اکثر زنان می توانند در طول بارداری به کار خود ادامه دهند، حتی تا نزدیکی تاریخ زایمان. اما بارداری می تواند بسیار خسته کننده باشد و اگر احساس می کنید که کار کردن حین بارداری هر دو به اندازه یک شغل تمام وقت هستند، تنها نیستید.
اگر شغل شما طاقت فرسا است، با مواد شیمیایی مضر سر و کار دارید، یا دچار مشکلات خاصی در بارداری شده اید، ممکن است لازم باشد وظایف خود را تغییر داده یا کار را متوقف کنید.
اما در اکثر شرایط و با اطمینان از اینکه به خوبی از خود و نوزادتان مراقبت می کنید، کار کردن حین بارداری بی خطر است. برای اطلاعات بیشتر در مورد بارداری و کار، از جمله زمانی که ممکن است نیاز به توقف کار داشته باشید، چگونگی درک حقوق خود در محیط کار، و مدیریت (یا پنهان کردن) علائم بارداری در محل کار، ادامه مطلب را بخوانید.
آیا می توانید در دوران بارداری کار کنید؟
اینکه آیا می توانید در دوران بارداری به کار خود ادامه دهید یا نه، به شغل خاص شما بستگی دارد. اگر از نظر سلامتی مشکلی ندارید و در معرض خطر بالای عوارض بارداری نیستید و شغل شما شامل قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی مضر یا فعالیت های بدنی سنگین نمی شود، احتمالا می توانید تا زمان زایمان به کار خود ادامه دهید.
هر شغل متفاوت است و بسیاری از مشاغل خارج از محیط های اداری سنتی ممکن است در دوران بارداری ایمن باشند. اما اگر برای ساعت های طولانی بایستی بایستید یا کار سنگین انجام می دهید، ممکن است لازم باشد با مدیر خود درباره تعدیل برخی وظایف صحبت کنید.
هر شغلی تأثیرات جسمی، احساسی و ذهنی متفاوتی دارد، بنابراین هیچ قاعده قطعی برای زمان شروع مرخصی زایمان وجود ندارد. احتمالا باید تمام گزینه ها را از جمله وضعیت سلامتی و مالی خود بررسی کنید تا بهترین تصمیم را برای خود و نوزادتان بگیرید.
اگر تصمیم دارید تا زمان زایمان به کار خود ادامه دهید، به خودتان فشار نیاورید و حتماً هر زمانی که ممکن است استراحت کنید (یا حداقل بنشینید). اگر می توانید از نظر مالی اجازه دهید که یک یا دو هفته قبل از تاریخ زایمان مرخصی زایمان خود را شروع کنید، از آن زمان برای استراحت، آماده شدن و مراقبت از خود استفاده کنید.
اگر شغل شما طاقت فرسا است
اگر شغل شما نیاز به کار بدنی سنگین دارد، احتمالا باید در دوران بارداری تغییراتی در وظایف خود ایجاد کنید. مطالعات نشان داده اند که زنانی که در دوران بارداری مشاغل بدنی سخت دارند، در معرض خطر بالاتری از عوارض احتمالی بارداری هستند.
با پزشک خود به طور شفاف درباره وظایف شغلی تان صحبت کنید تا بتواند به شما در ایجاد برنامه ای که مناسب وضعیت شما باشد، کمک کند. اگر شغلتان از نظر فیزیکی طاقت فرسا است، باید تصمیم بگیرید که چگونه آن را در طول بارداری تعدیل کنید.
اگر شغلتان شما را ملزم می کند که در دوران بارداری زیاد روی پاهای خود بایستید، سعی کنید در هر فرصتی استراحت کنید و بنشینید. زمانی که ایستاده اید، هر چند وقت یکبار درجا راه بروید یا حرکات کششی ملایمی انجام دهید تا جریان خون افزایش یابد. اگر امکان دارد، وظایفی را که کم تر سخت هستند بر عهده بگیرید. برای مثال، اگر مدیرتان موافقت کند، می توانید کارهای پشت میزی را با همکار خود جابجا کنید تا شما کارهای دفتری انجام دهید و او وظایفی که نیاز به پیاده روی و ایستادن دارند را به عهده بگیرد.
اگر روزهای مرخصی با حقوق دارید، سعی کنید هر از گاهی یک روز مرخصی بگیرید تا خستگی تان را برطرف کنید. این موضوع به ویژه در سه ماهه دوم بارداری و یه ماهه سوم بارداری اهمیت دارد. و البته، اگر احساس خستگی شدید کردید، به بدن خود گوش کنید و در خانه استراحت کنید (یا در صورت امکان از خانه کار کنید) و در صورت نیاز یک روز مرخصی بگیرید.
