گرمازدگی در کودکان یکی از خطرات جدی فصل تابستان است که می تواند به سرعت سلامت کودک را تهدید کند. از آن جا که بدن کودکان در برابر گرما آسیب پذیرتر است، آشنایی با علائم و راه های پیشگیری از این مشکل برای والدین ضروری است. در این مقاله با روش های مراقبت از کودک در روزهای گرم، علائم هشداردهنده و اقدامات فوری آشنا می شوید.
چرا گرمازدگی در کودکان رخ می دهد؟
کودکان در روزهای گرم سال، بیشتر از بزرگسالان در معرض گرمازدگی قرار می گیرند. این وضعیت زمانی رخ می دهد که دمای بدن کودک بیش از حد بالا می رود و توانایی خنک شدن را از دست می دهد. اگر کودک به اندازه کافی مایعات ننوشد یا بیش از حد در معرض گرما قرار بگیرد، احتمال گرمازدگی افزایش پیدا می کند.
جالب است بدانید کودکان برخلاف بزرگسالان، تعریق کمتری دارند و همین مسئله باعث می شود که نتوانند به خوبی خود را خنک کنند. بنابراین، نوشیدن مایعات کافی به ویژه در هوای گرم، نقش مهمی در پیشگیری از گرمازدگی در کودکان دارد.
در صورتی که بدن کودک نتواند ظرف مدت 30 دقیقه دمای خود را کاهش دهد، گرمازدگی ممکن است به گرمازدگی شدید یا گرمازدگی ضربه ای (heatstroke) تبدیل شود؛ وضعیتی اورژانسی که جان کودک را تهدید می کند.
تفاوت گرمازدگی معمولی با گرمازدگی اورژانسی(heatstroke)
در بیشتر موارد، گرمازدگی در کودکان نیاز به مراجعه فوری به اورژانس ندارد و اگر به درستی و سریع اقدام شود، علائم ظرف 30 دقیقه برطرف می شوند. اما اگر این وضعیت به گرمازدگی شدید منجر شود، باید کودک را فوراً به اورژانس رساند، چرا که این حالت می تواند به آسیب های مغزی یا حتی مرگ منجر شود.
علائم گرمازدگی در کودکان چیست؟
برای تشخیص به موقع علائم گرمازدگی در کودکان، والدین باید به نشانه های ظاهری و رفتاری کودک توجه ویژه ای داشته باشند. کودکی که دچار گرمازدگی شده، معمولاً بی حال، زودرنج یا بدخلق است.
سایر علائم گرمازدگی عبارتند از:
- تشنگی شدید
- احساس ضعف یا غش کردن
- گرفتگی عضلات به ویژه در بازو، پا یا شکم
- بی اشتهائی، تهوع یا استفراغ
- شکایت از سردرد
- تعریق زیاد
- پوست رنگ پریده و مرطوب
- تب بالاتر از 38 درجه سانتی گراد اما کمتر از 40 درجه
چگونه گرمازدگی در کودکان را برطرف کنیم؟
در صورت مشاهده علائم بالا، اقدامات زیر می تواند به رفع گرمازدگی در کودکان کمک کند:
- کودک را سریع به فضای خنک تر ببرید؛ در صورت امکان به محیطی با کولر یا حداقل سایه منتقل شود.
- لباس های اضافه را درآورید؛ حتی جوراب یا کت سبک نیز باید برداشته شود.
- بدن کودک را با آب خنک (نه سرد) اسفنجی کنید. کمپرس خنک دور گردن و زیر بغل بگذارید تا بدن سریع تر خنک شود.
- اگر کودک هوشیار و فعال است، به او مایعات خنک بدهید؛ از نوشیدنی های حاوی کافئین مانند چای یا نوشابه باید پرهیز کرد.
- اگر کودک خواب آلود یا بی هوش است، هرگز او را مجبور به نوشیدن نکنید و سریعاً به پزشک مراجعه کنید.
