ویتیلیگو یا همان پیسی در کودکان یکی از مشکلات پوستی است که می تواند از همان سال های ابتدایی زندگی خود را نشان دهد. این بیماری نه تنها محدود به یک جنس خاص یا رنگ پوست مشخص نیست، بلکه می تواند در هر سنی آغاز شود. با این حال، بسیاری از کودکان و نوجوانان، علائم آن را پیش از 20 سالگی تجربه می کنند.
زندگی با پیسی در دوران کودکی و نوجوانی، چالش های خاص خودش را دارد. در این مقاله سعی کرده ایم نگاهی کامل به ویتیلیگو در کودکان، علائم، راه های تشخیص و درمان آن داشته باشیم.
ویتیلیگو چیست و چرا رخ می دهد؟
ویتیلیگو نوعی بیماری پوستی است که باعث از بین رفتن رنگ دانه ها در بخش هایی از پوست می شود. این لکه های روشن ناشی از تخریب سلول های تولیدکننده رنگدانه، یعنی ملانوسیت ها هستند. در نتیجه، نقاطی از پوست نسبت به اطراف خود روشن تر به نظر می رسند.
این بیماری مزمن است؛ یعنی معمولا طولانی مدت بوده و نیاز به پیگیری دارد. بسیاری از متخصصان پوست بر این باورند که پیسی یک بیماری خودایمنی است؛ به این معنا که سیستم ایمنی بدن به اشتباه به سلول های سالم پوست حمله می کند. هنوز علت دقیق بروز این بیماری مشخص نشده، اما می دانیم که احتمال ابتلا در کودکانی که سابقه خانوادگی پیسی دارند، بیشتر است. در واقع حدود 20 درصد مبتلایان، حداقل یک عضو نزدیک خانواده را دارند که به این بیماری دچار بوده است.
طبق آمار جهانی، حدود 0.5 تا 1 درصد جمعیت دنیا به ویتیلیگو مبتلا هستند که این نشان می دهد این بیماری نسبتا رایج است و نباید آن را نادر یا عجیب تلقی کرد.
ارتباط پیسی در کودکان با بیماری های خودایمنی دیگر
در بسیاری از موارد، ویتیلیگو در کودکان همراه با بیماری های خودایمنی دیگر بروز می کند. برخی از شایع ترین این بیماری ها عبارت اند از:
- بیماری آدیسون (مشکل در عملکرد غدد فوق کلیوی)
- دیابت نوع 1
- اختلالات تیروئید (کم کاری یا پرکاری تیروئید)
بنابراین اگر کودک شما دچار پیسی شده، باید بررسی های لازم از نظر سایر بیماری های خودایمنی نیز صورت گیرد.
انواع پیسی در کودکان
ویتیلیگو در کودکان به طور کلی به دو نوع تقسیم می شود:
1- پیسی غیر قطعه ای یا گسترده (Generalized / Nonsegmental)
این نوع رایج تر است و معمولا به صورت قرینه و در سطح وسیع تری از پوست دیده می شود؛ مثلا هر دو زانو، هر دو دست یا دو طرف صورت.
2- پیسی قطعه ای (Segmental)
این نوع نادرتر بوده و فقط در یک سمت بدن ظاهر می شود. معمولا در سنین پایین تر آغاز می شود و بعد از چند سال پیشرفت، متوقف می شود. جالب است بدانید که حدود 30 درصد کودکان مبتلا به ویتیلیگو به این نوع دچار هستند.
تأثیر پیسی در کودکان بر زندگی روانی و اجتماعی
زندگی با پیسی، به ویژه در سال های حساس رشد و نوجوانی، ممکن است برای کودک سخت باشد. این بیماری ظاهر پوست را تغییر می دهد و همین موضوع می تواند کودک را در معرض قضاوت های ناعادلانه یا کنجکاوی های آزاردهنده دیگران قرار دهد.
بسیاری از کودکان مبتلا به پیسی ممکن است احساس افسردگی، اضطراب، گوشه گیری اجتماعی یا کاهش اعتمادبه نفس را تجربه کنند. حتی برخی پژوهش ها نشان داده اند که خود والدین این کودکان نیز ممکن است از نظر روحی تحت تأثیر قرار گیرند و احساس نگرانی یا گناه کنند. بنابراین حمایت عاطفی و روانی از کودک و خانواده اش از اهمیت بالایی برخوردار است.
