پای کبوتری در کودکان که به آن چرخش پنجه پا به داخل در کودکان نیز گفته می شود، حالتی است که در آن پاهای کودک به جای اینکه به سمت جلو باشند، به داخل می چرخند. این وضعیت در کودکان خردسال بسیار رایج است و اغلب بدون نیاز به درمان به مرور زمان بهبود می یابد. در این مقاله نکات مراقبتی در رابطه با این عارضه در کودکان توضیح خواهیم داد.
پای کبوتری در کودکان چیست؟
در حالت پای کبوتری، انگشتان پاهای کودک به سمت یکدیگر اشاره دارند و به جای مستقیم به جلو، به داخل متمایل می شوند. این وضعیت معمولا ناشی از این است که استخوان ها یا مفاصل پا به درستی تراز نشده اند (ناهماهنگی ساختاری). به این وضعیت، چرخش پنجه پا به داخل در کودکان نیز گفته می شود و اغلب هنگامی که کودک شروع به راه رفتن می کند، مشخص می شود.
طبیعی است که والدین نگران کودک خود باشند، مخصوصا زمانی که کودک هنوز نمی تواند درد یا ناراحتی خود را بیان کند. اما جای نگرانی نیست؛ پای کبوتری معمولا دردناک نیست و در بیشتر موارد بدون ایجاد مشکلات بلندمدت، خودبه خود اصلاح می شود.
شیوع پای کبوتری در کودکان
پای کبوتری در کودکان، در سال های اولیه زندگی بسیار شایع است. با توجه به اینکه این وضعیت معمولا با یادگیری راه رفتن کودک بهبود می یابد، در سنین نوجوانی کمتر دیده می شود. به ندرت پیش می آید که پای کبوتری تا بزرگسالی باقی بماند.
تأثیر پای کبوتری بر بدن کودک
پاهای کودک ممکن است در حالت استراحت یا هنگام راه رفتن به داخل بچرخند. اگرچه این حالت ممکن است برای والدین متفاوت به نظر برسد، اما در کودکان بسیار شایع است. پای کبوتری معمولا باعث درد نمی شود و با رشد کودک، وضعیت پاها به طور طبیعی اصلاح می گردد.
علائم و دلایل پای کبوتری در کودکان
علت پای کبوتری در کودکان چیست؟
وقتی استخوان های پا، ساق یا ران به درستی تراز نشده اند، پزشک کودک ممکن است از اصطلاح پای کبوتری یا چرخش پنجه پا به داخل در کودکان استفاده کند. سه علت شایع برای پای کبوتری وجود دارد:
- استخوان های پا:
استخوان هایی که انگشتان پا را به مچ پا متصل می کنند، متاتارسال نامیده می شوند. یکی از علل شایع پای کبوتری در نوزادان کمتر از یک سال، متاتارسوس اداکتوس است که نقصی مادرزادی در میانه پا ایجاد می کند و باعث می شود انگشتان پا به سمت مرکز بدن متمایل شوند و شکل پا شبیه حرف «C» شود. عواملی مانند قرار گرفتن جنین به حالت بریچ (دور از حالت معمول)، کم بودن مایع آمنیوتیک و سابقه خانوادگی می توانند احتمال بروز این مشکل را افزایش دهند. - استخوان ساق (تیبیا):
شایع ترین علت پای کبوتری در سنین 1 تا 3 سالگی، چرخش به داخل استخوان ساق یا تورشن داخلی تیبیال است. وقتی ساق پا به سمت داخل بدن چرخیده باشد، ممکن است کودک ظاهری پرانتزی پیدا کند. این حالت معمولا تا سن ۵ سالگی خودبه خود اصلاح می شود. - استخوان ران (فمور):
زمانی که زانو نسبت به لگن به داخل چرخیده باشد، به آن انتورژن فمورال گفته می شود. این وضعیت ناشی از چرخش داخلی استخوان ران است و می تواند از والدین به کودک منتقل شود. همچنین ممکن است نتیجه موقعیت جنین در رحم یا کمبود فضای رحم باشد. انتورژن فمورال معمولا بین 3 تا 6 سالگی تشخیص داده می شود و به تدریج کاهش می یابد.
علل نادر و مرتبط با پای کبوتری در کودکان
به ندرت، پای کبوتری ممکن است با مشکلات دیگری همراه باشد، از جمله:
پای کبوتری در بزرگسالان
با اینکه پای کبوتری معمولا با رشد کودک خودبه خود بهبود می یابد، بعضی شرایط ممکن است باعث باقی ماندن آن تا بزرگسالی شوند، از جمله:
- متاتارسوس اداکتوس، که پا شکل «C» پیدا می کند.
- انتورژن فمورال، که چرخش داخلی استخوان ران از لگن ایجاد می شود.
علائم پای کبوتری در کودکان
در پای کبوتری، پاهای کودک به سمت یکدیگر می چرخند و این حالت ممکن است هنگام:
- استراحت
- ایستادن
- راه رفتن
- دویدن
مشاهده شود. کودکانی که پای کبوتری دارند ممکن است هنگام دویدن یا حرکت سریع بیشتر از همسالان خود زمین بخورند. اگرچه پای کبوتری مستقیما باعث آرتروز نمی شود، اما در صورت ادامه داشتن این وضعیت تا بزرگسالی، خطر شکستگی های فشاری و آرتروز افزایش می یابد.
