وجود خون در ادرار در دوران بارداری چه معنایی دارد؟
دیدن خون در ادرار در دوران بارداری، موضوعی است که بسیاری از مادران را نگران می کند. این وضعیت که در پزشکی با نام هماچوری در بارداری شناخته می شود، معمولا به دلیل یکی از انواع عفونت های دستگاه ادراری (UTI) ایجاد می شود. با این حال، در برخی موارد می تواند به علت مشکلات زمینه ای دیگر مانند سنگ کلیه نیز رخ دهد.
اگر در دوران بارداری متوجه وجود خون در ادرار خود شدید یا پزشک در آزمایش ادرار روتین شما به آن پی برد، احتمالا این موضوع نشانه ای از یک عفونت ادراری است.
عفونت ادراری در بارداری زمانی اتفاق می افتد که باکتری ها وارد مجاری ادراری شوند و باعث التهاب و عفونت شوند. در دوران بارداری به دلیل فشار جنین در حال رشد بر روی مثانه و مجاری ادراری، احتمال عفونت بیشتر است؛ زیرا این فشار می تواند مانع تخلیه کامل ادرار شود و باکتری ها فرصت بیشتری برای رشد پیدا کنند.
در ادامه با علائم و روش های درمان عفونت ادراری در بارداری و همچنین سایر دلایل وجود خون در ادرار بیشتر آشنا می شویم.
علائم عفونت ادراری در بارداری
علائم عفونت ادراری در دوران بارداری می تواند شامل موارد زیر باشد:
- احساس نیاز مداوم و فوری به دفع ادرار
- دفع مکرر ادرار در حجم های بسیار کم
- احساس سوزش هنگام ادرار کردن
- تب یا افزایش دمای بدن
- درد یا احساس سنگینی در قسمت میانی لگن
- درد در ناحیه کمر یا پشت
- بوی نامطبوع ادرار
- وجود خون در ادرار (هماچوری)
- کدر یا تیره شدن رنگ ادرار
نکته مهم این است که بعضی مادران ممکن است همه این علائم را نداشته باشند، بنابراین آزمایش ادرار در دوران بارداری اهمیت زیادی پیدا می کند.
هماچوری در بارداری چه عوارضی دارد؟
هماچوری در بارداری شامل سه نوع اصلی عفونت ادراری می شود که هر کدام علت خاص خود را دارند:
-
باکتریوری بدون علامت (Asymptomatic bacteriuria)
در این حالت، باکتری ها در دستگاه ادراری وجود دارند اما علائم واضحی ایجاد نمی کنند. این نوع عفونت معمولا پیش از بارداری در بدن وجود داشته و در دوران بارداری فعال می شود. اگر درمان نشود، می تواند به عفونت کلیه یا عفونت حاد مثانه منجر شود. طبق مطالعات، حدود 2 تا 10 درصد از زنان باردار دچار این مشکل می شوند.
-
اورتریت یا سیستیت حاد (Urethritis / Cystitis)
اورتریت به معنای التهاب مجرای ادراری و سیستیت به معنای التهاب مثانه است. هر دو معمولا به دلیل باکتری اشرشیا کلی (E. coli) ایجاد می شوند. این نوع عفونت ها در زنان باردار شایع تر هستند و اغلب با سوزش، تکرر ادرار و هماچوری همراه اند.
-
پیلونفریت (Pyelonephritis)
پیلونفریت نوعی عفونت کلیه است که ممکن است در اثر ورود باکتری ها از خون یا از سایر بخش های مجاری ادراری (مانند حالب ها) ایجاد شود. این بیماری خطرناک تر از انواع دیگر عفونت های ادراری است و می تواند با علائمی همچون تب بالا، درد شدید هنگام ادرار، درد در پشت، پهلو، کشاله ران یا شکم و وجود خون در ادرار همراه باشد. در صورت عدم درمان، ممکن است سلامت مادر و جنین را به خطر بیندازد.
