واریکسول به بزرگ شدن و ورم رگ های موجود در کیسه بیضه گفته می شود. کیسه بیضه همان پوست و بافتی است که بیضه ها را در پشت آلت تناسلی مردانه نگه می دارد. این بیماری معمولا علائم خفیفی دارد، مانند تورم در کیسه بیضه یا درد مبهم و خسته کننده در بیضه. گاهی ممکن است هیچ علامتی احساس نشود. با این حال، واریکسول یکی از علل شایع ناباروری در مردان است. پزشک یا متخصص بهداشت می تواند واریکسول را تشخیص دهد و روش درمان مناسب را پیشنهاد کند.
واریکسول چیست؟
واریکسول (Varicocele) بیماری شایعی است که باعث گشاد شدن رگ ها در کیسه بیضه می شود. این بیماری شباهت زیادی به واریس پا دارد که در آن رگ های پا متورم و شکل شان تغییر می کند.
معمولا واریکسول بدون درد است، اما گاهی ممکن است درد در بیضه ایجاد کند که ممکن است موقتی باشد. در برخی موارد، واریکسول ممکن است باعث ناباروری شود. اگر واریکسول به شما آسیبی نمی رساند، احتمالا نیازی به درمان نیست.
آیا واریکسول بیماری جدی است؟
واریکسول به طور کلی بیماری تهدیدکننده حیات نیست، اما اگر قصد دارید بچه دار شوید، این بیماری می تواند بسیار جدی و نگران کننده باشد.
آیا واریکسول روی باروری تأثیر می گذارد؟
بله، واریکسول می تواند در ناباروری نقش داشته باشد. حدود 40 درصد از موارد ناباروری مردانه ممکن است به دلیل واریکسول باشد. البته خیلی از افرادی که واریکسول دارند، مشکلی در باردار شدن شریک زندگی شان ندارند.
پزشکان هنوز به طور کامل نمی دانند واریکسول چگونه باعث ناباروری می شود، اما ممکن است افزایش دمای کیسه بیضه به دلیل تجمع خون در رگ های متورم، تولید و کیفیت اسپرم را کاهش دهد.
اگر فکر می کنید مشکل ناباروری دارید، حتما با پزشک مشورت کنید. مشکل در باروری یکی از اصلی ترین دلایل مراجعه افراد برای درمان واریکسول است.
شیوع واریکسول
واریکسول بین 15 تا 20 درصد مردان در ایران و جهان شایع است؛ یعنی تقریبا از هر 5 مرد، یک نفر ممکن است به این مشکل دچار شود. بیشتر مواقع واریکسول در سمت چپ کیسه بیضه رخ می دهد که دلیل آن تفاوت در نحوه تخلیه خون از بیضه چپ به وریدهای اصلی بدن است. در موارد کمتری ممکن است واریکسول در سمت راست یا هر دو طرف دیده شود.
علائم و نشانه های واریکسول
بیشتر افراد مبتلا به واریکسول هیچ علامتی ندارند. با این حال ممکن است موارد زیر را تجربه کنید:
- درد مبهم یا احساس سنگینی در بیضه یا کیسه بیضه که معمولا در حالت دراز کشیدن بهتر می شود.
- تورم در بیضه ها یا کیسه بیضه.
- کاهش اندازه بیضه ها که به آن آتروفی بیضه می گویند.
- مشکل در بارداری پس از حداقل یک سال تلاش مستمر (ناباروری).
- وجود یک برآمدگی کوچک بالای بیضه درگیر شده.
واریکسول چه حسی دارد؟
واریکسول های بزرگ تر ممکن است به شکل یک کیسه پر از کرم یا رشته های اسپاگتی احساس یا دیده شوند. این حالت ممکن است باعث ناراحتی یا درد خفیف شود. واریکسول های کوچک تر ممکن است قابل لمس یا دیدن نباشند.
دلیل اصلی واریکسول چیست؟
پزشکان علت دقیق ایجاد واریکسول را نمی دانند، اما یک فرضیه مهم وجود دارد: احتمال دارد که مشکل در عملکرد دریچه های رگ های داخل طناب اسپرماتیک باعث این مشکل شود.
