گاستروشیزیس در نوزادان

گاستروشیزیس چیست؟

گاستروشیزیس یک نقص مادرزادی نادر است که در آن نوزاد با اندام های داخلی خارج از بدن متولد می شود. این اتفاق زمانی رخ می دهد که دیواره شکم جنین به طور کامل در دوران بارداری شکل نمی گیرد و یک سوراخ کوچک (معمولا بین 2 تا 5 سانتی متر) در کنار ناف ایجاد می شود. از این حفره، روده ها (شامل روده باریک، روده بزرگ یا حتی معده) به بیرون از بدن جنین راه پیدا می کنند.

این اندام ها به جای آنکه درون شکم محافظت شوند، در مایع آمنیوتیک رحم شناور می مانند. همین تماس مستقیم با مایع آمنیوتیک باعث تحریک و ورم روده ها می شود. پس از تولد نوزاد، عمل جراحی برای بازگرداندن اندام ها به داخل بدن و بستن سوراخ شکمی ضروری است.

تفاوت بین گاستروشیزیس و اُمپالوسل چیست؟

هر دو عارضه، یعنی گاستروشیزیس و امپالوسل، شامل خارج بودن اندام های شکمی نوزاد از بدن هستند، اما تفاوت کلیدی بین آن ها در وجود یا عدم وجود یک غشای محافظ است. در امپالوسل، اندام های بیرون زده با یک لایه غشایی نازک پوشیده شده اند، در حالی که در گاستروشیزیس، هیچ پوششی روی این اندام ها وجود ندارد و کاملا در معرض مایع آمنیوتیک قرار دارند.

این تفاوت معمولا از طریق سونوگرافی در دوران بارداری قابل تشخیص است و می تواند در برنامه ریزی برای زایمان و درمان پس از آن کمک کننده باشد.

چه کسانی ممکن است نوزادی با گاستروشیزیس داشته باشند؟

علت دقیق گاستروشیزیس هنوز ناشناخته است و ممکن است در هر بارداری اتفاق بیفتد. با این حال، بررسی های انجام شده توسط مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها (CDC) نشان داده اند که این نقص مادرزادی در میان مادران جوان تر شایع تر است. همچنین استفاده از سیگار، الکل یا مواد مخدر در دوران بارداری می تواند احتمال بروز این مشکل را افزایش دهد.

بنابراین توصیه می شود زنان پیش از بارداری یا در همان اوایل آن، با پزشک متخصص درباره عوامل خطر و روش های پیشگیری از نقص های مادرزادی مشورت کنند.

شیوع گاستروشیزیس در نوزادان چقدر است؟

گاستروشیزیس یک بیماری نادر به شمار می آید و به طور تقریبی از هر 2000 نوزاد، یک نوزاد با این عارضه متولد می شود. با وجود نادر بودن آن، در سال های اخیر افزایش جزئی در آمار گزارش شده در برخی کشورها مشاهده شده که نیاز به بررسی بیشتر دارد.

آیا جراحی گاستروشیزیس عوارضی دارد؟

بله، پس از انجام جراحی گاستروشیزیس ممکن است برخی عوارض رخ دهد. این عوارض شامل موارد زیر هستند:

• عفونت در محل جراحی: مانند هر جراحی دیگری، خطر عفونت در ناحیه بخیه شده وجود دارد و نیاز به مراقبت دقیق پزشکی دارد.
• مشکلات در تغذیه: ممکن است نوزاد در روزهای اول پس از جراحی، در خوردن شیر مشکل داشته باشد و نیاز به تغذیه با روش های جایگزین داشته باشد.
• نیاز به لوله تغذیه یا تزریق وریدی (IV): در برخی موارد، پزشکان از یک لوله بینی-معده ای (که از بینی وارد معده می شود) یا سرم درمانی استفاده می کنند تا نوزاد تا زمانی که بتواند مجددا تغذیه عادی داشته باشد، مواد مغذی دریافت کند.

آیا پس از درمان گاستروشیزیس، روده دچار مشکل می شود؟

تقریبا 25 درصد از نوزادانی که با گاستروشیزیس به دنیا می آیند، مشکلاتی در رشد یا عملکرد روده ها دارند. در این موارد، نیاز به عمل جراحی اضافی برای اصلاح این اختلالات وجود دارد:

• رزکسیون روده: در این روش بخش های آسیب دیده ی روده برداشته می شوند.
• ایلئوستومی یا کولوستومی: بخشی از روده از شکم بیرون آورده می شود و مواد دفعی از طریق یک کیسه به خارج از بدن منتقل می شوند.

این جراحی ها بسته به شدت آسیب روده ها انجام می شوند و نیازمند پیگیری تخصصی هستند.

