در هفته سیزدهم بارداری، جنین به حدود 7.4 سانتی‌متر طول می‌رسد و وزن آن تقریباً 23 گرم است. این مرحله از نظر پزشکی پایان سه‌ماهه اول بارداری است و جنین به سرعت در حال رشد و تکامل است. در این هفته، استخوان‌های جنین شروع به سخت شدن می‌کنند و حرکات او بیشتر شده اما هنوز برای مادر قابل حس نیست. شدت علائم بارداری مانند تهوع صبحگاهی معمولاً در این هفته کاهش می‌یابد و مادر ممکن است احساس بهتری داشته باشد.
انجام سونوگرافی در هفته سیزدهم بارداری می‌تواند جزئیات بیشتری از جنین و رشد او را نشان دهد. مراقبت‌های پزشکی منظم، تغذیه سالم و مصرف ویتامین های دوران بارداری مانند اسید فولیک و آهن برای حفظ سلامت مادر و جنین بسیار مهم است. رعایت توصیه‌های پزشک و ادامه مراقبت‌های بهداشتی در این هفته از بارداری اهمیت ویژه‌ای دارد.
نکات مهم هفته سیزدهم بارداری
محو شدن علائم سه ماهه اول
با ورود به سه ماهه دوم بارداری در هفته سیزدهم بارداری، ممکن است علائم اولیه بارداری مانند حساس شدن سینه ها، خستگی، بیزاری و بی میلی به غذا، تهوع صبحگاهی و نیاز دائمی به ادرار کردن کاهش یابد.
آمادگی برای شیردهی
شما نمی توانید این مساله را احساس کنید، اما سینه های شما ممکن است از قبل شروع به ساخت آغوز کرده باشد. آغوز مایع غنی از مواد مغذی است که در چند روز اول پس از تولد، قبل از شروع به جریان افتادن شیر، به کودک شما غذا می دهد. در اواخر بارداری، از سینه های شما ممکن است کمی آغوز نشت کند.
رشد کودک در 13 هفتگی
در هفته سیزدهم بارداری کودک شما می تواند ادرار کند!
کودک شما شروع به بلعیدن مایع آمنیوتیک و دفع ادرار کرده است و هر چند ساعت یکبار حجم کامل مایع را بازیافت می کند.
ساخت مکونیوم
همانطور که کودک شما مایع آمنیوتیک را می بلعد، مکونیوم نیز تولید می کند. این ماده سیاه و چسبنده در روده ها جمع می شود و اولین مدفوع نوزاد شما می شود.
دندان و استخوان
استخوان ها در اسکلت کودک شما شروع به سخت شدن می کنند، به خصوص استخوان های بلندتر و جمجمه. در این مدت دندان ها و استخوان های کودک شما متراکم تر می شوند.
اندازه کودک شما به اندازه یک لیمو است
علائم بارداری در هفته سیزدهم
گرفتگی یا انقباضات رحمی
گرفتگی یا انقباضات رحمی گاه به گاه در دوران بارداری شایع است. در واقع این دور جزو علائم بارداری حین بارداری می باشند. این گرفتگی ها ممکن است در اثر هر چیزی از گاز و نفخ گرفته تا درد رباط گرد (round ligament) ایجاد شود. گاهی اوقات کمی حرکت، حمام یا دوش آب گرم، نوشیدن مایعات بیشتر یا دراز کشیدن می تواند درد شکم شما را کاهش دهد.
اما در برخی موارد انقباضات می تواند نشان دهنده یک مشکل اساسی باشد. اگر گرفتگی یا انقباضات شما پس از چند دقیقه استراحت برطرف نشد و درد شما شدید بود و در قسمت بالایی شکم درد یا حساسیت غیرعادی داشته یا علائم دیگری مانند تب یا سرگیجه دارید، حتما با پزشک متخصص یا ماما تماس بگیرید.
بازگشت اشتها
اگر تا به حال از تهوع صبحگاهی و بیزاری از غذا رنج می بردید، ممکن است در چند هفته آینده با ورود به سه ماهه دوم بارداری، این مشکل شما کمی بهبود یابد. با بازگشت اشتهای شما، ممکن است هوس های غذایی و ویارهای ظاهر شوند. برخی از متخصصان فکر می کنند که میل به غذاهای خاص با نیازهای تغذیه ای زنان مرتبط است، اما بسیاری فکر می کنند که هوس بارداری یا همان ویار را نمی توان به این راحتی توضیح داد.
