25 (اضافه وزن یا چاقی).
- سن 40 سال و بالاتر.
- قرار گرفتن در معرض پرتوهای رادیواکتیو.
- تماس با سموم محیطی مانند سرب، کادمیوم، آفت کش ها یا جیوه.
- مصرف دخانیات، ماریجوانا یا الکل.
- استفاده از داروهای خاص مثل فلوتامید، اسپیرونولاکتون و بیکالوتامید.
- قرار گرفتن طولانی مدت در محیط های گرم مانند سونا یا جکوزی، که دمای بیضه ها را افزایش می دهد.
- سابقه بیضه های نزول نکرده.
- سابقه واریکوسل.
- مصرف تستوسترون به منظور درمان کمبود هورمون.
- استفاده از استروئیدهای آنابولیک و مکمل هایی که حاوی هورمون هستند برای افزایش حجم عضلانی.
اسپرم سالم باید چه ویژگی هایی داشته باشد؟
مایع منی، مایعی سفید-خاکستری است که هنگام انزال از آلت تناسلی مرد خارج می شود. این مایع شامل اسپرم به همراه موادی است که به حرکت اسپرم به داخل واژن کمک کرده و همچنین حاوی پروتئین ها، ویتامین ها و مواد معدنی برای تغذیه اسپرم است.
معمولا منی باید غلیظ و چسبناک باشد. منی رقیق یا آبکی ممکن است نشانه کاهش تعداد اسپرم باشد که می تواند منجر به ناباروری مردان شود.
تشخیص و آزمایش ها
چگونه ناباروری مردان تشخیص داده می شود؟
ناباروری مردان معمولا توسط پزشک عمومی (پزشک مراقبت اولیه) تشخیص داده می شود. اما ممکن است پزشک شما را به اورولوژیستی که تخصص در ناباروری مردان دارد یا به متخصص غدد درون ریز تولیدمثل ارجاع دهد.
پزشک عمومی ابتدا یک معاینه فیزیکی کامل انجام می دهد تا سلامت کلی شما را ارزیابی کند و مشکلات جسمانی که ممکن است بر باروری شما تأثیر بگذارند را شناسایی کند. همچنین ممکن است درباره عادات جنسی و سوابق سلامتی شما و همسرتان سوالاتی بپرسد، از جمله:
- چه مدت است که تلاش می کنید همسرتان را باردار کنید؟
- آیا قبلا همسرتان را باردار کرده اید؟
- آیا تا به حال به بیماری های مقاربتی (STI) مبتلا شده اید؟ اگر بله، چه نوع و چه زمانی؟
- آیا درمانی برای بیماری های مقاربتی دریافت کرده اید؟
- آیا از روش های جلوگیری (قرص، کاندوم و غیره) استفاده کرده اید؟ اگر بله، کدام نوع و چه زمانی؟
- آیا در خانواده شما کسی سابقه ناباروری مردان دارد؟
- آیا سیگار می کشید، الکل مصرف می کنید یا از مواد مخدر غیرمجاز استفاده می کنید؟
- چه داروهایی مصرف می کنید؟
اگر معاینه فیزیکی و پرسش های بالا دلیل واضحی برای ناباروری نشان ندهند، پزشک ممکن است آزمایش هایی برای بررسی بیشتر درخواست کند.
چه آزمایش هایی برای تشخیص ناباروری مردان انجام می شود؟
یکی از اصلی ترین آزمایش ها، آنالیز منی است. در این آزمایش نمونه ای از مایع منی شما در آزمایشگاه بررسی می شود تا حجم، کیفیت و تعداد اسپرم ها مشخص شود.
سایر آزمایش های ممکن شامل موارد زیر است:
- آزمایشات تصویربرداری: مانند سونوگرافی یا ام آر آی (MRI) غیرتهاجمی و یا آزمایش های تهاجمی تر مانند وینوگرام (عکسبرداری از رگ ها).
- آزمایش خون: برای اندازه گیری سطح هورمون ها و بررسی اختلالات ژنتیکی یا کروموزومی.
- آزمایش ادرار: می تواند برای تشخیص بیماری های مقاربتی یا دیابت انجام شود.
- بیوپسی بیضه: نمونه ای کوچک از بافت بیضه برداشته می شود تا بررسی شود بیضه ها چقدر خوب اسپرم تولید می کنند.