طناب اسپرماتیک رشته ای از بافت هاست که بیضه ها را نگه می دارد و رگ های خونی را شامل می شود که خون را از بیضه ها به قلب برمی گردانند. این رگ ها دارای دریچه هایی هستند که مانند سوئیچ عمل می کنند و مانع از برگشت خون می شوند. اگر این دریچه ها به درستی کار نکنند، خون در رگ ها جمع شده و باعث تورم آنها می شود.
چه کسانی به واریکسول مبتلا می شوند؟
واریکسول می تواند هر مردی در هر سنی را مبتلا کند. اغلب پزشکان معتقدند بسیاری از واریکسول ها از زمان تولد وجود دارند (مادرزادی). افراد معمولا در دوران نوجوانی و بلوغ متوجه این مشکل می شوند، زیرا در این دوران خون رسانی به اندام تناسلی افزایش می یابد. در برخی موارد، واریکسول می تواند مانع رشد طبیعی بیضه شود.
آیا واریکسول باعث اختلال نعوظ می شود؟
تحقیقات کافی برای تایید قطعی این موضوع وجود ندارد، اما ممکن است ارتباطی بین واریکسول و اختلال نعوظ وجود داشته باشد. برخی مطالعات نشان داده اند که حتی پس از درمان واریکسول، ممکن است مشکلات نعوظ همچنان باقی بماند، اما کمتر از قبل است.
عوارض واریکسول
واریکسول های بزرگ تر ممکن است احتمال ابتلا به عوارض زیر را افزایش دهند:
- کاهش هورمون تستوسترون (هیپوگونادیسم مردانه): بیضه ها مسئول تولید تستوسترون هستند که هورمونی است که صفات مردانه را در بلوغ ایجاد می کند، میل جنسی را افزایش می دهد و به قوی تر شدن استخوان ها و عضلات کمک می کند. کاهش تستوسترون می تواند باعث کوچک شدن بیضه ها، کاهش میل جنسی، کاهش توده عضلانی و حتی افسردگی شود.
- آزواسپرمی: شرایطی که اسپرم در مایع منی وجود ندارد. اسپرم ها سلول های جنسی هستند که تخمک را بارور می کنند و موجب تشکیل جنین می شوند. آزواسپرمی یکی از علل ناباروری مردانه است.
تشخیص و آزمایش ها
چگونه واریسکول تشخیص داده می شود؟
پزشک متخصص با بررسی سوابق پزشکی شما، پرسیدن درباره علائم و انجام معاینه فیزیکی می تواند واریسکول را تشخیص دهد.
در طول معاینه، ممکن است پزشک از شما بخواهد بایستید، نفس عمیق بکشید، بینی و دهان خود را ببندید و زور بزنید تا هوا را خارج کنید؛ این حرکت که «مانور والسالوا» نام دارد به پزشک کمک می کند تا رگ های متورم در اسکروتوم شما را احساس کند.
برای تأیید تشخیص، پزشک ممکن است آزمایش های زیر را نیز درخواست دهد:
- سونوگرافی لگنی: آزمایشی غیرتهاجمی که تصویر دقیقی از رگ های بیضه ها می دهد و رایج ترین روش تصویربرداری برای تشخیص واریسکول است.
- آنالیز مایع منی: نمونه ای از مایع منی شما گرفته می شود و در آزمایشگاه از نظر تعداد و کیفیت اسپرم بررسی می شود. این آزمایش برای بررسی تأثیر واریسکول روی باروری انجام می شود.
- آزمایش خون: خون شما گرفته می شود تا سطح هورمون هایی مانند هورمون محرک فولیکول (FSH) و تستوسترون اندازه گیری شود.
پس از تشخیص، پزشک شدت واریسکول را در قالب درجات مختلف تعیین می کند.
درجات واریسکول
- درجه 0: کوچک ترین نوع که در معاینه فیزیکی قابل احساس نیست اما در سونوگرافی دیده می شود.
- درجه I: واریسکول قابل احساس فقط هنگام انجام مانور والسالوا است، اما دیده نمی شود.
- درجه II: واریسکول در حالت عادی قابل احساس است ولی هنوز دیده نمی شود.
