یائسگی زودرس در زنان

یائسگی یکی از مراحل طبیعی در زندگی زنان است که در آن قاعدگی برای همیشه متوقف می شود و توانایی باروری از بین می رود. بیشتر زنان به طور طبیعی در حوالی 50 تا 52 سالگی وارد دوران یائسگی می شوند. اما در برخی موارد، این تغییرات هورمونی مهم ممکن است زودتر از انتظار رخ دهند که به آن «یائسگی زودرس» یا «یائسگی پیش از موعد» گفته می شود. در این مقاله به بررسی دقیق یائسگی زودرس در زنان، علائم، علل، عوارض و تفاوت های آن با سایر اختلالات مشابه می پردازیم.

یائسگی زودرس چیست و چگونه از آن جلوگیری کنیم؟

وقتی یک زن زودتر از سن معمول وارد یائسگی می شود، به آن یائسگی زودرس یا یائسگی پیش از موعد گفته می شود. در شرایط عادی، یائسگی در سنین بالای 50 سال رخ می دهد، اما اگر پیش از 45 سالگی یا حتی قبل از 40 سالگی قاعدگی به طور کامل قطع شود، باید به یائسگی زودهنگام شک کرد.

یائسگی زمانی تأیید می شود که فرد به مدت 12 ماه متوالی قاعده نشده باشد و این موضوع ناشی از مصرف دارو، بارداری یا مشکلات پزشکی دیگر نباشد. در چنین حالتی، تخمک گذاری متوقف شده و سطح هورمون های استروژن و پروژسترون به شدت کاهش می یابد.

تفاوت یائسگی زودرس با یائسگی پیش از موعد چیست؟

یکی از سوالات پرتکرار این است که چه تفاوتی بین یائسگی زودرس (early menopause) و یائسگی پیش از موعد یا زودهنگام (premature menopause) وجود دارد؟ پاسخ به این سوال ساده است:

• اگر یائسگی پیش از 45 سالگی رخ دهد، به آن یائسگی زودرس گفته می شود.
• اگر یائسگی پیش از 40 سالگی اتفاق بیفتد، به آن یائسگی پیش از موعد یا همان یائسگی خیلی زودهنگام گفته می شود.

هر دوی این وضعیت ها برخلاف روند طبیعی یائسگی بوده و ممکن است با مشکلات جسمی و روحی همراه باشند. مهم تر اینکه این دو مورد با «نارسایی زودرس تخمدان» تفاوت دارند که در ادامه به آن نیز خواهیم پرداخت.

تفاوت یائسگی زودرس با نارسایی زودرس تخمدان (POI) چیست؟

گرچه برخی افراد این دو اصطلاح را به جای هم استفاده می کنند، اما نارسایی زودرس تخمدان (Primary Ovarian Insufficiency) با یائسگی زودرس فرق دارد. در نارسایی زودرس تخمدان، تخمدان ها ممکن است هنوز هم گهگاه فعالیت داشته باشند و احتمال بازگشت قاعدگی یا حتی بارداری وجود دارد.

در مقابل، در یائسگی زودرس یا پیش از موعد، تخمک گذاری به طور کامل متوقف می شود و احتمال بارداری از بین می رود. در نتیجه، زنان مبتلا به POI ممکن است همچنان قاعدگی های نامنظم یا خفیف را تجربه کنند، اما در یائسگی زودرس دیگر خبری از قاعدگی یا باروری نیست.

کم ترین سن برای یائسگی چه سنی است؟ آیا ممکن است یائسگی در 35 سالگی شروع شود؟

گرچه بسیار نادر است، اما یائسگی می تواند در سنین جوانی هم اتفاق بیفتد. برخی زنان حتی در دهه سوم زندگی (30 تا 40 سالگی) یائسه می شوند. اگر یائسگی در حدود 35 سالگی آغاز شود، به عنوان یائسگی پیش از موعد یا premature menopause در نظر گرفته می شود.

باید توجه داشت که یائسگی قبل از 30 سالگی بسیار نادر است و فقط در حدود 0.1٪ از زنان دیده می شود. اما اگر شما یا یکی از نزدیکانتان در این بازه سنی با قطع قاعدگی مواجه شدید، بهتر است حتما با پزشک متخصص زنان مشورت کنید.

یائسگی زودرس در زنان چقدر رایج است؟

• یائسگی زودرس (قبل از 45 سالگی) در حدود 5٪ از زنان رخ می دهد.
• یائسگی پیش از موعد (قبل از 40 سالگی) تقریبا 1٪ از زنان را درگیر می کند.
• و یائسگی در دهه 20 زندگی تنها در 0.1٪ زنان مشاهده می شود که بسیار نادر است.