گرفتگی بینی
نزدیک به یک سوم زنان باردار به دلیل هورمون ها و افزایش حجم خون دچار گرفتگی بینی می شوند. با این حال، اگر در هفته سیزدهم بارداری تب، سرفه، گلودرد یا غدد متورم دارید، احتمالا نشانه سرماخوردگی یا عفونت های دیگر است. در مورد داروهای سرماخوردگی بی خطر برای این دوران اطلاعات بیشتری به دست بیاورید و از غذاهای سرشار از ویتامین C استفاده کنید تا سیستم ایمنی خود را قوی نگه دارید.
رگهای قابل مشاهده
از آنجایی که بدن شما در دوران بارداری 30 تا 50 درصد خون بیشتری تولید می کند، سیاهرگ های شما بزرگ شده و بیشتر دیده می شوند. ممکن است شروع به دیدن رگهای آبی و برجسته در سراسر قفسه سینه، سینه‌ها و شکم کنید. همچنین ممکن است با رشد رحم، رگ های واریسی در پاها و قسمت پایین بدن شما ایجاد شود. خوشبختانه، این موارد معمولاً پس از زایمان ناپدید می شوند یا بهبود می یابند.
ترشحات واژن
وجود ترشحات بیشتر از واژن در دوران بارداری کاملا طبیعی است: این به دلیل سطوح بالاتر استروژن است. اگر ترشحات شما بی بو یا با بوی ملایم و به رنگ سفید شیری است، جای نگرانی نیست. اما اگر ترشحاتی به رنگ خاکستری، زرد یا سبز دارید، حتما با پزشک خود تماس بگیرید. ترشحات مشکل دارد باعث درد یا خارش می شود؛ یا به هر شکل دیگری غیرعادی به نظر می رسدکه این مساله می تواند نشانه عفونت یا مشکل دیگری باشد.
سوزش سردل
تغییرات هورمونی و فیزیکی در دوران بارداری می تواند منجر به سوزش سر دل شود (که به آن سوء هاضمه اسید یا رفلاکس اسید نیز می گویند). این یک احساس سوزش ناخوشایند بین پایین گلو و پایین استخوان سینه شما است. اگر سوزش سر دل دارید، از خوردن غذاهای تند و اسیدی خودداری کنید. سعی کنید وعده های غذایی کوچکتری بخورید، آهسته غذا بخورید و بعد از غذا آدامس بجوید تا اسید معده خود را خنثی کنید. اگر کمکی نکرد، از پزشک خود در مورد داروهای ایمن در درمان سوزش سر دل برای بارداری سوال کنید.
چک لیست بارداری در هفته سیزدهم بارداری
برای ویزیت های بیشتر قبل از زایمان آماده شوید
در طول سه ماهه دوم، معمولاً هر چهار هفته یک بار به پزشک یا ماما مراجعه خواهید کرد. ببینید در جلسات سه ماهه دوم بارداری چه اتفاقی خواهد افتاد.
غذاهای سالم بارداری را ذخیره کنید
در دوران بارداری، تغذیه خوب بیش از هر زمان دیگری اهمیت دارد. اما وقتی با حالت تهوع، بیزاری از غذا، سوزش سر دل یا سوء هاضمه مواجه هستید، خوب غذا خوردن می تواند سخت باشد. تمام تلاش خود را بکنید تا این میان وعده های سالم بارداری و غذاهای فوق العاده بارداری را در رژیم غذایی خود بگنجانید.
در دوران بارداری شما به مقدار زیادی پروتئین و چربی های سالم و ویتامین ها و مواد معدنی خاصی (مانند اسید فولیک، آهن و کلسیم) نیاز دارید. لیست ما از مواد مغذی بارداری مورد نیاز خود را ببینید.
با عوارض شایع بارداری در هفته سیزدهم آشنا شوید
این که در مورد علائم و عوارض شایع بارداری در این هفته اطلاعاتی داشته باشید بسیار خوب است. پزشک یا ماما شما از نظر این شرایط (مانند دیابت بارداری و پره اکلامپسی) در طول بارداری شما را تحت نظر خواهد داشت. اما اگر از علائم هشدار دهنده این عوارض و سایر عوارض آگاه باشید، مفید است.
