پلی داکتیلی چیست؟
پلی داکتیلی یک نقص مادرزادی است که به معنای تولد نوزادی با انگشت های اضافی در دست یا پا است. این عارضه یکی از شایع ترین نقص های تولد در اندام های حرکتی نوزادان است که معمولا به راحتی قابل درمان می باشد. اگر در خانواده تان سابقه وجود انگشتان اضافی وجود دارد، پیشنهاد می شود با یک مشاور ژنتیک صحبت کنید و در مورد انجام آزمایش های ژنتیکی مشورت بگیرید.
ممکن است وقتی نوزاد شما با انگشت اضافی به دنیا می آید کمی نگران شوید، اما این موضوع معمولا باعث ایجاد علائم یا ناراحتی در کودک نمی شود. پزشک به سادگی می تواند انگشت یا پنجه اضافی را بردارد. اگر همراه با پلی داکتیلی، نوزاد شما به بیماری ژنتیکی دیگری مبتلا باشد، ممکن است به درمان ها و مراقبت های بیشتری نیاز داشته باشد.
انواع پلی داکتیلی
پلی داکتیلی سه نوع اصلی دارد که بسته به محل انگشت اضافی تقسیم بندی می شوند:
-
پلی داکتیلی پیش محوری (Preaxial polydactyly)
در این نوع، انگشت اضافی در سمت شست دست یا انگشت شست پا (انگشت بزرگ پا) شکل می گیرد. پزشکان گاهی اوقات انگشت شست اضافی را «پلی داکتیلی رادیال» و انگشت شست پا را «پلی داکتیلی تیبیا» می نامند.
-
پلی داکتیلی مرکزی (Central polydactyly)
انگشت اضافی در این حالت بین انگشتان میانی قرار دارد، یعنی بین انگشت اشاره، وسط یا حلقه، یا در هر یک از انگشتان پا به جز شست و کوچک ترین انگشت.
-
پلی داکتیلی پس محوری (Postaxial polydactyly)
در این نوع، انگشت اضافی در سمت کوچک ترین انگشت دست یا پا دیده می شود. به این نوع در دست «پلی داکتیلی اولنار» و در پا «پلی داکتیلی فیبولار» گفته می شود.
علائم و عوامل ایجاد کننده پلی داکتیلی
علائم
تنها علامت پلی داکتیلی این است که کودک شما بیش از پنج انگشت در دست یا پا دارد. این انگشت های اضافی معمولا هنگام تولد کاملا قابل مشاهده هستند.
نوع انگشت های اضافی بستگی به نوع پلی داکتیلی دارد؛ در برخی موارد، انگشت اضافی کاملا رشد کرده و شبیه به سایر انگشتان است، اما معمولا این انگشت ها کمتر رشد کرده و ممکن است تنها با پوست یا عصب به بدن متصل باشند.
عوامل ایجاد کننده
پلی داکتیلی زمانی رخ می دهد که در دوران شکل گیری جنین، ژن های مربوط به رشد دست و پا دچار تغییر یا اختلال شوند. ژن ها بلوک های ساختاری بدن هستند که دستورالعمل های رشد و عملکرد هر سلول را در خود دارند.
هر عاملی که در این مرحله از رشد، عملکرد ژن ها را مختل کند می تواند باعث به وجود آمدن پلی داکتیلی شود. این اختلال ها گاهی فقط در ژن ها اتفاق می افتند و گاهی عوامل محیطی مانند شرایطی که مادر در دوران بارداری با آن مواجه می شود، بر روی رشد جنین تأثیرگذارند.
بیماری های ژنتیکی که ممکن است همراه با پلی داکتیلی دیده شوند، عبارتند از:
- سندرم کارپنتر
- سندرم داون
- کم خونی فانکونی
عوامل خطر پلی داکتیلی
اگر بپرسیم چه عاملی باعث انگشت اضافه در نوزادان می شود، پاسخ علاوه بر ژنتیک و عوامل محیطی، عوامل زیر را هم شامل می شود:
- جنسیت: نوزادان پسر بیشتر از دختران در معرض این اختلال هستند.
- نژاد: این عارضه در نوزادان سیاه پوست بیشتر از نوزادان سفیدپوست رخ می دهد؛ به طور مثال، در پسران سیاه پوست 10 برابر بیشتر و در دختران سیاه پوست 22 برابر بیشتر دیده می شود.
- سابقه خانوادگی: اگر در خانواده تان سابقه ژنتیکی یا وجود انگشتان اضافی وجود داشته باشد، احتمال تولد نوزاد با پلی داکتیلی بیشتر خواهد بود.
