وزوز گوش در کودکان

وزوز گوش یکی از مشکلات شایع در گوش است که براساس آمار می تواند تا 20 درصد افراد را درگیر کند. گرچه این مشکل بیشتر در بزرگسالان دیده می شود، اما کودکان نیز ممکن است با آن مواجه شوند. دکتر متخصص گوش، حلق و بینی با تجربه، این مقاله توضیح می دهد که وزوز گوش در کودکان چگونه بروز می کند و چه نکاتی را باید والدین درباره آن بدانند.

وزوز گوش چیست؟

وزوز گوش به معنای شنیدن صداهایی در گوش یا سر است، بدون آنکه منبع خارجی برای آن وجود داشته باشد. این صداها می توانند بسیار خفیف باشند یا به ندرت به یک مشکل آزاردهنده و ناتوان کننده تبدیل شوند. وزوز گوش ممکن است در یک گوش، هر دو گوش، یا حتی در سر احساس شود.

در بیشتر موارد، وزوز گوش ذهنی یا سابجکتیو است؛ یعنی فقط خود فرد آن را می شنود و دیگران نمی توانند متوجه آن شوند. در کودکان این احساس صدا کاملا واقعی است، هرچند که منبع بیرونی برای آن وجود ندارد. به همین دلیل، گاهی آن را یک “ادراک خیالی یا فانتوم” می نامند. وزوز گوش می تواند در کودکان با شنوایی طبیعی یا همراه با درجاتی از کاهش شنوایی بروز کند و محدود به سن خاصی هم نیست.

آیا وزوز گوش در کودکان شایع است؟

شاید تصور کنید وزوز گوش فقط مختص بزرگسالان است، اما واقعیت این است که کودکان هم به طور قابل توجهی دچار آن می شوند. بر اساس تحقیقات:

• حدود یک سوم کودکان با شنوایی طبیعی در صورت پرسش مستقیم، علائم وزوز گوش را گزارش می کنند.
• این آمار در کودکان دچار کم شنوایی به حدود دو سوم افزایش می یابد.

بسیاری از کودکان ممکن است وزوز گوش داشته باشند اما به دلیل ناآگاهی یا بی توجهی، آن را به والدین یا پزشک گزارش نکنند.

علائم وزوز گوش در کودکان

کیفیت صدای شنیده شده در وزوز گوش بسیار متفاوت است. کودکان ممکن است آن را به شکل های مختلفی توصیف کنند، از جمله:

• صدای زنگ زدن در گوش
• صدای سوت، وزوز یا همهمه
• شنیدن موسیقی یا صداهای پیچیده تر
• وزوز ضربان دار که همزمان با تپش قلب شنیده می شود

این صداها می توانند یک نواخت یا ترکیبی باشند، همچنین ممکن است به طور مداوم یا گهگاهی رخ دهند. تنها چیزی که در تعریف وزوز گوش جای ندارد، شنیدن صدا یا “صدای آدم ها” است که جزو این اختلال محسوب نمی شود.

چگونه بفهمم کودک من وزوز گوش دارد؟

برخلاف بیماری های دیگر، والدین نمی توانند با مشاهده مستقیم متوجه وزوز گوش شوند، چون علائم آن ذهنی است. تنها راه مطمئن، پرسیدن مستقیم از کودک است.

با این حال، وزوز گوش در کودکان اغلب با کم شنوایی خفیف یا متغیر همراه است. بنابراین ممکن است شما به عنوان والدین متوجه کاهش شنوایی او بشوید. گاهی کودک خودش وزوز گوش را گزارش می دهد، حتی اگر مشکل شنوایی خاصی نداشته باشد.

در سنین 2 تا 10 سالگی کاهش شنوایی معمولا ناشی از سرماخوردگی اخیر یا تجمع مایع پشت پرده گوش (که در ایران به نام گوش چسبنده یا چسبندگی گوش شناخته می شود) است. کودکانی که سابقه ابتلا به این مشکل داشته اند، حتی پس از درمان یا رفع خودبه خودی آن، ممکن است همچنان از وزوز گوش شکایت کنند.

وزوز گوش در کودکان می تواند مشکلات دیگری هم ایجاد کند، مثل:

• اختلال خواب (به سختی به خواب رفتن یا بیدار شدن در طول شب)
• اجتناب از صدا یا برعکس، پرهیز از محیط های آرام
• کاهش تمرکز و مشکل در گوش دادن به توضیحات

اگر کودک بگوید صداهایی می شنود چه باید کرد؟

اولین اقدام، اطمینان بخشی به کودک است. در بیشتر موارد وزوز گوش موقت و کوتاه مدت است و جای نگرانی جدی ندارد.

اما اگر:

• وزوز گوش بیش از چند هفته ادامه پیدا کند، یا
• باعث نگرانی و ناراحتی شدید کودک شود،

باید برای بررسی وضعیت شنوایی او به یک ادیولوژیست (شنوایی سنج) مراجعه کنید.

علت وزوز گوش در کودکان

وزوز گوش در کودکان می تواند دلایل متعددی داشته باشد. این مشکل گاهی موقتی است و به خودی خود برطرف می شود، اما در برخی موارد نیاز به بررسی دقیق تری دارد. رایج ترین علت وزوز گوش در کودکان عبارتند از:

• عفونت یا سرماخوردگی اخیر: تجمع مایع پشت پرده گوش (گوش چسبنده) می تواند باعث ایجاد صداهای اضافی در گوش شود.
• قرار گرفتن در معرض صداهای بلند: گوش دادن طولانی مدت به موسیقی با صدای زیاد یا بودن در محیط های پر سروصدا می تواند به گوش آسیب بزند.
• آسیب یا جرم گوش: وجود جرم اضافی یا حتی ضربه به گوش در هنگام بازی می تواند زمینه ساز وزوز باشد.
• کم شنوایی یا بیماری های گوش داخلی: در برخی موارد وزوز گوش همراه با درجاتی از کاهش شنوایی دیده می شود.
• عوامل دیگر: مصرف برخی داروها، مشکلات دندان و فک، استرس یا حتی خستگی شدید نیز می توانند نقش داشته باشند.

