کم آبی بدن در بارداری می تواند نشانه هایی مانند خشکی دهان، سرگیجه، انقباضات رحمی و کاهش ادرار داشته باشد. اگر در اثر تهوع بارداری نمی توانید آب کافی بنوشید یا مایعات را در بدن نگه دارید، حتما با پزشک خود مشورت کنید.
کم آبی در هر شرایطی برای بدن مشکل ساز است، اما در دوران بارداری خطرناک تر می شود. در این دوران، نه تنها بدن مادر به آب بیشتری نیاز دارد، بلکه جنین نیز برای رشد خود به آن وابسته است. آب برای ادامه حیات ضروری است و نقش مهمی در رشد سالم جنین ایفا می کند. بنابراین، تأمین آب کافی برای بدن در دوران بارداری، یک ضرورت اساسی است.
در ادامه با علائم کم آبی بدن در بارداری و روش های پیشگیری از آن آشنا می شوید.
علت کم آبی بدن در بارداری چیست؟
کم آبی بدن در بارداری زمانی رخ می دهد که بدن مایعات را سریع تر از میزان دریافت شده از دست بدهد. در نتیجه، بدن برای انجام عملکردهای طبیعی خود دچار مشکل می شود. اگر مایعات از دست رفته را جبران نکنید، بدن وارد حالت کم آبی می شود.
در دوران بارداری، این وضعیت نگران کننده تر است. آب برای تشکیل جفت مورد نیاز است؛ عضوی که مواد مغذی را به جنین در حال رشد منتقل می کند. همچنین در ساخت مایع آمنیوتیک (مایع اطراف جنین در رحم) نیز نقش حیاتی دارد. در صورت کم آبی بدن در بارداری، احتمال بروز عوارضی جدی وجود دارد، از جمله:
- نقص های لوله عصبی جنین
- کاهش حجم مایع آمنیوتیک
- زایمان زودرس
- کاهش تولید شیر پس از زایمان
- ناهنجاری های مادرزادی
از آنجا که بدن در بارداری مصرف آب بیشتری دارد، اگر به اندازه کافی آب و مایعات مصرف نکنید، به سرعت دچار کم آبی خواهید شد.
در صورتی که تهوع صبحگاهی دارید و مایعات در بدن تان نمی ماند، احتمال کم آبی بدن در بارداری بسیار بیشتر است. استفراغ باعث از بین رفتن مایعات، الکترولیت ها و اسید معده می شود.
در ماه های بعدی بارداری، گرمازدگی در بارداری نیز می تواند منجر به کم آبی بدن در بارداری شود. علاوه بر آن، عوامل زیر نیز در ایجاد کم آبی بدن در بارداری نقش دارند:
- ورزش سنگین، به ویژه در هوای گرم
- اسهال شدید
- استفراغ مکرر
- تب بالا
- تعریق زیاد
- نوشیدن ناکافی آب و مایعات
علائم کم آبی بدن در دوران بارداری
وقتی بدن دچار کم آبی می شود، علائم مشخصی از خود نشان می دهد که شناسایی به موقع آن ها بسیار مهم است.
گرمازدگی مادر یکی از نشانه های شایع کم آبی بدن در بارداری است. وقتی آب کافی نمی نوشید، بدن نمی تواند دمای خود را تنظیم کند و دچار گرمازدگی می شود.
تغییر رنگ ادرار نیز نشانه هشداردهنده ای است. ادرار تیره معمولا بیانگر کم آبی است، در حالی که ادرار بی رنگ یا زرد روشن نشانه هیدراته بودن بدن است.
علائم کم آبی خفیف تا متوسط عبارت اند از:
- خشکی و چسبندگی دهان
- احساس خواب آلودگی و بی حالی
- تشنگی مداوم
- کاهش دفعات ادرار
- سردرد
- یبوست
- سرگیجه یا سبکی سر
اگر این علائم را تجربه می کنید، استراحت کرده و آب بنوشید. همچنین بهتر است با پزشک خود تماس بگیرید و علائم تان را توضیح دهید.
یکی از نشانه های خاص کم آبی بدن در بارداری، بروز انقباضات براکستون هیکس است. این انقباض ها معمولا کوتاه و بی خطرند، اما وقتی زیاد رخ دهند، ممکن است نشانه کم آبی باشند. این انقباضات بیشتر در سه ماهه سوم دیده می شوند، اما ممکن است از سه ماهه دوم نیز آغاز شوند.
در موارد کم آبی خفیف یا متوسط، نوشیدن آب معمولا کافی است و بدن به سرعت به حالت طبیعی بازمی گردد. اما اگر دچار کم آبی شدید در بارداری شوید، نیاز به مراقبت پزشکی فوری دارید.