- درجه III: بزرگ ترین واریسکول که هم قابل دیدن و هم قابل لمس است.
مدیریت و درمان
درمان واریسکول بستگی به شدت آن دارد:
- بدون درمان: اگر واریسکول دردناک نیست و مشکلی در باروری ایجاد نمی کند، ممکن است نیازی به درمان نباشد.
- تغییرات در سبک زندگی: اجتناب از فعالیت هایی که باعث ناراحتی می شوند، پوشیدن لباس های زیر تنگ مانند اسپندکس یا جاک استرپ در هنگام ورزش یا ایستادن طولانی می تواند کمک کننده باشد.
- استفاده از یخ: گذاشتن کمپرس سرد روی اسکروتوم برای کاهش درد و تورم توصیه می شود (یخ را مستقیم روی پوست نگذارید و حداکثر ۱۵ دقیقه در هر بار استفاده کنید).
- داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs): داروهایی مانند ایبوپروفن و ناپروکسن می توانند درد را کاهش دهند. قبل از مصرف حتما با پزشک مشورت کنید.
جراحی واریسکول (واریسکولکتومی)
جراحی برای درمان واریسکول های شدید که دردناک هستند یا باروری را تحت تأثیر قرار داده اند، انجام می شود. در این روش، رگ های آسیب دیده قطع و مسدود می شوند تا جریان خون به رگ های سالم منتقل شود.
دوره بهبودی: بیشتر افراد ظرف حدود شش هفته پس از جراحی بهبود کامل پیدا می کنند.
اگر واریسکول درمان نشود، چه می شود؟
اگر واریسکول کوچک باشد و علائمی نداشته باشد، پزشک ممکن است درمانی پیشنهاد نکند. اما در واریسکول های بزرگ تر، درمان نکردن ممکن است منجر به آسیب دائمی به بیضه ها شود.
چشم انداز و پیش آگهی
اکثر افراد با واریسکول علائمی ندارند و درد خفیف در برخی شرایط تجربه می کنند که معمولا مشکل جدی ایجاد نمی کند. در صورت نگرانی درباره باروری، حتما با پزشک مشورت کنید تا بهترین گزینه های درمانی را برای شما توضیح دهد.
پیشگیری
چون علت دقیق واریسکول شناخته شده نیست، روش خاصی برای پیشگیری وجود ندارد.
زندگی با واریسکول
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر علائمی مانند درد یا تورم دارید یا قادر به بارداری نیستید، به پزشک مراجعه کنید. پیگیری منظم پس از درمان نیز مهم است تا اثربخشی درمان بررسی شود.
سؤالاتی که می توانید از پزشک بپرسید:
- چگونه متوجه شدید من واریسکول دارم؟
- آیا به درمان نیاز دارم؟
- اگر درمان نکنم، علائم بدتر می شوند؟
- چه اقداماتی در خانه می توانم انجام دهم؟
- واریسکول چگونه روی باروری تأثیر می گذارد؟
- گزینه های درمانی من چیست؟
- آیا جراحی می تواند باروری من را بهبود دهد؟
تفاوت واریسکول و هیدروسل
- واریسکول: رگ های متورم در اسکروتوم
- هیدروسل: کیسه ای پر از مایع در اطراف بیضه ها که اغلب در نوزادان دیده می شود و ناشی از بسته نشدن کامل تونل پرده نازک اسکروتوم پس از تولد است.
سخنی از نی نی تینی
واریسکول یک بیماری رایج است که می تواند مردان در سنین مختلف را درگیر کند. بیشتر افراد علائم خفیف یا بدون علامت دارند. تصمیم به درمان بر اساس شدت علائم و مسائل باروری شما اتخاذ می شود. استفاده از لباس های حمایتی، داروهای مسکن بدون نسخه، یا جراحی می تواند گزینه های درمانی شما باشد. برای مشاوره و انتخاب بهترین روش، با پزشک خود مشورت کنید.
شما یا اطرافیانتان تجربه ای با واریسکول داشتید؟ نظرات و سوالات خود را در بخش کامنت ها با ما به اشتراک بگذارید تا بتوانیم بهتر به دغدغه های شما پاسخ دهیم.
