پریتونیت در کودکان (التهاب صفاق)

پریتونیت به التهاب و قرمزی بافتی گفته می شود که سطح داخلی شکم یا همان حفره شکمی را می پوشاند. این بافت که به آن صفاق گفته می شود، نقش محافظت و حمایت از اندام های داخلی شکم را دارد. التهاب صفاق یا پریتونیت در کودکان یک بیماری جدی و بالقوه کشنده است که در صورت عدم درمان به موقع می تواند عواقب خطرناکی به دنبال داشته باشد.

علت های ایجاد پریتونیت در کودکان چیست؟

التهاب صفاق در کودکان معمولا به علت عفونتی رخ می دهد که از طریق ورود باکتری ها به داخل صفاق به وجود می آید. این باکتری ها می توانند از طریق یک سوراخ یا پارگی در دستگاه گوارش (مجموعه معده و روده ها) وارد فضای صفاق شوند. مثلا اگر در روده بزرگ یا آپاندیس سوراخ یا ترکیدگی ایجاد شود، این امر باعث ورود باکتری ها به داخل شکم و بروز پریتونیت می شود.

علاوه بر این، سایر عوامل شایع که می توانند موجب التهاب صفاق در کودکان شوند عبارتند از:

• سوراخ شدن یا پارگی در معده، روده کوچک یا بزرگ، کیسه صفرا، رحم یا مثانه
• عفونت در حین درمان بیماری های پیشرفته کلیوی با روش دیالیز صفاقی (Peritoneal dialysis)
• عفونت مایع داخل شکم در اثر بیماری های مزمن کبدی مانند سیروز
• بیماری التهابی لگن در دختران و زنان
• ورود باکتری ها به داخل شکم در حین عمل جراحی به دلیل آلودگی یا نقص در استریل
• ضربه یا آسیب به شکم که منجر به ورود میکروب ها شود

این عوامل باعث تحریک شدید بافت صفاق شده و التهاب آن را به دنبال دارند که در نهایت می تواند وضعیت سلامت کودک را به شدت تهدید کند.

علائم پریتونیت در کودکان چیست؟

علائم التهاب صفاق در کودکان می تواند در هر فرد متفاوت باشد، اما معمولا موارد زیر مشاهده می شود:

• درد شدید در ناحیه شکم که با کوچک ترین حرکت بدتر می شود
• حالت تهوع و استفراغ مکرر
• تب بالا و احساس گرمای بدن
• درد، تورم یا حساسیت قابل لمس در شکم
• تجمع مایع اضافی در شکم که باعث ورم یا سنگینی آن می شود
• مشکل در دفع مدفوع یا خارج کردن گاز روده
• کاهش میزان ادرار نسبت به حالت معمول
• خشکی دهان و تشنگی زیاد
• مشکلات تنفسی
• افت فشار خون و در موارد شدید، شوک که می تواند تهدید کننده جان باشد

به دلیل شباهت این علائم با بیماری های دیگر شکمی، تشخیص دقیق توسط پزشک و انجام آزمایش های تخصصی ضروری است.

چگونه پریتونیت در کودکان تشخیص داده می شود؟

تشخیص سریع پریتونیت در کودکان بسیار حیاتی است، چرا که بیماری می تواند در مدت کوتاهی باعث بروز مشکلات جدی شود. پزشک ابتدا سابقه پزشکی کودک را بررسی کرده و معاینه بدنی کاملی انجام می دهد.

از روش های تشخیصی مهم، بررسی نمونه ای از مایع عفونی داخل شکم است که می تواند وجود باکتری و نوع آن را نشان دهد.

علاوه بر این، آزمایش ها و تصویربرداری های زیر ممکن است انجام شود:

• عکس برداری با اشعه ایکس: برای دیدن تصاویر اندام ها، استخوان ها و بافت های داخل شکم
• آزمایش خون، ادرار و نمونه مایع شکمی: برای شناسایی علت و شدت عفونت
• سی تی اسکن: تصویربرداری با استفاده از اشعه ایکس و کامپیوتر که نمای بسیار دقیقی از اندام ها، عضلات، چربی ها و استخوان ها ارائه می دهد و نسبت به اشعه ایکس معمولی جزئیات بیشتری دارد
• ام آر آی: تصویربرداری با استفاده از میدان مغناطیسی قوی، امواج رادیویی و کامپیوتر برای نمایش بافت های بدن
• جراحی تشخیصی: در مواردی که بیماری شدید باشد، ممکن است برای پیدا کردن و حذف عامل عفونت نیاز به عمل جراحی باشد

درمان پریتونیت در کودکان چگونه است؟

در صورت بروز پریتونیت در کودکان، باید فورا به مراکز درمانی مراجعه کنید. این بیماری می تواند به سرعت به مشکلات جدی منجر شود و درمان سریع ضروری است.