چشم انداز و پیش آگهی
اگر نابارور باشم، چه انتظاری باید داشته باشم؟
داشتن ناباروری مردان به این معنی نیست که هرگز نمی توانید صاحب فرزند بیولوژیک شوید. گزینه های درمانی متنوعی وجود دارد که می تواند به شما و همسرتان کمک کند شانس باروری تان را افزایش دهید. اما میزان موفقیت درمان ها به عوامل زیادی بستگی دارد، از جمله علت ناباروری، سن شما و سن همسرتان.
پیشگیری
آیا می توان از ناباروری مردان پیشگیری کرد؟
با رعایت موارد زیر می توانید خطر ناباروری مردان را کاهش دهید:
- ترک یا اجتناب از سیگار، الکل و مواد مخدر غیرمجاز.
- محدود کردن تماس با مواد شیمیایی خطرناک.
- به روز نگه داشتن واکسیناسیون در برابر ویروس هایی که ممکن است باروری را تحت تأثیر قرار دهند.
- جلوگیری از قرار گرفتن طولانی مدت بیضه ها در معرض گرما.
- اجتناب از غذاهای پرچرب و حفظ وزن سالم.
همچنین درباره سایر عوامل خطر و راه های کاهش آن ها با پزشک مشورت کنید.
اگر مبتلا به سرطان هستید، قبل از شروع درمان با پزشک درباره ذخیره اسپرم صحبت کنید.
زندگی با ناباروری مردان
چگونه از خودم مراقبت کنم؟
ناباروری مردان می تواند تجربه ای دشوار باشد و بسیاری از افراد در صحبت درباره آن با همسر یا پزشک احساس راحتی نمی کنند. به خود و همسرتان مهربان باشید. صحبت با یک روانشناس یا پیوستن به گروه های حمایت می تواند به شما در مقابله با احساسات کمک کند.
چه غذاها و نوشیدنی هایی را باید در صورت ناباروری مردان اجتناب کنم؟
برخی مطالعات نشان داده اند که برخی خوراکی ها ممکن است کیفیت اسپرم را تحت تأثیر قرار دهند، مانند:
- گوشت های فرآوری شده
- شیرینی ها
- سویا
- لبنیات
- ماهی های کنسرو شده
- نوشابه ها و سایر نوشیدنی های پرشکر
- الکل
- کافئین
یک رژیم غذایی متعادل که شامل میوه ها و سبزیجات تازه، میوه های خشک، حبوبات، ماهی های کم چرب و شیر کم چرب باشد، می تواند مفید باشد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنم؟
اگر بعد از یک سال تلاش موفق به بارداری نشده اید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. اگر احساس افسردگی، غم یا ناکافی بودن دارید، وقت ملاقات با روانشناس را تنظیم کنید.
سوالاتی که باید از پزشک بپرسم
ممکن است بخواهید این سوالات را مطرح کنید:
- علت ناباروری من چیست؟
- آیا همسرم هم باید آزمایش بدهد؟
- بهترین درمان برای من چیست؟
- نرخ موفقیت درمان پیشنهادی چقدر است؟
- آیا درمان عوارض جانبی دارد؟
- آیا باید مراقب علائم یا عوارض دیگری باشم؟
- لیست کامل داروهایی که ممکن است باعث ناباروری شوند چیست؟
- آیا باید به اورولوژیست یا متخصص غدد تولیدمثل مراجعه کنم؟
- آیا می توانید روانشناس یا گروه حمایتی معرفی کنید؟
سخنی از نی نی تینی
ناباروری مردان می تواند بسیار چالش برانگیز باشد و تا ۱۵ درصد مردان در آمریکا که قصد داشتن فرزند بیولوژیک دارند را تحت تأثیر قرار می دهد. اما به لطف تکنولوژی های نوین، بسیاری از زوج ها هنوز این امکان را دارند که صاحب فرزند شوند. اگر بعد از یک سال تلاش موفق به بارداری نشده اید، حتما با پزشک مشورت کنید. تغییر سبک زندگی ممکن است از ناباروری جلوگیری کند و جراحی ها و روش های درمانی می توانند علت های آن را رفع کنند.
ناباروری مردان چالش بزرگی است، اما راهکارهای زیادی برای مدیریت و درمان آن وجود دارد. آیا شما یا اطرافیانتان تجربه ای در این زمینه داشته اید؟ چه روش هایی برای بهبود کیفیت اسپرم یا مقابله با ناباروری به شما کمک کرده است؟ نظرات و تجربیات خود را با ما و دیگر خوانندگان به اشتراک بگذارید تا بتوانیم همدیگر را بهتر راهنمایی کنیم.