اگر در معرض مواد شیمیایی سمی هستید
اگر در شغلی کار می کنید که با مواد خطرناک برای تولیدمثل در تماس هستید، مانند فلزات سنگین (مانند سرب و جیوه)، حلال های آلی یا دیگر مواد شیمیایی، عوامل بیولوژیکی خاص یا تشعشع، باید به سرعت به پزشک خود اطلاع دهید و همچنین محیط کار خود را تغییر دهید.
این مواد «تراتوژن» هستند و اگر در دوران بارداری یا حتی پیش از بارداری در معرض آن ها قرار بگیرید، می توانند مشکلاتی از جمله سقط جنین، زایمان زودرس، نقص های ساختاری در جنین و رشد نادرست نوزاد را ایجاد کنند. این مواد خطرناک معمولا در کارخانه های تولید تراشه های کامپیوتری، خشک شویی ها، کارخانه های لاستیک سازی، اتاق های جراحی، باجه های عوارض، سالن های ناخن، کارگاه های سفالگری، کارخانه های کشتی سازی و چاپخانه ها یافت می شوند.
عوارضی که ممکن است باعث توقف کار شما در دوران بارداری شوند
ممکن است مجبور شوید در طول بارداری کار خود را متوقف کنید یا ساعات کاری تان را کاهش دهید اگر:
- در معرض خطر زایمان زودرس هستید، از جمله زنانی که انتظار تولد دوقلو یا چندقلو دارند.
- فشار خون بالا دارید یا در معرض خطر پره اکلامپسی هستید.
- به «جفت سرراهی» مبتلا هستید.
- دچار نارسایی دهانه رحم یا سابقه سقط جنین، زایمان زودرس یا از دست دادن بارداری در مراحل پایانی هستید.
- نوزاد شما به درستی رشد نمی کند یا به «محدودیت رشد داخل رحمی» (IUGR) مبتلا هستید.
بسته به تشخیص خاص و شدت آن، پزشک شما ممکن است شما را به استراحت مطلق بارداری ملزم کند که فعالیت شما را به نوعی محدود می کند. (استراحت کامل در بستر معمولاً توصیه نمی شود، اما ممکن است محدودیت ها شامل کاهش ساعات کاری شما باشد.) علاوه بر این، این تشخیص ها می توانند در دوران بارداری باعث استرس و اضطراب شوند که ممکن است به عوارض بیشتری منجر شود.
اگر نتوانم در دوران بارداری کار کنم چه می شود ؟
اگر پزشک شما تشخیص دهد که کار کردن حین بارداری برای شما و نوزادتان ایمن نیست یا ممکن است به عوارض بیشتری منجر شود، او یا توصیه هایی برای احتیاط در محل کار ارائه خواهد کرد یا گواهی کتبی به کارفرمای شما می دهد که نشان دهد نمی توانید کار کنید.
ممکن است راه حل هایی وجود داشته باشد: برای مثال، اگر به استراحت مطلق ملزم شده اید اما کار پشت میزی دارید، مدیر و پزشک شما ممکن است با کار کردن شما از راه دور موافق باشند. اما اگر امکان دورکاری وجود ندارد، بهتر است به توصیه های پزشک عمل کرده و تا پس از تولد نوزاد کار نکنید.
فکر عدم توانایی کار کردن و دریافت نکردن حقوق منظم در دوران بارداری می تواند ترسناک باشد، به ویژه زمانی که با تغییرات بزرگی در زندگی روبرو هستید. اما اگر از طریق کارفرمای خود بیمه شده اید، با بخش منابع انسانی خود صحبت کنید تا ببینید آیا واجد شرایط دریافت مزایای ناتوانی کوتاه مدت هستید یا خیر.
قوانین مربوط به حوزه کار و بارداری
در کنار مقرراتی که سازمان بین المللی کار برای حمایت از زنان کارگر در نظر گرفته است، در حقوق داخلی ایران نیز قوانین مشخصی برای حمایت از زنان شاغل وضع شده است. این قوانین در فصل سوم قانون کار جمهوری اسلامی ایران و در مبحث “شرایط کار زنان” (مواد 75 تا 78) آورده شده اند. این مقررات به طور ویژه به حمایت از زنانی که تحت پوشش قانون کار هستند، می پردازند.
قانون ممنوعیت کارهای خطرناک
یکی از نکات کلیدی در ارتباط با شرایط کار زنان، ممنوعیت کارهای سخت، خطرناک و زیان آور است. مطابق ماده 75 قانون کار، انجام چنین کارهایی که می تواند به سلامت جسمی یا روحی زنان آسیب برساند، ممنوع است. همچنین، حمل بار سنگین بدون استفاده از وسایل مکانیکی نیز برای زنان کارگر ممنوع شده است. دستورالعمل های مربوط به این ممنوعیت ها توسط شورای عالی کار تدوین و به تصویب وزیر کار می رسد.
