همانژیوم نوزادی مجموعه‌هایی از رگ‌های خونی اضافی روی پوست نوزاد هستند. این لکه‌ها ممکن است هنگام تولد نوزاد وجود داشته باشند یا در چند هفته یا چند ماه پس از تولد او ظاهر شوند. برخی از آن‌ها ممکن است مانند لکه‌های قرمز و برجسته “توت‌فرنگی” به نظر برسند، در حالی که برخی دیگر شبیه به کبودی‌های عمیق هستند. دیدن رشد یک همانژیوم می‌تواند برای تازه والدین نگران کننده باشد.
شناسایی و شروع به پایش همانژیوم نوزادی بلافاصله پس از ظاهر شدنشان مهم است، چرا که در این زمان است که آن‌ها به سرعت تغییر می‌کنند.
در حالی که همانژیوم ها از نظر اندازه، ظاهر و محل قرارگیری می‌توانند بسیار متفاوت باشند، اما همگی خوش خیم (غیرسرطانی) هستند. اکثر آن‌ها بدون ایجاد مشکلی خود به خود از بین می‌روند. برخی همانژیوم ها، به ویژه آن‌هایی که روی صورت قرار دارند یا بسیار بزرگ هستند، نیاز به درمان زودهنگام دارند تا از اختلال در عملکرد بدن یا ایجاد زخم‌های دائمی جلوگیری شود. خوشبختانه، امروزه درمان‌های مؤثری وجود دارد که اگر زودهنگام انجام شوند، می‌توانند از این مشکلات جلوگیری کنند.
درباره همانژیوم نوزادی
همانژیوم های نوزادی پس از تولد نوزاد ظاهر می‌شوند، معمولاً در عرض یک ماه. حدود 4٪ تا 5٪ از تمام نوزادان دچار این وضعیت می‌شوند، اگرچه این وضعیت در نوزادان قفقازی، دختران، دوقلوها و نوزادان نارس یا با وزن کم هنگام تولد بیشتر شایع است. همانژیوم های نوزادی معمولا یک دوره رشد سریع را تجربه می کنند و پس از آن به تدریج محو و مسطح می شوند.
انواع همانژیوم نوزادی
همانژیوم سطحی
به این همانژیوم ها “لکه‌های توت‌فرنگی” نیز گفته می‌شود، زیرا ممکن است شبیه به سطح توت فرنگی باشند. این لکه‌ها ممکن است به صورت نواحی کوچک سفید، صورتی یا قرمز روی پوست ظاهر شوند که به سرعت به ضایعات قرمزتر و برجسته تری تبدیل می‌شوند. همانژیوم ها ی سطحی ممکن است در یک نقطه متمرکز باشند یا در ناحیه وسیع تری پخش شوند.
همانژیوم عمیق
این ها سطحی صاف دارند و زیر پوست تشکیل می‌شوند. ممکن است رنگ مایل به آبی داشته باشند و شبیه به کبودی به نظر برسند. برخی از آن‌ها باعث می‌شوند پوست متورم به نظر برسد.
همانژیوم مختلط
این مدل ها ترکیبی از رشدهای سطحی و عمیق هستند.
آیا لکه‌های مادرزادی دیگری شبیه به این‌ها وجود دارد؟
برخی دیگر از لکه‌هایی که ممکن است روی پوست نوزاد ظاهر شوند، شامل لکه‌های شراب پورتی و “گازهای لک لک” هستند. این لکه‌ها نیز زمانی ایجاد می‌شوند که خون بیشتری از حد معمول به مویرگ‌های زیر پوست هجوم می‌آورد. لکه‌های شراب پورتی به رنگ قرمز-بنفش در می‌آیند و اغلب دائمی هستند؛ مانند همانژیوم ها ، گازهای لک لک معمولا از بین می روند، اما اگر روی پشت گردن باشند، ممکن است باقی بمانند.
در مواجهه با همانژیوم نوزادی چه باید کرد؟
همانژیوم های نوزادی معمولا تا سن 4 هفتگی قابل مشاهده می شوند. آن‌ها ممکن است در ابتدا مانند یک برجستگی کوچک یا خراش به نظر برسند. اما بسیاری از آن‌ها بین 5 تا 7 هفتگی به سرعت رشد می کنند. اگر فکر می‌کنید که نوزادتان ممکن است همانژیوم داشته باشد، بهتر است فوراً به پزشک متخصص اطفال مراجعه کنید. بهترین “فرصت طلایی” برای ارزیابی و شروع درمان در صورت نیاز، حدود 1 ماهگی است.
پزشک کودکتان موارد زیر را برررسی می کند.
- اندازه: آیا همانژیوم کوچک است، یعنی کمتر از ۲ سانتی متر است یا بزرگ‌تر؟
- محل: آیا در صورت، ناحیه پوشک یا جای دیگری قرار دارد؟
- تعداد: آیا یک عدد است یا بیش از یکی؟ اگر بیش از یکی است، چند عدد؟
مراحل بعدی
مهم است که همواره همانژیوم نوزادی را تا زمانی که رشد آن متوقف شود، زیر نظر داشته باشید. همانژیوم های سطحی معمولاً تا ۵ ماهگی به حداکثر اندازه خود می رسند، اگرچه همانژیوم های عمقی ممکن است مدت طولانی‌تری به رشد ادامه دهند. در برخی موارد، پزشک کودکتان ممکن است شما را به یک متخصص همانژیوم های نوزادان با تخصص در پوست‌شناسی کودکان، خون‌شناسی-آنکولوژی، گوش و حلق و بینی یا جراحی پلاستیک ارجاع دهد.