چه زمانی باید به اورژانس مراجعه کنیم؟
اگر 30 دقیقه پس از انجام اقدامات بالا، حال کودک بهتر نشد یا یکی از علائم زیر ظاهر شد، باید با اورژانس (115) تماس بگیرید:
- احساس گرما با وجود پوست خشک
- عدم تعریق در هوای گرم
- سردرد شدید
- تب بالای ۴۰ درجه سانتی گراد
- تنفس سریع یا تنگی نفس
- گیجی یا عدم درک محیط
- تشنج
- بیهوشی
- واکنش نداشتن به صدا یا لمس
همه این علائم نشان دهنده گرمازدگی شدید در کودکان هستند و نیاز به اقدام فوری پزشکی دارند.
چگونه از گرمازدگی در کودکان پیشگیری کنیم؟
پیشگیری از گرمازدگی در کودکان بسیار ساده اما حیاتی است. برای این منظور بهتر است:
- کودک در طول روز مقدار کافی آب یا نوشیدنی خنک مصرف کند، به خصوص هنگام بازی یا ورزش
- دوش ولرم یا حمام کوتاه با آب خنک داشته باشد
- لباس های روشن، سبک و گشاد بپوشد
- از ساعت 11 صبح تا 3 بعدازظهر که آفتاب شدید است، در فضای باز نباشد
- در روزهای گرم، بازی های پرتحرک در فضای باز را محدود کند
- با پاشیدن آب روی صورت یا لباس، بدن کودک را خنک نگه دارید
گرمازدگی در کودکان، در محیط خانه هم ممکن است رخ دهد (H3)
برخلاف تصور عموم، گرمازدگی و گرمازدگی شدید فقط در بیرون از خانه رخ نمی دهند. در فضاهای داخلی گرم مانند خانه، خودرو یا حتی کنار پنجره آفتاب گیر نیز امکان وقوع این وضعیت وجود دارد.
هشدار جدی: هیچ گاه کودک را در خودرو تنها نگذارید!
خودرویی که در معرض آفتاب پارک شده، تنها در 10 دقیقه ممکن است بیش از 10 درجه گرم تر شود. حتی باز گذاشتن شیشه ها هم کمکی نمی کند. دمای داخل خودرو می تواند به سرعت به 41 درجه سانتی گراد یا بیشتر برسد که برای کودک بسیار خطرناک است.
زمانی که دمای بدن کودک به 40 درجه سانتی گراد برسد، اندام های داخلی شروع به از کار افتادن می کنند و در دمای41.7 درجه ممکن است مرگ رخ دهد.
مراقبت از کودک در خانه در روزهای گرم
برای خنک نگه داشتن فضای داخل خانه و اتاق کودک، این نکات را رعایت کنید:
- در شب یا صبح زود که هوا خنک تر است، پنجره ها را باز کنید.
- در طول روز که هوا گرم است، پرده ها و کرکره ها را بکشید تا آفتاب وارد خانه نشود.
- چراغ ها و وسایل برقی غیرضروری را خاموش کنید، زیرا باعث گرمای بیشتر می شوند.
- دمای اتاق خواب کودک باید بین 16 تا 20 درجه سانتی گراد باشد. از دماسنج اتاق استفاده کنید.
- هرگز اجازه ندهید کودک در معرض تابش مستقیم نور خورشید بخوابد.
سخنی از نی نی تینی
در فصل های گرم سال، توجه به سلامت جسمی کودکان از مهم ترین وظایف والدین است. پیشگیری از گرمازدگی در کودکان بهتر از درمان است؛ با اقداماتی ساده مانند آبرسانی کافی، پوشاندن لباس مناسب و پرهیز از حضور در محیط های داغ، می توانید کودک خود را از خطر گرمازدگی محافظت کنید. فراموش نکنید که در صورت مشاهده علائم هشداردهنده، سریعاً با اورژانس تماس بگیرید.
سلامت کودک، در گرو آگاهی و آمادگی شماست.
آیا شما تجربه ای از گرمازدگی در کودکان خود داشته اید؟ چه راهکارهایی برای پیشگیری یا درمان آن مؤثر بوده است؟ تجربه ها، پیشنهادها و سؤالات خود را با ما و دیگر مادران در بخش نظرات به اشتراک بگذارید. شاید تجربه شما راه گشای یک مادر دیگر باشد!