قانون مرخصی بارداری و زایمان
یکی دیگر از حمایت های قانونی برای زنان شاغل، مرخصی بارداری و زایمان است. طبق قوانین کار، این مرخصی ابتدا 90 روز بود، اما با تصویب قوانین جدید، این مدت به شش تا نه ماه افزایش یافته است.
قانون بازگشت به کار پس از مرخصی زایمان
قانون گذار در تبصره 1 ماده 76 قانون کار تضمین کرده است که زنان پس از پایان مرخصی زایمان به شغل قبلی خود بازگردند. همچنین، این مدت مرخصی به عنوان سوابق خدمت محاسبه می شود. در صورتی که کارفرما از بازگشت به کار زنان خودداری کند، این اقدام به عنوان اخراج غیرموجه محسوب می شود.
ارجاع کارهای سبک به زنان باردار
برای محافظت از سلامت زنان باردار و فرزندانشان، قانون کار الزامی می کند که در دوران بارداری به زنان کارهای سبک تری ارجاع شود. بر اساس ماده 77، اگر پزشک تأمین اجتماعی تشخیص دهد که کار فعلی برای زن باردار خطرناک یا سنگین است، کارفرما باید بدون کسر حقوق، کار مناسبتری به او واگذار کند.
قانون شیر دادن به فرزند
قانون کار برای مادران شیرده نیز تسهیلاتی فراهم کرده است. طبق ماده 78، کارفرما موظف است به مادران شیرده تا پایان دوسالگی کودک پس از هر سه ساعت، نیم ساعت فرصت برای شیر دادن به فرزند بدهد. این زمان جزو ساعات کاری آن ها محسوب می شود.
چگونه با بارداری و کار کنار بیایید
بسیاری از زنان پس از گذراندن سه ماهه اول بارداری به رئیس خود اطلاع می دهند که باردار هستند. به بخش منابع انسانی نیز اطلاع دهید، آن ها شما را با سیاست های مرخصی زایمان شرکت آشنا می کنند.
اگر در محل کار تهوع صبحگاهی دارید
حدود ۷۰ درصد از زنان در طول بارداری، به ویژه در سه ماهه اول، دچار حالت تهوع یا استفراغ می شوند و احتمالاً این حالت در محل کار به سراغ شما خواهد آمد. با پزشک خود درباره روش های درمان تهوع صبحگاهی مشورت کنید.
اگر تهوع صبحگاهی شما شدید و طولانی است یا تشخیص داده شده اید که دچار “تهوع شدید بارداری” هستید که ممکن است نیاز به بستری شدن داشته باشد، ممکن است بهتر باشد زودتر از موعد به رئیس خود بگویید که باردار هستید، تا او بداند در چه وضعیتی قرار دارید. قبل از اینکه خبر خود را به رئیس بدهید، تصمیم بگیرید که آیا می خواهید درخواست تغییرات خاصی بدهید.
اگر نگران هستید که به دلیل بارداری دیگران شما را جدی نگیرند
بارداری یک تغییر بزرگ است، اما این به این معنا نیست که نمی توانید همچنان در کار خود موفق باشید. بسیاری از زنان در شرایط و بارداری های بسیار دشوار کار کرده اند. هرچند ممکن است با عوارض بارداری مواجه شوید که تمرکز روی کار را در مقاطع خاصی سخت تر می کند، اما ممکن است متوجه شوید که بارداری به شما کمک می کند تا روی امور ضروری تمرکز کرده و اولویت بندی کنید.
صحبت کردن درباره بارداری در محل کار کاملا به شما بستگی دارد، چه بخواهید زیاد صحبت کنید یا کمتر. شما به مرور خواهید فهمید که چه چیزی برای شما و شرایطتان مناسب است. اما اگر در محیط کاری سالمی هستید، تیم شما احتمالاً حمایت کننده و کمک رسان خواهد بود، به ویژه اگر روز سختی داشته باشید.
بدانید تنها ماندن طبیعی است و شاید حتی لازم باشد که در طول روز چند لحظه برای انجام کارهایی مانند تماس با پزشک یا ویزیت قبل از زایمان تنها باشید.
اگر مجبورید برای کار سفر کنید
بیشتر زنان با بارداری سالم می توانند در دوران بارداری با خیال راحت سفر کنند، اما قبل از هر چیزی با پزشک خود درباره برنامه های خود صحبت کنید، به ویژه اگر در سه ماهه سوم خود هستید یا اگر قرار است دور از خانه سفر کنید. توصیه می شود نسخه ای از سوابق پزشکی خود را همراه داشته باشید تا در صورت اضطرار بتوانید از آن استفاده کنید.