بین ۶ تا ۱۸ ماهگی، بیشتر همانژیوم ها به تدریج بهبود می‌یابند. در فرآیندی به نام “تجمع”، همانژیوم کم‌کم قرمزتر، خاکستری یا سفید تر می‌شود و از مرکز به بیرون به تدریج مسطح و کوچک تر می‌شود.
هر مورد متفاوت است. اکثر همانژیوم ها تا سن ۴ تا ۵ سالگی کاملا یا تقریباً مسطح و کوچک شده اند.
چه زمانی همانژیوم نوزادی نیاز به درمان دارد؟
نیاز به درمان بستگی به سن نوزاد، محل همانژیوم، سرعت رشد آن، ایجاد زخم یا پوسته و خطر بروز مشکلات پزشکی دارد.
سه دلیل اصلی برای درمان وجود دارد
- مشکلات پزشکی: در موارد نادر، بسته به محل و سرعت رشد، همانژیوم ممکن است در عملکردهای حیاتی تداخل ایجاد کند. برای مثال، همانژیوم های نزدیک چشم، بینی یا دهان می توانند بر توانایی کودک در دیدن، خوردن، تنفس یا شنیدن تأثیر بگذارند. همانژیوم های داخلی نیز نیاز به نظارت با آزمایش‌های تصویربرداری دارند.
- آسیب پوستی: گاهی پوست همانژیوم باز می‌شود و زخم ایجاد می‌شود که ممکن است منجر به خونریزی، عفونت یا جای زخم شود.
- تغییرات دائمی پوستی: تغییرات در بافت یا رنگ پوست ممکن است پس از از بین رفتن همانژیوم باقی بماند. این مسئله به ویژه برای همانژیوم های صورت مهم است. همانژیوم های بزرگ روی ویژگی‌هایی مانند بینی یا لب ممکن است رشد را تحریف کنند.
درمان همانژیوم نوزادی
اگر همانژیوم کودک شما باعث ایجاد مشکل می شود، داروها می‌توانند مستقیما روی پوست اعمال شوند یا به صورت خوراکی مصرف شوند. هدف جلوگیری از بزرگ شدن بیشتر آن‌ها در دوره رشد سریع یا کوچک تر کردن سریع تر آن‌ها است. لیزر یا جراحی ممکن است در برخی موارد مورد استفاده قرار گیرد، اگرچه معمولا در نوزادی به دلیل خطرات بیهوشی اجتناب می شود.
درمان‌های سیستمیک همانژیوم
پروپرانولول، یک داروی بتابلوکر که برای درمان فشار خون بالا استفاده می‌شود، اکنون به صورت خوراکی برای درمان همانژیوم های مشکل دار استفاده می‌شود. برای جلوگیری از بازگشت رشد، ممکن است پزشک توصیه کند که درمان تا تولد یک سالگی کودک ادامه یابد. این دارو باید تحت نظارت دقیق برای بررسی عوارض جانبی و مشکلات استفاده شود.
استروئیدهای خوراکی به طور گسترده با گزینه‌های ایمن تر و مؤثرتر جایگزین شده اند، اما همچنان در موارد خاص استفاده می شوند.
درمان های موضعی همانژیوم نوزادی
داروهای موضعی که مستقیما روی پوست اعمال می شوند ممکن است برای همانژیوم های کوچک و سطحی استفاده شوند. کرم‌ها یا پمادهای تجویزی که حاوی بتابلوکر هستند، مؤثرترین گزینه برای توقف رشد و گاهی کوچک کردن و محو کردن همانژیوم ها هستند. در برخی موارد، کرم های استروئیدی ممکن است برای همانژیوم های کوچک تر و نازک تر تجویز شوند.
تزریق استروئید مستقیماً به همانژیوم می‌تواند به کند شدن رشد آن کمک کند. این روش برای همانژیوم های کوچک تر و موضعی بهتر عمل می‌کند.
سایر روش های درمانی
جراحی معمولا فقط برای همانژیوم های کوچک تر در مناطقی که ممکن است مشکل ایجاد کنند یا همانژیوم های کوچک با پوست باز شده، در نظر گرفته می‌شود . چون جراحی خود نیز جای زخم باقی می‌گذارد و اکثر همانژیوم ها با گذشت زمان بهتر می شوند، جراحی زودهنگام فقط برای تعداد کمی از موارد توصیه می‌شود. جراحی می‌تواند پوست اضافی یا جای زخم باقی مانده از همانژیوم را نیز ترمیم کند، اما معمولا تا بین ۳ سالگی تا ۵ سالگی کودک به تأخیر می‌افتد.
لیزر درمانی نیز ممکن است در برخی موارد برای متوقف کردن خونریزی یا کمک به بهبود همانژیوم های زخم باز مفید باشد. همچنین می‌توانند به حذف قرمزی یا تغییرات بافتی که ممکن است پس از بهبود همانژیوم نوزادی باقی بماند، کمک کنند.
به یاد داشته باشید
اگر متوجه هرگونه تغییر روی پوست کودک خود شدید، به پزشک اطفال مراجعه کنید. همچنین اولین ویزیت های کودک با پزشک زمان خوبی برای مطرح کردن این موضوع است. تعداد کمی از همانژیوم ها مشکل ایجاد می کنند و اکثر آن‌ها خود به خود از بین می‌روند. اما ارزیابی، نظارت و درمان به موقع، در صورت نیاز، می‌تواند کمک کند تا همانژیوم های مشکل دار کمترین تأثیر ممکن را بر کودک شما داشته باشند.
