پای پرانتزی در کودکان

بسیاری از نوزادان با پاهای پرانتزی به دنیا می آیند. این وضعیت بیشتر به دلیل فضای محدود رحم در دوران بارداری ایجاد می شود. در چنین حالتی، زانوها به سمت بیرون انحنا پیدا می کنند و بین زانوها فاصله ای زیاد دیده می شود. این حالت معمولا تا حدود 2 سالگی به طور طبیعی برطرف می شود. با این حال، اگر پاهای پرانتزی بعد از 2 سالگی ادامه یابد، ممکن است نیاز به درمان هایی مانند آتل، گچ، بریس یا حتی جراحی باشد. در این مقاله در مورد دلایل پای پرانتزی در کودکان و نوزادان توضیح خواهیم داد.

پای پرانتزی در کودکان چیست؟

پای پرانتزی در کودکان (که در علم پزشکی به آن ژنو واروم گفته می شود) نوعی ناهنجاری در استخوان های پا است که در آن یکی یا هر دو پای کودک از ناحیه زانو به سمت بیرون منحنی می شوند. در نتیجه، زمانی که کودک با پاها و مچ پاهای خود کنار هم می ایستد، زانوهای او از یکدیگر فاصله دارند.

ظاهر پاها در چنین شرایطی به شکل کمان یا پرانتز درمی آید، به همین دلیل به آن پاهای پرانتزی می گویند. این حالت هنگام راه رفتن کودک بیشتر به چشم می آید.

چه کودکانی دچار پاهای پرانتزی می شوند؟

پای پرانتزی در کودکان و نوزادان بسیار شایع است و در اغلب موارد، مسئله ای نگران کننده نیست. بیشتر نوزادانی که با پای پرانتزی به دنیا می آیند، تا حدود 18 ماهگی این وضعیت را پشت سر می گذارند. البته ممکن است در برخی از کودکان بزرگ تر نیز چنین حالتی مشاهده شود که در این صورت بهتر است حتما توسط پزشک بررسی شود.

علت پای پرانتزی در کودکان و نوزادان چیست؟

دلایل متعددی برای ایجاد پاهای پرانتزی وجود دارد. شایع ترین علت آن، یک روند طبیعی رشدی به نام ژنو واروم فیزیولوژیک است. در دوران بارداری، جنین در فضای کوچکی داخل رحم قرار دارد و برای تطابق با این فضا، برخی از استخوان ها، از جمله استخوان های پا، به ناچار می چرخند یا کمی منحنی می شوند. این خمیدگی در ماه های پس از تولد به تدریج صاف می شود.

با این حال، اگر تا دو سالگی پای کودک صاف نشود، ممکن است دلیل آن موارد دیگری باشد:

بیماری بلانت (Blount’s Disease)

این اختلال رشدی در صفحه رشد استخوان ساق پا (درشت نی) رخ می دهد. بیماری بلانت بیشتر در کودکانی با وزن بالا، کودکانی که زودتر از سن معمول راه افتاده اند و همچنین در برخی جمعیت ها (مانند کودکان آفریقایی تبار) شایع است.

بیماری راشیتیسم (Rickets)

راشیتیسم ناشی از کمبود ویتامین D یا کلسیم در بدن است. این کمبود باعث نرم و ضعیف شدن استخوان ها می شود و ممکن است پاهای کودک به سمت بیرون انحنا پیدا کند. گرچه این بیماری در برخی کشورهای در حال توسعه رایج است، اما در ایران نیز در مواردی دیده می شود، به خصوص در کودکانی که نور کافی دریافت نمی کنند یا تغذیه  مناسبی ندارند.

کوتولگی (Dwarfism)

شایع ترین نوع کوتولگی به دلیل اختلال در رشد استخوان ها و بیماری ای به نام آکندروپلازی است که می تواند باعث بروز پای پرانتزی شود.

مشکلات استخوانی دیگر

گاهی اوقات شکستگی هایی که به درستی جوش نخورده اند یا ناهنجاری های ساختاری در استخوان ها (مانند دیسپلازی استخوانی) می توانند به شکل گیری پاهای پرانتزی منجر شوند.

مسمومیت با فلوراید یا سرب

در موارد نادری، قرار گرفتن طولانی مدت در معرض مقادیر زیاد فلوراید یا سرب نیز ممکن است بر ساختار استخوان ها اثر گذاشته و باعث ایجاد پای پرانتزی شود.

علائم پای پرانتزی در کودکان و نوزادان

مهم ترین نشانه پای پرانتزی در کودکان، ظاهر غیرعادی پاهای کودک است. زمانی که کودک ایستاده و پاها و مچ پاهایش را به هم چسبانده، زانوهای او همچنان از هم فاصله دارند. این خمیدگی هنگام راه رفتن به وضوح مشخص تر می شود.

