بارداری دوره ای خاص و حساس در زندگی هر زن است و مراقبت های پزشکی در این زمان اهمیت دوچندانی پیدا می کنند. یکی از مهم ترین اقداماتی که برای حفظ سلامت مادر و جنین توصیه می شود، واکسیناسیون در بارداری است. اما چه واکسن هایی در این دوران بی خطر و مؤثر هستند؟ آیا دریافت واکسن می تواند آسیبی به جنین وارد کند؟ در این مطلب، به طور کامل و علمی با واکسن های توصیه شده و پرهیزشده در بارداری آشنا می شوید تا با اطمینان تصمیم گیری کنید.
برخی از واکسن ها مانند واکسن آنفولانزای فصلی غیرفعال و واکسن سیاه سرفه در دوران بارداری توصیه می شوند تا از سلامت شما و نوزادتان محافظت کنند. واکسن غیرفعال به این معناست که حاوی نسخه زنده ویروس نیست و نمی تواند باعث بیماری شود.
برخی دیگر از واکسن ها مانند واکسن کزاز، در صورت نیاز، در دوران بارداری کاملا ایمن محسوب می شوند.
با این حال، نوع واکسیناسیون در بارداری اهمیت دارد. به عنوان مثال، واکسن سرخک، اوریون، سرخجه (MMR) و واکسن تب زرد ممکن است خطراتی داشته باشند. بنابراین، لازم است قبل از تصمیم گیری درباره تزریق این واکسن ها با ماما یا پزشک خود مشورت کنید.
واکسن های توصیه شده در دوران بارداری
واکسن آنفولانزا
در دوران بارداری، سیستم ایمنی بدن (که به طور طبیعی از ما در برابر بیماری ها محافظت می کند) ضعیف تر می شود تا از بارداری محافظت کند. این موضوع باعث می شود که بدن کمتر بتواند با عفونت هایی مانند آنفولانزا مقابله کند، بنابراین واکسیناسیون در بارداری پیشنهاد می شود.
زنان باردار بیشتر از زنان غیرباردار در معرض عوارض آنفولانزا (مانند ذات الریه) قرار دارند و احتمال بستری شدن آن ها نیز بیشتر است. تزریق واکسن آنفولانزا احتمال ابتلا به آن را کاهش می دهد یا اگر هم به آن مبتلا شوید، شدت بیماری بسیار کمتر خواهد بود.
واکسن سیاه سرفه
سیاه سرفه می تواند یک عفونت بسیار خطرناک باشد و نوزادان کوچک بیشترین آسیب را از آن می بینند. بیشتر نوزادانی که به سیاه سرفه مبتلا می شوند نیاز به بستری شدن در بیمارستان دارند.
وقتی در دوران بارداری واکسن سیاه سرفه می زنید، بدن شما پادتن هایی تولید می کند که علیه این بیماری عمل می کنند. این پادتن ها از طریق جفت به نوزاد منتقل می شوند و تا زمانی که نوزادتان بتواند در 8 هفتگی واکسن مخصوص خود را دریافت کند، در برابر بیماری از او محافظت می کنند.
زمان معمول واکسیناسیون در بارداری برای تزریق واکسن سیاه سرفه هفته 20 بارداری است، اما از هفته 16 هم می توان آن را تزریق کرد.
برای محافظت بهتر از نوزاد، توصیه می شود واکسن سیاه سرفه را پیش از هفته 32 بارداری تزریق کنید. اگر به هر دلیلی موفق به دریافت واکسن تا قبل از هفته 32 بارداری نشدید، باز هم می توانید آن را در زمان های بعدی بزنید.
اگر در هفته 20 بارداری هستید و هنوز این واکسن را دریافت نکرده اید، حتما با ماما یا مطب پزشک عمومی خود تماس بگیرید.
واکسن ویروس سنسیشیال تنفسی (RSV)
ویروس سنسیشیال تنفسی (RSV) ویروسی رایج است که باعث سرفه و سرماخوردگی می شود. این ویروس معمولا خودبه خود بهبود می یابد، اما در نوزادان می تواند بسیار خطرناک باشد.
RSV ممکن است باعث عفونت های جدی ریوی مانند ذات الریه یا برونشیولیت شود و تنفس یا تغذیه نوزاد را مختل کند. در بسیاری از موارد نیاز به درمان بیمارستانی خواهد بود.
با تزریق واکسن RSV در دوران بارداری، ایمنی لازم از طریق بدن شما به نوزادتان منتقل می شود. این موضوع خطر ابتلای نوزاد به فرم شدید RSV را تا شش ماه پس از تولد کاهش می دهد.
این واکسن معمولا در زمان ویزیت هفته 28 بارداری به شما پیشنهاد می شود. تزریق هرچه زودتر پس از هفته 28 بارداری، محافظت بیشتری برای نوزاد فراهم می کند. البته در صورت لزوم، واکسن را می توان تا هنگام شروع درد زایمان نیز تزریق کرد.
اگر در هفته 28 بارداری یا بیشتر هستید و هنوز واکسن را دریافت نکرده اید، با ماما یا پزشک خود تماس بگیرید.
واکسن کرونا (COVID-19)
اگر باردار هستید یا فکر می کنید ممکن است باردار باشید، توصیه می شود واکسن کرونا را برای محافظت از خود و نوزادتان دریافت کنید.
زنان باردار در صورت ابتلا به کرونا بیشتر از دیگران در معرض خطر ابتلا به نوع شدید بیماری قرار دارند. اگر در ماه های پایانی بارداری دچار کرونا شوید، ممکن است نوزادتان نیز در معرض خطر قرار گیرد.