عوارض جانبی گاستروشیزیس چیست؟

نوزادانی که با گاستروشیزیس متولد می شوند، ممکن است در طول زندگی با برخی مشکلات سلامتی مواجه شوند، از جمله:

• تولد زودرس (نارس بودن): بسیاری از نوزادان دچار گاستروشیزیس پیش از موعد مقرر به دنیا می آیند.
• انسداد روده: پس از جراحی، ممکن است تنگی هایی در روده ایجاد شود که مانع از عبور مناسب غذا و مدفوع شود.
• سندرم روده کوتاه: در موارد نادر، بخشی از روده ها به طور مادرزادی وجود ندارد یا برداشته می شود و این موضوع ممکن است مانع جذب مناسب مواد غذایی توسط بدن نوزاد شود.

چه زمانی می توانم نوزادم را پس از جراحی گاستروشیزیس به خانه ببرم؟

طول مدت بستری بودن نوزاد در بخش مراقبت های ویژه نوزادان (NICU) به شدت و پیچیدگی شرایط او بستگی دارد و ممکن است از دو هفته تا چند ماه طول بکشد. در این مدت:

• وضعیت نوزاد به طور مرتب پایش می شود تا از ترمیم صحیح بدن و توانایی خوردن و دفع غذا اطمینان حاصل شود.
• در صورت بروز عوارض جدید، ممکن است جراحی های اضافی لازم باشد که مدت بستری را افزایش می دهد.

آینده نوزادان مبتلا به گاستروشیزیس چگونه خواهد بود؟

بعد از تولد، نوزاد نیاز به جراحی دارد تا اندام های بیرون زده به داخل شکم بازگردانده شوند و سوراخ شکمی بسته شود. اگر سوراخ شکم بزرگ باشد، پزشک ممکن است این کار را در چند مرحله طی چند روز یا چند هفته انجام دهد.

در طول دوران بستری:

• نوزاد از طریق سرم مواد مغذی و آنتی بیوتیک دریافت می کند تا خطر عفونت کاهش یابد.
• امکان تغذیه با شیر مادر یا شیر خشک بلافاصله پس از تولد یا جراحی وجود ندارد و پزشک زمان مناسب برای شروع تغذیه را تعیین می کند.

اگر گاستروشیزیس تنها مشکل سلامتی نوزاد باشد، پیش آگهی بسیار خوب است و نوزاد می تواند به رشد و تکامل طبیعی خود ادامه دهد. با این حال، امکان بروز مشکلات گوارشی در آینده وجود دارد که توسط پزشک بررسی و پیگیری خواهد شد.

چگونه می توان خطر گاستروشیزیس را کاهش داد؟

شاید نتوان به طور کامل از گاستروشیزیس پیشگیری کرد، اما با رعایت برخی نکات می توان خطر آن را کاهش داد:

• عدم مصرف سیگار و دخانیات در دوران بارداری.
• پرهیز از نوشیدن الکل هنگام بارداری.
• عدم مصرف مواد مخدر یا مسکن های قوی (اوپیوئید) بدون تجویز پزشک.
• رعایت تغذیه ای سالم و متعادل پیش از بارداری و در طول آن.

زایمان نوزاد مبتلا به گاستروشیزیس چگونه انجام می شود؟

بهتر است زایمان در بیمارستانی انجام شود که دارای تیم متخصص نوزادان و بخش مراقبت های ویژه نوزادی (NICU) باشد. نوزادان مبتلا به گاستروشیزیس می توانند به صورت زایمان طبیعی یا سزارین متولد شوند. پزشک زنان شما بر اساس شرایط خاص نوزاد بهترین روش زایمان را توصیه خواهد کرد.

چه زمانی باید به پزشک نوزادم مراجعه کنم؟

پس از انجام جراحی، در صورت مشاهده ی هر یک از موارد زیر باید فورا با پزشک تماس بگیرید:

• تورم یا قرمزی در اطراف محل جراحی
• نشت مایع از محل بخیه ها
• استفراغ شدید یا ناتوانی در دفع مدفوع

چه سؤالاتی باید از پزشک بپرسم؟

برای کسب اطلاعات بیشتر و آمادگی بهتر، می توانید از پزشک این سؤالات را بپرسید:

• عوارض احتمالی بلندمدت گاستروشیزیس چیست؟
• چه مدت نوزادم در بیمارستان خواهد ماند؟
• از چه زمانی می توانم تغذیه با شیر مادر یا شیر خشک را شروع کنم؟

سخنی از نی نی تینی

هرچند دیدن نوزادی با اندام های بیرون زده از بدن می تواند برای والدین بسیار نگران کننده باشد، اما پیش آگهی درمان گاستروشیزیس اغلب مثبت است، به ویژه اگر تنها عارضه موجود باشد. تیم پزشکی در بیمارستان همراه شما خواهد بود تا تمام مراحل درمان و مراقبت از نوزاد را با دقت و دلسوزی انجام دهد.