برخی از شایع ترین عوارض بارداری در هفته سیزدهم بارداری می توان به موارد زیر اشاره کرد.
- تهوع
- یبوست
- خستگی
- سردرد
- تکرر ادرار
- تغییرات پستان‌ها
سعی کنید به پهلو بخوابید
کارشناسان می گویند بهترین وضعیت خواب در دوران بارداری، خواب به پهلو است، به خصوص زمانی که به اواسط بارداری نزدیک می شوید. خوابیدن به پهلو کمترین فشار را به رگ ها و اندام های داخلی وارد می کند. این حالت بهترین جریان خون رسانی به رحم را تضمین می کند، به این معنی که کودک شما حداکثر مواد مغذی و اکسیژن را دریافت می کند.
گردش خون خوب همچنین به شما کمک می کند از تورم، واریس در پاها و هموروئید جلوگیری کنید. اگر به حالت خوابیدن به پهلو علاقه مند نیستید، تا زمانی که بالش بارداری را امتحان نکرده اید، تسلیم نشوید – بالش مناسب می تواند تفاوت عمده ای در راحتی خواب شما ایجاد کند.
در صورت تمایل، رابطه جنسی داشته باشید
در بیشتر موارد، رابطه جنسی در دوران بارداری کاملا بی خطر است. بسیاری از زنان به دلیل خستگی و حالت تهوع میل جنسی خود را در سه ماهه اول از دست می دهند. اما برای بسیاری از افراد ، میل جنسی در سه ماهه دوم باز می گردد.
چند خبر خوب!
- به دلیل افزایش جریان خون، رابطه جنسی در دوران بارداری ممکن است بهتر از همیشه باشد.
- داشتن رابطه جنسی در دوران بارداری به کودک شما آسیبی نمی رساند. آنها توسط رحم و لایه ای از ماهیچه ها محافظت می شوند و به طور ایمن توسط مایع آمنیوتیک اطراف محافظت می شوند.
- پلاک مخاطی داخل دهانه رحم به محافظت در برابر عفونت کمک می کند.
در خرید لباس بارداری صرفه جویی کنید
ممکن است در مورد خرید لباس بارداری هیجان زده باشید، یا ممکن است از پول خرج کردن برای کمد لباس جدیدی که فقط برای مدت محدودی از البسه آن استفاده می کنید وحشت داشته باشید. خوشبختانه، گزینه های زیادی برای یافتن لباس های بارداری مقرون به صرفه وجود دارد. اما پیشنهاد می کنیم در این مورد زیاد هزینه نکنید.
بزرگ شدن شکم در هفته سیزدهم بارداری
شما در پایان این هفته یک سوم راه (یا بیشتر) از بارداری خود را طی کرده اید! اگرچه بارداری برای همه متفاوت است، اما احتمالاً از خداحافظی با سه ماهه اول و سلام کردن به سه ماهه دوم خوشحال هستید. اکنون زمانی است که ممکن است شروع به دریافت انرژی بیشتر کنید، احساس کنید بیشتر شبیه خودتان هستید و باردارتر به نظر برسید. قسمت بالای رحم شما به سمت بالا و خارج از لگن حرکت می کند و برآمدگی شکم شما را برای هرکسی که از نزدیک نگاه می کند قابل توجه تر می کند.
مراقبت‌های پزشکی هفته سیزدهم بارداری
هفته سیزدهم آخرین فرصت برای انجام آزمایش‌های خون سه ماهه اول بارداری و سونوگرافی nt است. بنابراین هر چه سریعتر آن ها را انجام دهید. ممکن است در این هفته نیازمند دریافت مراقبت های پزشکی باشید که شامل موارد زیر می باشد.
آزمایش خون غربالگری سه ماهۀ اول بارداری
آزمایش غربالگری سه ماهه اول یک آزمایش خون ساده است که در آن مقدار و اندازه دو ماده را اندازه گیری می‌کنند.
- بتای آزاد گنادوتروپین جفتی انسان یا hcg
- پروتئین a پلاسما (papp-a) که در دوران بارداری تولید می‌شود.