هماچوری در بارداری چگونه درمان می شود؟
پزشکان معمولا برای درمان عفونت ادراری در بارداری از آنتی بیوتیک های ایمن برای دوران بارداری استفاده می کنند. این داروها طوری انتخاب می شوند که هم باکتری ها را از بین ببرند و هم برای جنین خطری نداشته باشند. برخی از آنتی بیوتیک های رایج و بی خطر در بارداری شامل موارد زیر هستند:
- آموکسی سیلین
- سفوروکسیم
- آزیترومایسین
- اریترومایسین
بر اساس توصیه مراکز معتبر پزشکی از جمله مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها (CDC)، مصرف داروهایی مانند نیتروفورانتوئین یا تریمتوپریم-سولفامتوکسازول در دوران بارداری توصیه نمی شود، زیرا برخی تحقیقات نشان داده اند که این داروها ممکن است با افزایش خطر بروز ناهنجاری های جنینی همراه باشند.
بنابراین، انتخاب نوع آنتی بیوتیک باید همیشه توسط پزشک انجام شود و مصرف خودسرانه دارو می تواند خطرناک باشد.
دلایل دیگر هماچوری در بارداری
وجود خون در ادرار در دوران بارداری همیشه به معنای عفونت ادراری نیست. در برخی موارد، هماچوری در بارداری می تواند ناشی از مشکلات یا بیماری های دیگر باشد که حتی در افراد غیر باردار نیز دیده می شوند. برخی از مهم ترین دلایل شامل موارد زیر هستند:
- سنگ مثانه یا سنگ کلیه: رسوب مواد معدنی در دستگاه ادراری می تواند به شکل گیری سنگ ها منجر شود. حرکت این سنگ ها باعث خراش و خونریزی در مجاری ادراری شده و هماچوری ایجاد می کند.
- گلومرولونفریت (Glomerulonephritis): نوعی التهاب در سیستم تصفیه کلیه ها که می تواند موجب نشت خون به ادرار شود.
- سرطان مثانه یا کلیه: اگرچه در زنان باردار بسیار نادر است، اما وجود تومور در دستگاه ادراری می تواند منجر به خونریزی در ادرار گردد.
- آسیب به کلیه: ضربه شدید به کلیه ها (مثلا بر اثر افتادن یا تصادف) می تواند به بافت کلیه آسیب برساند و خون وارد ادرار شود.
- بیماری های ارثی: برخی اختلالات ژنتیکی مانند سندرم آلپورت یا کم خونی داسی شکل می توانند علت هماچوری در بارداری باشند.
گاهی اوقات نیز علت دقیق خون در ادرار قابل شناسایی نیست و پس از بررسی های کامل همچنان ناشناخته باقی می ماند.
هماچوری در بارداری چه خطری دارد و چه باید کرد؟
اگرچه هماچوری در بسیاری از موارد بی خطر است، اما گاهی می تواند نشانه یک بیماری جدی باشد. بنابراین، نادیده گرفتن خون در ادرار در دوران بارداری کار درستی نیست.
پزشکان توصیه می کنند که غربالگری برای عفونت های ادراری بخشی از مراقبت های معمول دوران بارداری باشد. این کار با انجام آزمایش هایی مانند آنالیز ادرار (Urinalysis) یا کشت ادرار (Urine culture) امکان پذیر است.
اگر در دوران بارداری متوجه وجود خون در ادرار خود شدید، بهتر است بلافاصله با پزشک زنان یا پزشک عمومی خود تماس بگیرید. پیگیری به موقع می تواند از بروز مشکلات جدی برای مادر و جنین جلوگیری کند.
پیشگیری و مدیریت هماچوری در بارداری
وجود خون در ادرار یا هماچوری در بارداری می تواند نگران کننده باشد، اما با رعایت نکات ساده می توان از بروز برخی علل شایع آن پیشگیری کرد یا شدت آن را کاهش داد.
-
مراقبت های بهداشتی روزانه
- نوشیدن آب کافی: مصرف روزانه حداقل 8 تا 10 لیوان آب به رقیق شدن ادرار و کاهش احتمال تجمع باکتری ها کمک می کند.