تشخیص و آزمایش ها
چگونه پای کبوتری در کودکان تشخیص داده می شود؟
پای کبوتری معمولا در معاینات روتین کودک توسط پزشک تشخیص داده می شود. پزشک ابتدا معاینه فیزیکی انجام داده و درباره سوابق پزشکی کودک سؤال می کند. اگر کودک شروع به راه رفتن کرده باشد، پزشک زاویه های پا، مچ، زانو و لگن را با دقت بررسی می کند. همچنین ممکن است در کودکان بزرگ تر حرکات دویدن کودک را نیز مشاهده کنند.
چه آزمایش هایی برای تشخیص پای کبوتری در کودکان انجام می شود؟
پزشک با استفاده از تست های زاویه و انعطاف پذیری، پای کبوتری را تشخیص می دهد. این آزمایش ها بخشی از معاینه فیزیکی هستند. تصویربرداری اشعه ایکس معمولا ضروری نیست، مگر آنکه علائم کودک با گذر زمان برطرف نشوند.
درمان و مدیریت پای کبوتری در کودکان
چگونه پای کبوتری درمان می شود؟
اکثر موارد پای کبوتری خودبه خود بهبود می یابند. بسته به علت، پزشک ممکن است فقط وضعیت کودک را زیر نظر بگیرد یا تمرینات و فیزیوتراپی برای اصلاح پای کبوتری توصیه کند. در موارد نادر، درمان های دیگر ممکن است مطرح شوند:
- گچ گیری متوالی: اگر متاتارسوس اداکتوس شدید باشد یا خودبه خود بهبود نیابد، پزشک ممکن است گچ های متوالی برای کشش و تقویت عضلات کودک پیشنهاد کند. مراقبت از گچ ها بسیار مهم است؛ باید تمیز و خشک نگه داشته شوند و توجه داشت که گچ ها ممکن است باعث خارش یا بوی نامطبوع شوند. در این موارد، حتما با پزشک مشورت کنید.
- جراحی (استئوتومی): اگر پای کبوتری ناشی از تیبیای چرخیده شدید باعث مشکلات عملکردی شود و کودک به سن نوجوانی نزدیک شود، پزشک ممکن است به جراح ارتوپدی کودکان ارجاع دهد تا گزینه جراحی بررسی شود. جراحی معمولا برای انتورژن فمورال توصیه نمی شود، مگر اینکه کودک بالای 11 سال بوده و علائم شدید داشته باشد.
چشم انداز و پیش آگهی پای کبوتری در کودکان
وضعیت آینده کودکان با پای کبوتری
چشم انداز کودکان دارای پای کبوتری در کودکان معمولا مثبت است. این وضعیت معمولا با رشد کودک و بهبود هماهنگی حرکتی او خودبه خود اصلاح می شود. در صورتی که پای کبوتری تا سن مدرسه ادامه یابد، ممکن است کودک نسبت به ظاهر پاهای خود کمی خجالت بکشد یا احساس خودآگاهی داشته باشد. در موارد نادر، پزشک ممکن است درباره مزایا و معایب استفاده از گچ های متوالی یا جراحی برای اصلاح پای کبوتری با والدین صحبت کند.
پیشگیری از پای کبوتری در کودکان
آیا می توان از پای کبوتری پیشگیری کرد؟
در مورد پیشگیری، عوامل خطر را به دو دسته تقسیم می کنیم: مواردی که نمی توان تغییر داد و مواردی که قابل تغییر هستند. علل ایجاد پای کبوتری در کودکان جزو دسته اول هستند و معمولا نمی توان آن ها را کنترل کرد. این علل شامل موارد زیر می شوند:
- بارداری دوقلو یا چندقلویی
- کمبود مایع آمنیوتیک (الیگوآمینیوس)
- جنین بزرگ
- قرار گرفتن جنین به حالت بریچ
- نوعی واریانت طبیعی
خبر خوب این است که پای کبوتری به ندرت باعث درد می شود و معمولا خودبه خود بهبود می یابد.
زندگی با پای کبوتری
چه زمانی باید با پزشک کودک مشورت کنیم؟
با پزشک کودک خود صحبت کنید اگر نگران موارد زیر هستید:
- ظاهر پاها یا ساق های کودک، به ویژه اگر فکر می کنید ساق ها به بیرون خم شده اند (پرانتزی)
- کودک به نظر می رسد زیاد زمین می خورد
- هنگام دویدن پاهای او طبیعی به نظر نمی رسند
سوالاتی که می توانید از پزشک بپرسید
- علت پای کبوتری کودک من چیست؟
- آیا پای کبوتری بدون درمان از بین می رود؟
- آیا تمرینات یا فعالیت هایی وجود دارد که بتوانیم برای اصلاح پای کبوتری انجام دهیم؟
سخنی از نی نی تینی
پای کبوتری می تواند برای والدین منبع نگرانی باشد، اما جای نگرانی نیست؛ پای کبوتری معمولا دردناک نیست. اگرچه ممکن است نگران ظاهر راه رفتن کودک باشید، این وضعیت معمولا بدون درمان خودبه خود بهبود می یابد و آسیبی دائمی ایجاد نمی کند. در صورت نگرانی درباره ظاهر پاها یا ساق های کودک، حتما با پزشک مشورت کنید.
آیا کودک شما چرخش پنجه پا به داخل دارد و نگران ظاهر یا راه رفتنش هستید؟ تجربیات خود را با ما در میان بگذارید و سوالاتتان را درباره پای کبوتری کودک در بخش نظرات مطرح کنید. پزشکان و والدین دیگر می توانند پاسخ ها و راهنمایی های مفیدی برای شما ارائه دهند. مشارکت شما می تواند به والدین دیگر نیز کمک کند تا نگرانی هایشان کاهش یابد و راهکارهای مناسب را بیاموزند.