بر اساس نتایج به دست آمده از این آزمایش و همچنین سونوگرافی NT، پزشک می تواند احتمال اختلال کروموزومی جنین را تشخیص دهد. آزمایش مذکور می بایست در بازه زمانی بین هفته یازدهم بارداری تا هفته سیزدهم بارداری انجام شود.
سونوگرافی NT
همانطور که پیش تر ذکر کردیم این سونوگرافی بخشی از غربالگری سه ماهه اول بارداری است. هدف از انجام این سونوگرافی اندازه گیری میزان مایع پشت گردن جنین با هدف بررسی احتمال سندرم داون و تریزومی ۱۸ که جزو اختلالات کروموزومی هستند، می باشد.
CVS یا آزمایش نمونه برداری پرزهای جفتی
CVS نیز مانند سونوگرافی NT با هدف تشخیص مشکلات مادرزادی و اختلالات کروموزومی مانند شامل تریزومی ۱۸ و سندرم داون انجام می گیرد. زمان انجام این آزمایش بین هفته دهم بارداری تا هفته چهاردهم بارداری است. تنها در صورت نیاز و تشخیص پزشک ممکن است آزمایش نمونه برداری پرزهای جفتی ، پس از بررسی نتیجه آزمایش‌های غربالگری سه ماهه اول درخواست شود.
خودمراقبتی هفتۀ سیزدهم
- از جمله عوارض شایع دیگری که مادر در هفته سیزدهم بارداری با آن ها مواجه می شود، گرفتگی بینی، خون دماغ شدن و گرفتگی گوش‌ها است. دلیل تمامی این موارد افزایش جریان خون به غشای مخاطی بینی است. بنابراین توصیه ما به شما این است که در این مدت همواره مقداری دستمال کاغذی به همراه داشته باشید.
- تغذیه مناسب بارداری را همواره رعایت کنید و با فکر این که اکنون ما دو نفر هستیم، پرخوری نکنید. اما لذت خوردن را از خودتان دریغ نکنید، فقط سعی کنید تغذیه معقولانه ای داشته باشید.
- سعی کنید در صورت داشتن حالت تهوع، وعده های غذایی خود را افزایش داده اما حجم این وعده ها را کاهش دهید. اگر احساس ضعف و گرسنگی دارید، اصرار نداشته باشید که حتما باید غذا بخورید و می توانید قند خون خود را با تنقلات سالم در سطح ثابتی نگه دارید.
- حتما می دانید یکی از عوارض شایع بارداری ایجاد ترک های پوستی است و شما می بایست همواره با مرطوب نگه داشتن پوست بدن خود از آن جلوگیری کنید .
- یبوست نیز یکی از رفقا و همراه همیشگی دوران بارداری است و اکثر شما ناگزیر با آن مواجه خواهید شد. مصرف غذاهای فیبردار، میوه و سبزیجات و نوشیدن زیاد آب بنوشید، می تواند یبوست را تا حد زیادی بهبود بخشد.
- یکی از موارد دیگری که مادران باردار با آن مواجه هستند تکرر ادرار است که شما می توانید برای کاهش آن هنگام ادرار کردن به سمت جلو خم شوید تا مثانه شما کاملاً خالی شود.
- رفته رفته می بایست به فکر تهیه لباس‌های بارداری نیز باشید و حتما برای راحتی سینه های خود از سوتین مناسب بارداری استفاده نمایید.
- در صورت داشتن شرایط و تاییده پزشک تمرینات ورزشی مانند پیاده روی و یوگا حتما توصیه می شود.
علائم نیازمند مراجعه به پزشک در هفتۀ سیزدهم
به غیر از موارد ذکر شده در بالا جزو عوارض و اختلالات شایع هفته سیزدهم بارداری می باشند در صورت مواجهه با علائم غیر معقول بدن مانند انقباضات و درد شدید در لگن و خونریزی واژینال، حتما هرچه سریع تربه پزشک خود مراجعه نمایید. به طور کلی خطرناک ترین علائم در این دوران عبارتند از:
- خونریزی واژن
- درد در ناحیه شانه‌ها و کتف
- تپش قلب شدید
- داشتن نبض ضعیف یا غش کردن
- احساس درد شدید یا حساسیت در ناحیۀ لگن یا شکم