درمان وزوز گوش در کودکان

خبر خوب این است که در بیشتر موارد، وزوز گوش در کودکان بی خطر است و به مرور زمان کاهش پیدا می کند. با این حال، رعایت چند نکته به بهبود وضعیت کمک می کند:

• اطمینان بخشی به کودک: آرام کردن کودک و توضیح اینکه این صدا خطرناک نیست.
• حفظ فعالیت های عادی: اجازه دهید کودک همچنان موسیقی گوش دهد، تلویزیون ببیند یا با دوستانش بازی کند.
• ایجاد محیط صوتی ملایم: صداهای طبیعی مثل صدای فن، کولر یا موسیقی ملایم می تواند وزوز را کمتر قابل توجه کند.
• رسیدگی به مشکلات زمینه ای: درمان عفونت یا جرم گوش، تنظیم داروهای مصرفی (در صورت لزوم با نظر پزشک).
• مدیریت استرس و خواب کافی: خواب باکیفیت و کاهش اضطراب می تواند شدت وزوز گوش را کم کند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟

گرچه وزوز گوش اغلب موقت است، اما در برخی شرایط مراجعه به پزشک ضروری است:

• اگر وزوز بیش از چند هفته ادامه پیدا کند.
• اگر وزوز همراه با کاهش شنوایی یا گوش درد باشد.
• اگر کودک از خواب بیدار شود یا در تمرکز و یادگیری مشکل پیدا کند.
• اگر وزوز گوش باعث اضطراب شدید یا تغییر در رفتار کودک شود.

در این شرایط باید به متخصص گوش و حلق و بینی یا ادیولوژیست مراجعه کنید تا وضعیت دقیق شنوایی کودک بررسی شود.

پیشگیری از وزوز گوش در کودکان

وزوز گوش همیشه قابل پیشگیری نیست، اما با رعایت برخی نکات می توان احتمال بروز آن را در کودکان کاهش داد یا از شدت آن کم کرد. به ویژه در دنیای امروز که کودکان بیشتر در معرض صداهای بلند و عوامل محیطی قرار دارند، توجه والدین به پیشگیری اهمیت زیادی دارد.

نکات مهم برای پیشگیری از وزوز گوش در کودکان

• محافظت از گوش در برابر صداهای بلند: اگر کودک در جشن ها، مراسم یا محیط های پر سروصدا حضور دارد، بهتر است از گوشی های محافظ استفاده کند یا زمان حضور در محیط پر سروصدا کوتاه شود.
• تنظیم صدای هدفون و تبلت: یکی از شایع ترین علت های وزوز گوش در کودکان امروزی استفاده طولانی مدت از هدفون با صدای بلند است. توصیه می شود صدای دستگاه ها کمتر از 60 درصد میزان حداکثری باشد و مدت زمان استفاده بیش از یک ساعت به طور مداوم نشود.
• درمان به موقع عفونت ها: عفونت گوش میانی یا سرماخوردگی ساده اگر به موقع درمان نشود، می تواند به مشکلات جدی تر مثل وزوز گوش منجر شود.
• رسیدگی به بهداشت گوش: تمیز کردن گوش با روش های ایمن (نه با گوش پاک کن) و مراجعه به پزشک در صورت وجود جرم اضافی اهمیت دارد.
• سبک زندگی سالم: خواب کافی، تغذیه متعادل و دوری از استرس به سلامت کلی بدن و گوش کمک می کند.

نقش والدین در پیشگیری

والدین نقش کلیدی در پیشگیری از وزوز گوش در کودکان دارند. با آموزش ساده به کودک درباره اهمیت مراقبت از گوش و همچنین کنترل شرایط محیطی، می توان از بروز این مشکل جلوگیری کرد. همچنین توجه به علائم اولیه مانند بی حوصلگی، مشکل در تمرکز یا شکایت کودک از شنیدن صداهای عجیب، کمک می کند تا مشکل زودتر شناسایی شود.

چگونه می توان وزوز گوش در کودکان را مدیریت کرد؟

بهترین راهکار، ادامه زندگی عادی کودک است. کودک باید همچنان فعالیت های مورد علاقه اش مثل گوش دادن به موسیقی، تماشای تلویزیون یا وقت گذراندن با قصه گویی را ادامه دهد. صداهای طبیعی محیط آسیبی به گوش کودک نمی رسانند و حتی می توانند به محو شدن وزوز گوش کمک کنند.

اگر زندگی کودک یا خانواده بیش از حد تحت تأثیر وزوز گوش قرار بگیرد، مشکل شدیدتر به نظر خواهد رسید. بنابراین:

• سعی کنید نگرانی خود را کمتر نشان دهید.
• به کودک اطمینان بدهید که این مشکل اغلب بی خطر است.
• تمرکز او را به فعالیت های دیگر جلب کنید.

این همان روشی است که بسیاری از پزشکان برای آرام سازی کودکان به کار می برند و والدین هم می توانند با آرامش و صبوری همین شیوه را دنبال کنند.

سخنی از نی نی تینی

وزوز گوش در کودکان معمولا بی خطر و گذرا است، اما گاهی می تواند نشانه ای از مشکلات شنوایی یا بیماری های گوش باشد. والدین باید با پرسیدن از کودک، توجه به رفتارهای او و در صورت لزوم مراجعه به پزشک، این وضعیت را به خوبی مدیریت کنند.