علائم کم آبی شدید در بارداری
نشانه های کم آبی شدید بدن در بارداری شامل موارد زیر است:
- تشنگی شدید و مداوم
- خشکی شدید دهان، پوست و غشاهای مخاطی
- تحریک پذیری، بی قراری یا گیجی
- کاهش چشمگیر ادرار یا قطع ادرار
- ادرار بسیار تیره رنگ
- فرو رفتگی چشم ها
- تپش قلب سریع و تنفس تند
- افت فشار خون
همچنین به پوست خود دقت کنید؛ اگر پوست خشک، چروکیده یا فاقد خاصیت ارتجاعی است، یا وقتی آن را نیشگون می گیرید به حالت اولیه بازنمی گردد، احتمالا بدن تان دچار کم آبی است.
در صورت مشاهده هر یک از این علائم، باید فورا به پزشک یا بیمارستان مراجعه کنید. کم آبی بدن در بارداری می تواند برای مادر و جنین خطرناک باشد و نیاز به درمان سریع دارد.
چگونه از کم آبی بدن در بارداری پیشگیری کنیم؟
پیشگیری از کم آبی در دوران بارداری دشوار نیست. بهترین روش، نوشیدن مقدار کافی آب در طول روز است. سعی کنید روزانه بین 8 تا 12 لیوان آب بنوشید.
اگر دچار سوءهاضمه هستید، بهتر است مایعات را بین وعده های غذایی مصرف کنید، نه همراه با غذا، چون نوشیدن زیاد حین غذا خوردن می تواند سوزش معده را بدتر کند.
در صورت داشتن تهوع صبحگاهی، زمانی که حالت تهوع ندارید، مقدار بیشتری مایعات بنوشید. اگر شدت تهوع به حدی است که هیچ مایعی در بدن تان نمی ماند، حتما با پزشک مشورت کنید تا درمان مناسب تجویز شود.
از نوشیدنی های حاوی کافئین مانند چای پررنگ یا قهوه زیاد پرهیز کنید، چون باعث افزایش دفع ادرار می شوند. بهترین گزینه، آب است، اما مصرف شیر، آب میوه طبیعی و سوپ های سبک نیز می تواند به حفظ مایعات بدن کمک کند.
فعالیت هایی را که موجب افزایش دمای بدن می شوند، مانند ورزش سنگین یا ماندن طولانی در هوای گرم، محدود کنید. حتی بودن در محیط های مرطوب یا داغ می تواند احتمال گرمازدگی و در نتیجه کم آبی بدن در بارداری را افزایش دهد.
درمان کم آبی بدن در بارداری
درمان کم آبی بدن در بارداری بسته به شدت آن متفاوت است. در موارد خفیف تا متوسط، معمولا نوشیدن مایعات کافی می تواند وضعیت را بهبود دهد. اما در کم آبی شدید، لازم است اقدامات درمانی فوری انجام شود.
1. افزایش مصرف آب و مایعات
اولین و مؤثرترین گام، نوشیدن آب به میزان کافی در طول روز است. مادران باردار باید روزانه بین 8 تا 12 لیوان آب بنوشند، اما اگر تعریق زیاد یا فعالیت بدنی بالا دارید، این مقدار باید افزایش یابد.
مایعاتی مانند آب نارگیل، دوغ رقیق، آب میوه طبیعی بدون شکر، آب سبزیجات و سوپ های سبک گزینه های بسیار مناسبی برای تأمین مایعات بدن هستند. این نوشیدنی ها علاوه بر آب، حاوی الکترولیت های طبیعی مانند پتاسیم و سدیم اند که به حفظ تعادل مایعات بدن کمک می کنند.
2. مصرف غذاهای آبدار
میوه ها و سبزیجات تازه بخش مهمی از درمان کم آبی در بارداری هستند. خوراکی هایی مانند هندوانه، خیار، پرتقال، کاهو، گوجه فرنگی و کرفس سرشار از آب اند و به صورت طبیعی بدن را هیدراته نگه می دارند.
3. جایگزینی الکترولیت ها
اگر به دلیل استفراغ یا تعریق زیاد دچار کمبود نمک های بدن شده اید، مصرف محلول های الکترولیت (مثل او آر اس) تحت نظر پزشک توصیه می شود. این محلول ها به بازگشت تعادل نمک و مایعات بدن کمک می کنند.
4. درمان تهوع و استفراغ
تهوع صبحگاهی یکی از دلایل اصلی کم آبی بدن در بارداری است. پزشک ممکن است داروهای ایمن ضدتهوع یا مکمل های ویتامینی تجویز کند تا استفراغ کاهش یافته و دریافت مایعات آسان تر شود.