تشخیص و آزمایش ها
چگونه پزشکان پلی داکتیلی را تشخیص می دهند؟
ممکن است پزشک شما با استفاده از سونوگرافی قبل از تولد، وجود انگشت یا پنجه اضافی را تشخیص دهد. اگر این اتفاق نیفتد، پس از تولد کودک، پزشک می تواند با مشاهده دست ها یا پاهای نوزاد، پلی داکتیلی را تشخیص دهد و نوع آن را تعیین کند.
بسته به نوع پلی داکتیلی، ممکن است لازم باشد قبل از شروع درمان، اشعه ایکس دست یا پا انجام شود تا ساختار دقیق انگشت اضافی مشخص شود.
آزمایش های ژنتیکی برای پلی داکتیلی
اگر در خانواده شما سابقه وجود انگشت یا پنجه اضافی وجود دارد، مشاوره ژنتیک می تواند گزینه مناسبی باشد. مشاور ژنتیک می تواند به شما کمک کند تصمیم بگیرید که آزمایش ژنتیکی برای شما مناسب است یا خیر. این آزمایش ها می توانند واریانت های ژنی، از جمله آن هایی که باعث پلی داکتیلی می شوند را شناسایی کنند.
اگر شما حامل یک واریانت ژنتیکی باشید، لزوما به این معنی نیست که فرزندتان دچار اختلال ژنتیکی خواهد شد. مشاور ژنتیک می تواند درباره ریسک شما و روش های کاهش خطر انتقال مشکلات ژنتیکی به فرزندانتان به شما توضیح دهد.
مدیریت و درمان
چگونه پلی داکتیلی درمان می شود؟
درمان به نوع و شدت آن بستگی دارد، اما معمولا شامل حذف انگشت یا پنجه اضافی است. چند روش برای برداشتن این انگشت اضافی وجود دارد:
- بستن جراحی با بند محکم: پزشک یک بند محکم یا نخ را به دور پایه انگشت اضافی می بندد تا جریان خون آن قطع شود. پس از یک تا دو هفته، انگشت اضافی جدا می شود.
- برداشتن در مطب: با تزریق بی حسی اطراف انگشت اضافی، پزشک از دستگاه سوزاننده برای برداشتن آن استفاده می کند.
- جراحی پلی داکتیلی: اگر انگشت اضافی روی پا باشد یا شرایط کودک اجازه انجام روش های بالا را ندهد، پزشک عمل جراحی برای حذف آن انجام می دهد.
چه زمانی باید کودک را نزد پزشک برد؟
اگر هرگونه تغییر یا مشکل در انگشتان کودک مشاهده کردید، فورا با پزشک تماس بگیرید. به خصوص اگر کودک شما درد دارد یا محل حذف انگشت اضافی دچار موارد زیر شد:
- خونریزی
- ترشح یا نشت مایعات
- تغییر رنگ پوست
- تورم
پیش آگهی و آینده
چگونه با پلی داکتیلی کودک خود کنار بیاییم؟
نگران نباشید؛ معمولا پس از برداشتن انگشت اضافی، کودک به طور کامل بهبود می یابد و این عمل تأثیری بر رشد یا توانایی های او نخواهد گذاشت.
اگر کودک شما دچار ناهنجاری یا اختلال ژنتیکی دیگری باشد، ممکن است نیاز به مراقبت های دیگری داشته باشد. درباره آن با پزشک کودک خود صحبت کنید تا بدانید در آینده چه مراحلی باید انجام شود.
سخنی از نی نی تینی
دیدن یک انگشت یا پنجه اضافی پس از تولد کودک ممکن است شما را شوکه کند، اما نگران نباشید. پلی داکتیلی یک اختلال قابل درمان است و تأثیر بلندمدتی روی رشد و توانایی های کودک ندارد. روش های حذف انگشت اضافی با دوره بهبودی کوتاه انجام می شود و هیچ محدودیتی برای استفاده دست یا پا در آینده ایجاد نمی کند. اگر هر گونه نگرانی درباره این یا سایر مشکلات ژنتیکی دارید، حتما با پزشک خود مشورت کنید.
اگر شما یا یکی از عزیزانتان با پلی داکتیلی مواجه شده اید، تجربیات خود را با ما در میان بگذارید. همچنین اگر سوال یا نگرانی خاصی درباره این ناهنجاری دارید، در بخش نظرات بنویسید تا پاسخگو باشیم. همراهی و پرسش های شما به ما کمک می کند محتوای بهتر و دقیق تری برای شما و سایر والدین عزیز آماده کنیم.