علائم و نشانه های ویتیلیگو در کودکان
مهم ترین علامت پیسی در کودکان، از بین رفتن رنگ طبیعی پوست است. این تغییرات ممکن است در هر نقطه ای از بدن رخ دهد، اما برخی نواحی شایع تر هستند:
- پوست صورت، دست ها، پاها و بازوها
- داخل دهان
- موهای بدن (موی سفید یا خاکستری زودرس)
- نواحی اطراف چشم
- اندام های تناسلی
برخی کودکان ممکن است هیچ علامت دیگری نداشته باشند و از نظر سلامتی کاملا خوب باشند. با این حال، در برخی موارد نادر، ممکن است التهاب گوش داخلی اتفاق بیفتد. چون در گوش داخلی هم سلول های رنگ ساز (ملانوسیت) وجود دارند، حمله به این سلول ها ممکن است منجر به کاهش شنوایی شود.
پیسی در کودکان و تأثیر آن بر شنوایی
طبق برخی تحقیقات، حدود 12 تا 38 درصد افراد مبتلا به ویتیلیگو درجاتی از کاهش شنوایی دارند، اما بسیاری از آن ها از این موضوع بی اطلاع هستند.
همچنین ممکن است قدرت بینایی یا تولید اشک نیز در برخی موارد تحت تأثیر قرار گیرد. اگر پزشک متخصص پوست کودک شما به این مسائل مشکوک شود، ممکن است شما را به پزشک چشم (افتالمولوژیست) یا پزشک گوش، حلق و بینی (ENT) ارجاع دهد تا بررسی های تخصصی بیشتری انجام شود.
چگونه پیسی در کودکان تشخیص داده می شود؟
تشخیص ویتیلیگو در کودکان نیاز به یک معاینه دقیق و بررسی سابقه پزشکی دارد. پزشک ابتدا درباره ی سابقه خانوادگی، علائم کودک و روند پیدایش لکه ها سؤال می کند و پوست کودک را به دقت بررسی خواهد کرد.
در صورت شک به ویتیلیگو، پزشک عمومی یا متخصص اطفال، معمولا کودک را به متخصص پوست ارجاع می دهد. یکی از ابزارهایی که ممکن است استفاده شود، لامپ وود (Wood’s lamp) است. این دستگاه مانند چراغ سیاه عمل می کند و در صورتی که روی پوست مبتلا به ویتیلیگو تابانده شود، ناحیه آسیب دیده به رنگ سفید یا آبی روشن دیده می شود، در حالی که پوست سالم چنین نوری را بازتاب نمی دهد. این آزمایش بدون درد و بدون خطر است، تنها نباید مستقیما به نور آن نگاه کرد.
در برخی موارد ممکن است آزمایش های تکمیلی مانند بررسی چشم از نظر التهاب، آزمایش خون برای بررسی بیماری های خودایمنی دیگر یا نمونه برداری از پوست انجام شود. نمونه برداری شامل برداشتن قطعه کوچکی از پوست برای بررسی سلول های رنگ دانه زیر میکروسکوپ است.
پیسی فقط یک مشکل ظاهری نیست
باید بدانیم که ویتیلیگو در کودکان فقط تغییر در ظاهر نیست، بلکه یک بیماری پوستی است که نیاز به مراقبت دارد. مراجعه به پزشک متخصص پوست با تجربه در درمان پیسی نه تنها به تشخیص درست کمک می کند، بلکه می تواند راهکارهای درمانی مناسب تری برای کنترل بیماری ارائه دهد.
درمان پیسی در کودکان؛ راهکارهایی برای مدیریت یک بیماری مزمن
متأسفانه، درمان قطعی برای ویتیلیگو در کودکان وجود ندارد. با این حال، گزینه هایی برای کاهش سرعت پیشرفت بیماری یا بهبود ظاهر پوست در دسترس است. باید توجه داشت که این درمان ها نیاز به زمان، صبوری و پیگیری مداوم دارند. همچنین، اثربخشی این روش ها در همه افراد یکسان نیست.
در کودکان، برخی از درمان ها به دلیل سن پایین یا عوارض جانبی، قابل استفاده نیستند. پزشک بسته به شرایط خاص کودک شما، بهترین روش را پیشنهاد می کند.
روش های درمانی متداول برای ویتیلیگو در کودکان عبارت اند از:
1- داروهای موضعی (پماد یا کرم های پوستی)
این داروها روی نواحی کوچک تر پوست استفاده می شوند و معمولا شامل کورتیکواستروئیدها هستند. این داروها می توانند التهاب را کاهش دهند و رنگ پوست را بازگردانند. با این حال، استفاده طولانی مدت از آن ها ممکن است باعث نازکی پوست، خشکی یا شکنندگی آن شود.
یکی از کرم های جدید که مورد تأیید سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) قرار گرفته، کرم روپزولورا (Opzelura – با ماده مؤثره روکسولیتینیب) است. این کرم برای بزرگسالان و کودکان بالای 12 سال قابل استفاده است و به طور خاص برای درمان ویتیلیگوی نوع غیرقطعه ای (generalized) طراحی شده است.