تزریق واکسن کرونا در تمام مراحل بارداری (از هفته های اول تا زمان زایمان) بی خطر است.
واکسن های کرونا حاوی ویروس زنده نیستند، بنابراین به هیچ وجه نمی توانند باعث ابتلای شما یا نوزادتان به کووید-19 شوند.
واکسن هایی که معمولا در بارداری توصیه نمی شوند (واکسن های زنده)
واکسیناسیون در بارداری امری بسیار مهم است اما در برخی موارد زدن آن توصیه نمی شود، اگر واکسنی از ویروس زنده استفاده کند، مانند واکسن MMR، معمولا توصیه می شود تزریق آن را تا پس از تولد نوزاد به تعویق بیندازید.
دلیل این موضوع آن است که ممکن است واکسن های زنده، هرچند بسیار نادر، باعث ابتلای جنین به عفونت شوند. با این حال، هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان دهد واکسن زنده باعث نقص مادرزادی می شود.
در موارد خاص، اگر خطر ابتلا به بیماری بیشتر از خطر واکسن باشد، ممکن است تصمیم به تزریق واکسن زنده در بارداری گرفته شود. ماما، پزشک یا داروساز می توانند راهنمایی لازم را درباره واکسیناسیون در بارداری به شما ارائه دهند.
واکسن های زنده شامل موارد زیر هستند:
- واکسن BCG (سل)
- واکسن MMR (سرخک، اوریون، سرخجه)
- واکسن تیفویید خوراکی
- واکسن تب زرد
واکسن های مسافرتی در بارداری
در دوران بارداری بهتر است از سفر به کشورها یا مناطقی که نیاز به تزریق واکسن مسافرتی دارند، خودداری کنید.
اگر سفر به چنین مناطقی اجتناب ناپذیر بود، با ماما یا پزشک مشورت کنید تا درباره فواید و خطرات احتمالی واکسیناسیون در بارداری اطلاعات لازم را به شما بدهند.
اگر منطقه ای که قصد سفر به آن را دارید، پرخطر باشد، اغلب تزریق واکسن ایمن تر از سفر بدون محافظت است. زیرا بیماری هایی که ممکن است در این مناطق بگیرید، به مراتب برای نوزادتان خطرناک تر از واکسن هستند.
به عنوان مثال، تب زرد ویروسی است که از طریق پشه منتقل می شود و بیشتر افرادی که به فرم شدید آن مبتلا می شوند، جان خود را از دست می دهند. اگرچه واکسن تب زرد زنده است، ولی در صورتی که به منطقه ای پرخطر سفر می کنید، ممکن است تزریق آن ضروری باشد.
بارداری و مالاریا
زنان باردار بیش از سایرین در برابر بیماری مالاریا آسیب پذیر هستند. این بیماری اگر شدید شود، ممکن است برای مادر و جنین مرگ بار باشد.
مالاریا عمدتا در کشورهای زیر شیوع دارد:
- آفریقا
- آمریکای مرکزی و جنوبی
- آسیا
- خاورمیانه
در صورت امکان، از سفر به این مناطق در دوران بارداری خودداری کنید. اگر لغو یا به تعویق انداختن سفر ممکن نیست، درمان پیشگیرانه با داروهای ضد مالاریا قابل انجام است.
نوع دارویی که برای پیشگیری از مالاریا مصرف می کنید، بستگی به کشور مقصد، مرحله بارداری و شرایط پزشکی شما دارد. در برخی مناطق، داروهای خاصی دیگر مؤثر نیستند چون انگل مالاریا نسبت به آن ها مقاوم شده است.
برخی داروهای ضد مالاریا ممکن است روی جنین تأثیر بگذارند. به عنوان مثال، داکسی سایکلین می تواند باعث تغییر رنگ دندان های شیری نوزاد شود اگر مادر پس از هفته 12 بارداری یا هفته 13 بارداری آن را مصرف کند.
داروهای دیگر نیز هنوز به اندازه کافی در دوران بارداری بررسی نشده اند. با این حال، خطر مالاریا برای مادر و نوزاد معمولا بسیار بیشتر از خطرات احتمالی ناشی از داروهای پیشگیری است.
چگونه در دوران بارداری از خود در برابر مالاریا محافظت کنیم؟
- از دافع حشرات مخصوص دوران بارداری استفاده کنید.
- از غروب تا طلوع آفتاب با پوشیدن لباس آستین بلند، شلوار بلند و جوراب، پوست خود را بپوشانید.
- همیشه زیر پشه بند بخوابید.
سخنی از نی نی تینی
واکسن هایی مانند آنفلوآنزا، سیاه سرفه، RSV و کووید-19 نه تنها برای مادران باردار بی خطر هستند، بلکه با تقویت سیستم ایمنی، از نوزاد نیز در ماه های ابتدایی زندگی محافظت می کنند. در مقابل، برخی واکسن های زنده مانند MMR یا تب زرد معمولا توصیه نمی شوند مگر در موارد خاص. به همین دلیل، مشاوره با پزشک یا ماما پیش از دریافت هر نوع واکسیناسیون در بارداری بسیار مهم است. همچنین اگر قصد سفر به مناطق خاص را دارید، حتما در مورد واکسن های مورد نیاز و داروهای پیشگیرانه مانند آنتی مالاریا مشورت کنید.
شما چه تجربه از دریافت واکسن و واکسیناسیون در بارداری داشتید؟ آیا سوالی در مورد نوع خاصی از واکسن دارید که هنوز به جواب قطعی نرسیده اید؟ در بخش نظرات برای ما بنویسید. با اشتراک تجربیات و پرسش های شما، این مطلب می تواند به منبعی مفیدتر برای مادران آینده تبدیل شود.