برخی کودکان همچنین ممکن است به صورت هم زمان به سمت داخل راه بروند که به آن «پای کبوتری» گفته می شود. با این حال، بیشتر اوقات پاهای پرانتزی دردی ایجاد نمی کنند و در توانایی کودک برای خزیدن، راه رفتن یا دویدن اختلالی ایجاد نمی کنند.

اگر تا دو سالگی هیچ بهبودی مشاهده نشد، حتما با پزشک کودک خود مشورت کنید.

روند بهبود و پیش آگهی در مورد پای پرانتزی در کودکان و نوزادان

چه مدت طول می کشد تا پاهای نوزاد صاف شوند؟

معمولا با شروع راه رفتن نوزاد، پاهای او به تدریج صاف می شوند. این روند معمولا بین 11 تا 18 ماهگی آغاز می شود. در اغلب موارد، پاهای پرانتزی مشکل جدی ای محسوب نمی شوند و هیچ عارضه دائمی بر جای نمی گذارند.

با این حال، اگر تا سن دو سالگی تغییری در وضعیت پاها مشاهده نشد و خمیدگی همچنان باقی ماند، حتما با پزشک کودکتان تماس بگیرید تا بررسی های لازم انجام شود.

چه زمانی باید نگران پای پرانتزی در کودکان باشیم؟

اگر کودک شما تا سن دو سالگی هنوز پاهای پرانتزی دارد و تغییر محسوسی در ظاهر پاهایش ایجاد نشده، زمان آن است که با پزشک مشورت کنید. پزشک با معاینه فیزیکی و بررسی سابقه پزشکی کودک می تواند وجود اختلال های زمینه ای را تشخیص داده و در صورت نیاز، اقدامات درمانی مناسب را پیشنهاد دهد.

پیش آگهی پای پرانتزی در کودکان و پای پرانتزی در نوزادان چگونه است؟

بیشتر نوزادان و خردسالان به طور طبیعی تا سن دو سالگی از این حالت خارج می شوند. این کودکان معمولا هیچ مشکلی در راه رفتن، دویدن یا انجام بازی های فیزیکی ندارند. حتی کودکانی که برای پای پرانتزی تحت درمان قرار می گیرند، پس از بهبودی می توانند زندگی کاملا فعال، طبیعی و سالمی داشته باشند.

در حقیقت، درمان به موقع و نظارت درست پزشکی باعث می شود این وضعیت کوچک ترین اختلالی در رشد حرکتی کودک ایجاد نکند.

پیشگیری از پای پرانتزی در کودکان و نوزادان

آیا می توان از ایجاد پای پرانتزی در نوزادان پیشگیری کرد؟

واقعیت این است که هیچ راه قطعی ای برای جلوگیری کامل از پای پرانتزی در نوزادان وجود ندارد. زیرا بخش عمده ای از آن مربوط به وضعیت فیزیکی جنین در رحم مادر است. با این حال، می توان از برخی عواملی که منجر به خمیدگی پاها می شوند، پیشگیری نسبی کرد.

مثلا یکی از شایع ترین دلایل پای پرانتزی در کودکان، راشیتیسم یا نرمی استخوان در آن ها است. برای جلوگیری از این بیماری انجام کارهای زیر توصیه می شود:

• به تغذیه کودک دقت کنید.
• میزان کافی ویتامین D و کلسیم را در رژیم غذایی او بگنجانید.
• در صورت نیاز، از مکمل های تجویز شده توسط پزشک استفاده کنید.
• قرار دادن نوزاد در معرض نور خورشید (با رعایت ایمنی) نیز در تولید طبیعی ویتامین D کمک کننده است.

سخنی از نی نی تینی

اگر کودک شما پاهای پرانتزی دارد، نگران نباشید. این یک وضعیت رایج است که معمولا با رشد کودک بهبود می یابد و در اکثر موارد به هیچ گونه درمان خاصی نیاز ندارد.

با این حال، پایش وضعیت پاهای کودک توسط پزشک کودک ضروری است. اگر تا سن 2 سالگی هیچ نشانه ای از بهبود پای پرانتزی در کودکان دیده نشد، پزشک با بررسی علت و نوع انحنای پا، بهترین گزینه درمانی را پیشنهاد خواهد داد.

نکته مهم این است که بیشتر کودکانی که پاهای پرانتزی داشته اند، پس از طی دوره رشد، زندگی کاملا سالم و فعالی را تجربه کرده اند.