- تخلیه کامل مثانه: سعی کنید هر دو تا سه ساعت یک بار ادرار کنید و هنگام ادرار، مثانه را کاملا تخلیه کنید.
- رعایت بهداشت ناحیه تناسلی: شستشوی مناسب و خشک کردن کامل این ناحیه می تواند از ورود باکتری ها جلوگیری کند.
-
کنترل و پیشگیری از عفونت ادراری
- انجام آزمایش های دوره ای: آزمایش ادرار و کشت ادرار بخشی از مراقبت های روتین بارداری است و می تواند هماچوری در بارداری ناشی از عفونت را به موقع تشخیص دهد.
- درمان سریع عفونت ها: در صورت تشخیص عفونت ادراری، مصرف آنتی بیوتیک تجویز شده توسط پزشک را کامل انجام دهید. عدم درمان می تواند منجر به عفونت کلیه و شدت یافتن هماچوری شود.
-
پیشگیری از سنگ کلیه و مشکلات کلیوی
- رژیم غذایی سالم: مصرف کافی مایعات، میوه و سبزیجات تازه و کاهش مصرف نمک و غذاهای فرآوری شده می تواند به کاهش خطر سنگ کلیه کمک کند.
- پیگیری مشکلات کلیوی: اگر سابقه بیماری کلیوی، سنگ کلیه یا فشار خون بالا دارید، حتما با پزشک متخصص در دوران بارداری مشورت کنید.
-
مدیریت علائم و بررسی های منظم
- ثبت علائم: هر گونه تغییر رنگ ادرار، درد یا سوزش را یادداشت کنید و به پزشک اطلاع دهید.
- پیگیری منظم با پزشک: حتی اگر خون در ادرار بدون درد باشد، بررسی منظم و انجام سونوگرافی یا آزمایش های تکمیلی توصیه می شود.
-
سبک زندگی و مراقبت های تکمیلی
- اجتناب از فشار زیاد به مثانه: ورزش های شدید و بلند کردن اجسام سنگین می تواند فشار مثانه را افزایش دهد.
- استراحت کافی: خستگی شدید و استرس می تواند سیستم ایمنی بدن را ضعیف کرده و احتمال عفونت را افزایش دهد.
با رعایت این نکات ساده، می توان بسیاری از علل شایع هماچوری در بارداری را کنترل یا پیشگیری کرد و در صورت مشاهده خون در ادرار، سریعا اقدام به درمان مناسب کرد.
سخنی از نی نی تینی
وجود خون در ادرار در دوران بارداری همیشه جای نگرانی ندارد، اما هرگونه مشاهده آن باید جدی گرفته شود. هماچوری در بارداری می تواند ناشی از عفونت ادراری، مشکلات کلیوی یا دیگر بیماری ها باشد و درمان به موقع می تواند از عوارض جدی جلوگیری کند.
چند نکته مهم:
- هرگونه خون در ادرار را به پزشک خود اطلاع دهید، حتی اگر درد یا سوزش ندارید.
- آزمایش های ادرار و کشت ادرار را طبق برنامه مراقبت های دوران بارداری انجام دهید.
- مصرف آب کافی، رعایت بهداشت، پیروی از دستورات غذایی سالم و استراحت مناسب می تواند به پیشگیری از بسیاری از مشکلات کمک کند.
- در صورت تشخیص عفونت، داروهای تجویز شده توسط پزشک را به طور کامل مصرف کنید و از خوددرمانی اجتناب کنید.
با رعایت این اصول ساده، می توانید سلامت خود و جنین را تضمین کنید و از پیشرفت مشکلات جلوگیری کنید.
آیا شما یا اطرافیانتان در دوران بارداری تجربه مشاهده خون در ادرار را داشته اید؟ چه اقداماتی انجام دادید و نظر پزشک چه بود؟ تجربه های ارزشمندتان را در بخش دیدگاه ها با ما و سایر مادران به اشتراک بگذارید تا دیگران هم بتوانند از راهکارها و تجربه های شما بهره مند شوند.