کودک به بیمارستان منتقل شده و داروهای ضدعفونی کننده (آنتی بیوتیک ها) به صورت داخل وریدی (تزریقی) دریافت می کند تا عفونت کنترل شود.

اگر نارسایی در اندام های حیاتی رخ داده باشد، ممکن است درمان های تکمیلی دیگری نیز انجام شود.

معمولا برای برداشتن منبع عفونت نیاز به جراحی اضطراری است؛ مثلا در مواردی که پریتونیت به علت موارد زیر باشد:

• التهاب و تورم شدید آپاندیس (آپاندیسیت)
• زخم باز شده در معده یا روده (زخم پپتیک سوراخ شده)
• التهاب در کیسه های کوچک روده بزرگ (دیوِرتیکولیت)

عوارض احتمالی پریتونیت در کودکان چیست؟

پریتونیت می تواند باعث مشکلات جدی و حتی مرگ شود اگر درمان به موقع انجام نگیرد.

از جمله عوارض این بیماری، تجمع مایع در شکم است که می تواند منجر به کم آبی شدید و از دست رفتن مایعات بدن شود.

اگر پریتونیت در کودکان درمان نشود، عفونت می تواند به سرعت در سراسر بدن پخش شود که این موضوع باعث واکنش شدید سیستم ایمنی بدن شده و به شرایطی به نام سپسیس (sepsis) منجر می شود.

سپسیس یک وضعیت اورژانسی است که در آن مواد شیمیایی منتشر شده در خون برای مقابله با عفونت باعث تورم وسیع در بدن می شوند. این تورم می تواند جریان خون را کند کرده و به اندام ها آسیب برساند.

سپسیس شدید می تواند باعث شوک، نارسایی چنداندامی و حتی مرگ شود.

چه زمانی باید با پزشک تماس بگیرم؟

پریتونیت در کودکان و بزرگسالان می تواند باعث مشکلات جدی و تهدید کننده زندگی شود، بنابراین در صورت مشاهده هر کدام از علائم ذکر شده، فورا با پزشک خود تماس بگیرید یا به اورژانس مراجعه کنید.

نکات کلیدی درباره پریتونیت

• پریتونیت التهاب و تورم بافت پوشاننده داخل شکم است که به آن صفاق می گویند.
• اغلب به دنبال عفونت ناشی از سوراخ شدن روده یا ترکیدن آپاندیس ایجاد می شود.
• نیاز به مراجعه فوری و درمان در بیمارستان دارد.
• درمان شامل استفاده از داروهای آنتی بیوتیک تزریقی و در برخی موارد جراحی است.
• در صورت عدم درمان سریع، ممکن است عوارض جدی و مرگبار به دنبال داشته باشد.

نکات کاربردی برای بهره مندی بهتر از ویزیت پزشک

• پیش از مراجعه، دلیل و هدف ویزیت را مشخص کنید.
• سوالات خود را یادداشت کنید تا در ویزیت فراموش نشوند.
• همراه داشتن فردی مورد اعتماد برای کمک در پرسش و یادداشت برداری مفید است.
• در طول ویزیت، نام تشخیص جدید، داروها، درمان ها و آزمایش های تجویز شده را یادداشت کنید.
• علت تجویز دارو یا درمان جدید و نحوه تاثیر آن را بپرسید و درباره عوارض احتمالی اطلاعات کسب کنید.
• اگر درمان یا آزمایش جایگزین وجود دارد، حتما سوال کنید.
• درباره اهمیت و نتایج احتمالی آزمایش ها و درمان ها اطلاع کسب کنید.
• بدانید اگر دارو یا آزمایش انجام نشود، چه پیامدهایی ممکن است داشته باشد.
• در صورت تعیین ویزیت بعدی، تاریخ و هدف آن را یادداشت کنید.
• راه های ارتباط با پزشک برای سوالات بعدی را بدانید.

سخنی از نی نی تینی

پریتونیت یا التهاب صفاق در کودکان یک وضعیت اورژانسی و جدی است که نیاز به تشخیص و درمان سریع دارد. اگر هر یک از علائم مشکوک را در کودک خود مشاهده کردید، فورا به پزشک مراجعه کنید و از درمان به موقع غافل نشوید. حفظ آرامش و پیگیری دقیق توصیه های پزشکی به بهبود سریع تر و پیشگیری از عوارض جدی کمک می کند. همچنین، آگاهی از علل، علائم و روش های پیشگیری می تواند والدین را در محافظت بهتر از سلامت فرزندشان یاری کند.