5. درمان پزشکی در موارد شدید
اگر بدن به شدت دچار کم آبی شده باشد، ممکن است نیاز به تزریق سرم و بستری موقت در بیمارستان باشد. در این شرایط، مایعات و الکترولیت ها از طریق وریدی وارد بدن می شوند تا عملکرد اندام ها حفظ شود.
تأثیر کم آبی بدن در بارداری بر جنین
کم آبی بدن در دوران بارداری نه تنها برای مادر، بلکه برای جنین نیز پیامدهای جدی دارد. آب بخش اصلی مایع آمنیوتیک را تشکیل می دهد؛ این مایع محیطی است که جنین در آن رشد می کند. کاهش حجم مایع آمنیوتیک می تواند به رشد ناکامل اندام ها و محدودیت حرکتی جنین منجر شود.
برخی از اثرات کم آبی بر جنین عبارت اند از:
- اختلال در رشد جنین: کمبود مایع آمنیوتیک باعث می شود فضای کافی برای رشد و حرکت جنین وجود نداشته باشد.
- افزایش خطر زایمان زودرس: کم آبی می تواند باعث انقباضات زودرس رحم و در نتیجه تولد نوزاد نارس شود.
- اختلال در تشکیل سیستم عصبی: در ماه های ابتدایی بارداری، کم آبی می تواند در تشکیل لوله عصبی جنین (که مغز و نخاع را می سازد) اختلال ایجاد کند.
- کاهش اکسیژن رسانی به جنین: آب در گردش خون و انتقال اکسیژن نقش دارد، بنابراین کم آبی می تواند سبب کاهش جریان خون به جنین شود.
به همین دلیل، تأمین آب کافی در دوران بارداری یکی از عوامل کلیدی برای رشد طبیعی و سلامت نوزاد است. پزشکان توصیه می کنند مادران باردار علاوه بر نوشیدن آب، تغذیه متنوع و متعادلی داشته باشند تا نیاز بدن و جنین به مایعات و مواد مغذی تأمین شود.
نکات کاربردی برای حفظ آب بدن در دوران بارداری
برای اینکه در دوران بارداری دچار کم آبی نشوید، بهتر است عادت های روزمره خود را کمی اصلاح کنید. چند نکته ساده اما مؤثر می تواند به شما کمک کند:
- همیشه بطری آب همراه داشته باشید: حتی در مسیرهای کوتاه بیرون از خانه، بطری آب را فراموش نکنید.
- آب را به تدریج بنوشید: نوشیدن سریع مقدار زیادی آب ممکن است باعث احساس تهوع شود. در عوض، در طول روز جرعه جرعه آب بخورید.
- از میوه های آبدار استفاده کنید: هندوانه، خیار، پرتقال و توت فرنگی سرشار از آب هستند و به تأمین مایعات کمک می کنند.
- در هوای گرم، لباس سبک بپوشید: لباس های نخی و گشاد باعث کاهش تعریق و پیشگیری از کم آبی می شوند.
- به نشانه های بدن تان گوش دهید: اگر احساس تشنگی یا خستگی دارید، احتمالا بدن تان در حال هشدار است که به مایعات نیاز دارد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
در بیشتر موارد، کم آبی خفیف در خانه و با نوشیدن آب جبران می شود. اما اگر علائمی مانند تپش قلب، کاهش ادرار، تهوع شدید یا گیجی دارید، باید فورا به پزشک مراجعه کنید. در برخی موارد ممکن است نیاز به سرم تراپی یا بستری در بیمارستان وجود داشته باشد تا بدن دوباره به حالت تعادل بازگردد.
پزشک ممکن است مایعات حاوی الکترولیت تجویز کند تا سدیم و پتاسیم از دست رفته در اثر استفراغ یا تعریق جبران شود. به هیچ وجه خودسرانه داروهای ضدتهوع یا مکمل ها را مصرف نکنید، چون برخی از آن ها در دوران بارداری ایمن نیستند.
سخنی از نی نی تینی
کم آبی بدن در بارداری یکی از مشکلاتی است که ممکن است بسیاری از مادران باردار آن را تجربه کنند. این وضعیت نه تنها بر سلامت مادر اثر می گذارد، بلکه می تواند رشد و سلامت جنین را نیز تحت تأثیر قرار دهد. با نوشیدن آب کافی، تغذیه متعادل و استراحت مناسب می توانید از بروز آن پیشگیری کنید.
اگر احساس کردید علائم کم آبی دارید، آن را نادیده نگیرید و در صورت شدت علائم، سریعا به پزشک مراجعه کنید. پیشگیری و آگاهی، کلید داشتن بارداری سالم و ایمن است.
آیا شما هم در دوران بارداری دچار کم آبی یا تهوع شدید شده اید؟ چه روشی برای رفع آن مؤثر بود؟ تجربیات خود را با ما و دیگر مادران باردار در میان بگذارید تا همه از تجربه شما بهره مند شوند.