این آمار نشان می دهد که اگرچه یائسگی زودرس چندان شایع نیست، اما به هیچ وجه غیرممکن یا عجیب هم نیست. آگاهی از علائم و پیگیری به موقع می تواند نقش مهمی در کاهش عوارض یائسگی زودرس داشته باشد.

مدیریت و درمان

چگونه یائسگی زودرس درمان می شود؟

درمان یائسگی زودرس یا زودهنگام بستگی به علت شروع زودتر یائسگی دارد. با توجه به خطرات سلامتی مرتبط با یائسگی زودرس، پزشکان اغلب درمان جایگزینی هورمونی (HRT) را توصیه می کنند، مگر اینکه به دلایلی مانند سابقه سرطان سینه، استفاده از هورمون درمانی برای شما مناسب نباشد.

درمان جایگزینی هورمونی، بخشی از هورمون های از دست رفته بدن را جایگزین می کند. این کار به کاهش علائم و عوارض یائسگی کمک می کند و خطر ابتلا به بیماری های مرتبط با یائسگی زودرس را کاهش می دهد. معمولا درمان HRT تا رسیدن به سن 51 سالگی (سن معمول یائسگی) تجویز می شود.

مهم است که با پزشک خود درباره مزایا و معایب هورمون درمانی صحبت کنید. اگر به دلیل یائسگی زودرس نابارور شده اید، با متخصص باروری مشورت کنید تا راهکارهای مناسب برای دستیابی به هدف فرزندآوری را بررسی کنید.

آیا می توان یائسگی زودرس را بازگرداند؟

یائسگی قابل بازگشت نیست و نمی توان عملکرد طبیعی تخمدان ها را دوباره برقرار کرد. اما پزشک می تواند به کاهش علائم و عوارض یائسگی کمک کند. در مورد نارسایی اولیه تخمدان (POI)، احتمال کمی وجود دارد که عملکرد تخمدان ها بازیابی شود.

چشم انداز / پیش آگهی

آیا پس از تشخیص یائسگی زودرس یا زودهنگام هنوز می توان باردار شد؟

هر دو نوع یائسگی زودرس و زودهنگام بر توانایی بارداری تأثیر می گذارند چون تخمک گذاری انجام نمی شود. اما تا زمانی که 12 ماه متوالی پریود نشده باشید، احتمال بارداری وجود دارد. در سال های منتهی به آخرین پریود یا در صورت نارسایی اولیه تخمدان، ممکن است تخمک گذاری همچنان انجام شود. اگر باردار شدن برایتان مهم است، با متخصص باروری همکاری کنید تا گزینه های پیش رو را بررسی کنید.

بارداری از طریق لقاح آزمایشگاهی (IVF) پس از یائسگی امکان پذیر است. می توانید از تخمک اهدایی یا تخمک های فریز شده خود استفاده کنید. تخمک های باقی مانده پس از یائسگی معمولا قابل استفاده نیستند. رحم جایگزین و فرزندخواندگی نیز گزینه هایی هستند.

پیشگیری

چگونه می توانم خطر یائسگی زودرس را کاهش دهم؟

اکثر علل یائسگی زودرس خارج از کنترل شما هستند. تنها عامل سبک زندگی که ممکن است خطر یائسگی زودرس را افزایش دهد، سیگار کشیدن است. ترک سیگار می تواند به کاهش خطر کمک کند. سایر علل مانند بیماری ها، جراحی ها یا درمان های سرطان در بسیاری از موارد قابل پیشگیری نیستند.

خطرات یائسگی زودهنگام یا زودرس

افرادی که زودتر یائسه می شوند معمولا علائم شدیدتری دارند که می تواند به مشکلات جنسی یا از دست دادن صمیمیت منجر شود.

علاوه بر این، کسانی که یائسگی زودرس را تجربه می کنند سال های بیشتری بدون مزایای استروژن می گذرانند. بدون میزان معمول استروژن، خطر ابتلا به بیماری های زیر افزایش می یابد:

• پوکی استخوان
• بیماری قلبی
• افسردگی
• بیماری های عصبی مختلف مانند دمانس و پارکینسون

سخنی از نی نی تینی

یائسگی زودهنگام و زودرس به یائسگی ای گفته می شود که قبل از سن انتظار رخ می دهد. معمولا زنان در سن حدود 51 سالگی یائسه می شوند. یائسگی زودرس زمانی است که قبل از 40 سالگی رخ می دهد و یائسگی زودهنگام قبل از 45 سالگی.

اگر زیر 45 سال سن دارید و علائمی مانند پریودهای نامنظم، لکه بینی بین پریودها، گرگرفتگی یا خشکی واژن دارید، با پزشک خود صحبت کنید. پزشک می تواند با انجام آزمایش خون و بررسی سابقه سلامت به تشخیص این شرایط کمک کند. درمان هایی برای تسکین علائم ناخوشایند یائسگی موجود است.