2- درمان با نور PUVA
در این روش، از دارویی به نام پسورالن در کنار تابش نور فرابنفش نوع A استفاده می شود. این درمان می تواند به بازگشت رنگ پوست کمک کند، به ویژه در مواردی که نواحی بیشتری درگیر شده اند. البته باید توجه داشت که مصرف قرص پسورالن برای کودکان زیر 12 سال توصیه نمی شود و ممکن است تنها به صورت موضعی برای آن ها استفاده شود.
3- نوردرمانی با اشعه UVB باریک باند (Narrowband UVB)
این نوع خاصی از فتوتراپی (نوردرمانی) است که در آن از اشعه فرابنفش نوع B با طول موج مشخص استفاده می شود. هدف آن بازگرداندن رنگ طبیعی پوست است. این روش به ویژه در موارد گسترده تر و با نظارت متخصص پوست انجام می شود.
4- عدم استفاده از درمان های پزشکی (استفاده از پوشاننده های آرایشی)
در برخی موارد، به ویژه در کودکان خردسال، هیچ گونه درمان دارویی توصیه نمی شود. در عوض، از لوازم آرایشی پوشاننده برای یکنواخت کردن رنگ پوست استفاده می شود. این گزینه بی خطر بوده و از بروز عوارض جانبی ناشی از داروها جلوگیری می کند.
جالب است بدانید که مطالعات نشان داده اند استفاده از لوازم آرایشی پوشاننده (کاموفلاژ) در کودکان، باعث افزایش احساس راحتی و اعتمادبه نفس آن ها می شود. البته باید در نظر داشت که این روش برای همه کودکان مناسب نیست و نیاز به بررسی فردی دارد.
ارتباط ویتیلیگو با احساسات کودک
ویتیلیگو در کودکان تنها یک بیماری پوستی نیست؛ بلکه می تواند تأثیر عمیقی بر روحیه، اعتمادبه نفس و احساسات کودک بگذارد. برخی کودکان ممکن است احساس متفاوت بودن، خجالت یا حتی اضطراب و افسردگی را تجربه کنند.
در صورتی که متوجه هرگونه تغییر در رفتار یا خلق و خوی کودک شدید، حتما موضوع را با پزشک در میان بگذارید. پزشک می تواند کودک را به متخصص روان شناسی یا مشاوره کودک ارجاع دهد تا در مدیریت هیجانات و احساسات به او کمک شود.
چگونه از پوست کودک مبتلا به پیسی محافظت کنیم؟
یکی از مهم ترین جنبه های مراقبت از کودک مبتلا به ویتیلیگو، محافظت از پوست در برابر آفتاب است. نواحی فاقد رنگ دانه حساس تر هستند و در معرض آفتاب، آسیب پذیرتر می شوند. آفتاب سوختگی می تواند باعث بدتر شدن لکه ها شود.
پیشنهاد متخصصان پوست برای محافظت از پوست کودک عبارت اند از:
- استفاده روزانه از ضدآفتاب با SPF مناسب، حدود 15 دقیقه پیش از خروج از خانه
- پوشاندن مناسب بدن با لباس های سبک و پوشیده
- ماندن در سایه در ساعت های اوج تابش خورشید
- پرهیز از استفاده از سولاریوم یا لامپ های برنزه کننده
سخنی از نی نی تینی
ویتیلیگو معمولا در دوران کودکی یا نوجوانی آغاز می شود و ظاهر کودک را تحت تأثیر قرار می دهد. این بیماری مزمن ممکن است تا سال ها یا حتی تمام عمر با کودک همراه باشد. به همین دلیل، نقش شما به عنوان والد بسیار حیاتی است.
حمایت عاطفی، آرامش، صبر و همراهی شما باعث می شود کودک با شرایط خود راحت تر کنار بیاید. در عین حال، فراموش نکنید که این بیماری ممکن است روی احساسات خودتان نیز تأثیر بگذارد. در چنین شرایطی، مراجعه به پزشک متخصص پوست دارای بورد تخصصی در زمینه ویتیلیگو در کودکان کمک می کند تا تشخیص و درمان به درستی انجام شود.
همچنین این پزشکان می توانند شما را به گروه های حمایتی، انجمن ها و منابع روان شناسی کودک معرفی کنند تا فرآیند تطبیق با بیماری برای شما و فرزندتان آسان تر شود.
اگر فرزند شما یا یکی از عزیزانتان با ویتیلیگو در کودکی مواجه شده است، تجربیات، نگرانی ها یا روش های مؤثری که برای مراقبت از کودک خود یافته اید را با ما و دیگر والدین در میان بگذارید. نظرات شما می تواند برای خانواده هایی که تازه با این مسیر آشنا می شوند بسیار راهگشا باشد.
همچنین اگر سؤالی دارید یا نیاز به مشاوره درباره پیسی در کودکان دارید، خوشحال می شویم در بخش دیدگاه ها پاسخگوی شما باشیم.