خطوط هوایی معمولا به زنان باردار سالم اجازه می دهند تا حدود هفته 36 بارداری در پروازهای داخلی سفر کنند، اما برای پروازهای بین المللی ممکن است محدودیت ها زودتر اعمال شوند.
اگر قرار است پرواز شما رزرو شود، از کسی که مسئولیت رزرو پروازها را بر عهده دارد بخواهید که این مقررات را با شرکت هواپیمایی بررسی کند.
سوالاتی در مورد کار کردن حین بارداری در شرکت شما
اگر با والدین دیگر کودکان خردسال یا مادران باردار همکاری می کنید، در صورت نیاز از حمایت و مشاوره آن ها بهره مند شوید. ممکن است بخواهید از همکاران با تجربه تر خود در موارد زیر سوال بپرسید:
- پیشنهاد مرخصی زایمان شما به چه شکلی بود؟
- واکنش همکاران به اعلام بارداری شما چگونه بود؟
- چگونه وقتی احساس خستگی یا ناخوشی می کردید، بهره وری خود را حفظ کردید؟
- چگونه با حواس پرتی کنار آمدید؟
- آیا گروه های حمایتی مجازی یا حضوری برای والدین جدید وجود دارد؟
- رویکرد شما برای توازن بین کار و خانواده چیست؟
- آیا مدیر شما به یک برنامه کاری انعطاف پذیر علاقه مند است؟
چگونه در دوران بارداری در محل کار راحت باشید
- استراحت کنید: اگر برای مدتی ایستاده اید، بنشینید و پاهای خود را بالا بگذارید یا کمی راه بروید. حرکت دادن عضلات می تواند به کاهش ورم پاها و مچ پا در دوران بارداری کمک کند.
- به حرکت ادامه دهید: اگر شغل شما به نشستن طولانی مدت نیاز دارد، هر ساعت یا به صورت ایده آل هر ۳۰ دقیقه بلند شوید و کمی قدم بزنید. هنگام برخاستن، چند تمرین کششی انجام دهید تا از بروز یا تسکین درد کمر جلوگیری کنید که در بارداری شایع است.
- لباس های راحت بپوشید: کفش های راحت و لباس های مناسب بارداری بپوشید. همچنین می توانید جوراب های فشاری بارداری را امتحان کنید که به پیشگیری یا کاهش ورم و واریس کمک می کند.
- آب زیادی بنوشید: یک بطری بزرگ آب روی میز کار خود داشته باشید و مرتب آن را پر کنید. این کار به طور طبیعی باعث می شود که بلند شوید و بیشتر به دستشویی بروید.
- غذاها و میان وعده های منظم مصرف کنید: خوردن مداوم می تواند از تهوع صبحگاهی و کاهش قند خون جلوگیری کند. تا جایی که می توانید ناهارهای متعادل و مغذی بخورید و از غذاهای غنی از فیبر مانند سبزیجات، حبوبات و غلات کامل استفاده کنید تا یبوست مرتبط با بارداری را کاهش دهید.
- درخواست تغییرات در محل کار بدهید: اگر میز کار شما باعث ناراحتی می شود، پاهای خود را زیر میز قرار دهید یا برای تنظیم صحیح صندلی یا مانیتور کمک بخواهید. از درخواست تجهیزات حفاظتی مانند محافظ مچ دست یا آتل برای پیشگیری از آسیب های تکراری مانند سندروم تونل کارپال دریغ نکنید.
- استرس را کاهش دهید: اگر نمی توانید یک عامل استرس زا در محل کار را حذف کنید، سعی کنید راه های دیگری برای مدیریت آن پیدا کنید، مانند کشش، تمرین های تنفس عمیق یا یوگای دوران بارداری، یا پیاده روی های کوتاه برای آرامش ذهن. مشاوره یا درمان در ساعات غیرکاری نیز ممکن است مفید باشد.
- به خودتان سخت نگیرید: اگر گاهی مجبور می شوید برای یک قرار ملاقات دیر به کار برسید یا کندتر از حالت عادی کار می کنید، به خودتان سخت نگیرید. سلامتی شما و نوزادتان اولویت دارد.
- کمک دیگران را بپذیرید: اگر همکارانتان می خواهند کمی شما را حمایت کنند و شما مشکلی ندارید، اجازه دهید این کار را بکنند. این زمان خاصی از زندگی شماست و خوب است که بتوانید این تغییرات بزرگ را در محل کار به رسمیت بشناسید و جشن بگیرید.
