بیماری هاشیموتو در کودکان یک بیماری خودایمنی مزمن است که غده تیروئید را درگیر می کند. این بیماری باعث کاهش سطح هورمون های تیروئید در بدن می شود و در نتیجه بخش های مختلفی از بدن تحت تأثیر قرار می گیرند. علائم رایج هاشیموتو شامل خستگی، افزایش وزن و یبوست است. خوشبختانه بیماری هاشیموتو در کودکان با دارو قابل درمان است. در این مقاله در مورد این بیماری در کودکان توضیح خواهیم داد.
هاشیموتو در کودکان چیست؟
هاشیموتو در کودکان یک اختلال خودایمنی است که می تواند منجر به کم کاری تیروئید شود، به این معنی که غده تیروئید به اندازه کافی هورمون تولید نمی کند. این بیماری یک وضعیت مزمن و مادام العمر است.
غده تیروئید، غده ای کوچک و شکل آن شبیه پروانه است که در جلوی گردن، زیر پوست قرار دارد. این غده بخشی از سیستم غدد درون ریز بدن است و وظیفه تولید هورمون های تیروئید را بر عهده دارد.
وظیفه اصلی تیروئید، کنترل سرعت متابولیسم بدن است. متابولیسم به فرآیند تبدیل غذایی که مصرف می کنید به انرژی گفته می شود. اغلب افراد متابولیسم را فقط با تغییر وزن مرتبط می دانند، اما این فرایند روی تمام اندام های بدن، از جمله قلب و مغز تأثیر می گذارد.
در بیشتر موارد بیماری هاشیموتو در کودکان، غده تیروئید نمی تواند به اندازه کافی هورمون تیروئید تولید کند که این امر منجر به کاهش سرعت متابولیسم و بروز علائم متعددی می شود.
نام این بیماری از دکتر هاکارو هاشیموتو گرفته شده است که آن را برای اولین بار در سال 1912 شناسایی کرد. نام های دیگر این بیماری عبارتند از:
- تیروئیدیت هاشیموتو
- تیروئیدیت خودایمنی مزمن
- تیروئیدیت لنفوسیتی
شیوع بیماری هاشیموتو در کودکان چقدر است؟
بیماری هاشیموتو در کودکان بسیار شایع است. در ایالات متحده، تقریبا 5 نفر از هر 100 نفر به این بیماری مبتلا هستند.
هاشیموتو شایع ترین علت کم کاری تیروئید در کشورهایی است که نمک یددار و غذاهای غنی شده با ید به طور گسترده در دسترس است. در کشورهای دیگر، کمبود ید شایع ترین علت کم کاری تیروئید به شمار می رود.
هاشیموتو در کودکان بیشتر چه کسانی را درگیر می کند؟
هر فردی در هر سنی ممکن است به بیماری هاشیموتو دچار شود. اما احتمال ابتلای دختران به این بیماری ده برابر بیشتر از پسران است. در دختران، اغلب بین سنین 30 تا 50 سالگی تشخیص داده می شود، ولی در کودکان نیز می تواند رخ دهد.
علائم و علل هاشیموتو در کودکان
علائم بیماری هاشیموتو در کودکان چیست؟
برخی کودکان در مراحل اولیه هاشیموتو ممکن است هیچ علامتی نداشته باشند.
با پیشرفت بیماری، گاهی غده تیروئید بزرگ می شود که به آن گواتر گفته می شود. گواتر یکی از نشانه های رایج و اولیه بیماری هاشیموتو است. این حالت معمولا دردناک نیست، اما می تواند احساس پری و سنگینی در قسمت پایین گردن ایجاد کند و باعث شود جلوی گردن متورم به نظر برسد.
اگر بیماری هاشیموتو به کم کاری تیروئید منجر شود، به تدریج علائم زیر بروز می کنند:
- خستگی شدید، خواب آلودگی و کسالت
- افزایش وزن نسبی
- یبوست
- خشکی پوست
- احساس سرما
- کاهش ضربان قلب (کندی ضربان)
- خشکی و درد مفاصل و عضلات
- موهای خشک، شکننده، رشد کند یا ریزش مو
- افسردگی یا خلق پایین
- پف کردن چشم ها و صورت
- مشکلات حافظه و تمرکز
- قاعدگی های سنگین یا نامنظم
- کاهش میل جنسی
- ناباروری در دختران یا پسران
وقتی هاشیموتو دارید چه احساسی دارید؟
اگر بیماری هاشیموتو بدون کم کاری تیروئید باشد، ممکن است تغییر خاصی احساس نکنید.
اما اگر کم کاری تیروئید ایجاد شود، ممکن است احساس کنید عملکرد بدن شما کند شده است. «هیپو» به معنای «کم» یا «زیر» است، بنابراین علائم کم کاری تیروئید مانند کند شدن فعالیت های مختلف بدن است.
ممکن است انرژی کمتری داشته باشید، نتوانید مانند گذشته ورزش کنید، ضربان قلبتان کند شده باشد و دچار مشکلات حافظه یا تمرکز شوید. کم کاری تیروئید می تواند باعث شود خلق شما پایین بیاید یا احساس افسردگی کنید. همچنین ممکن است میل جنسی و فعالیت دستگاه گوارش شما کاهش یابد و دفعات دفع کمتر شود.
اگر احساس می کنید ذهن و بدن تان کند شده است، حتما با پزشک خود مشورت کنید.
علت بیماری هاشیموتو در کودکان چیست؟
هاشیموتو در کودکان یک بیماری خودایمنی است، یعنی سیستم ایمنی بدن به اشتباه به سلول ها و بافت های خود بدن حمله می کند.
در حالت طبیعی، سیستم ایمنی بدن از بدن در برابر عوامل خارجی مضر مانند باکتری ها و ویروس ها محافظت می کند، اما در هاشیموتو موارد زیر اتفاق می افتد:
- سیستم ایمنی آنتی بادی هایی تولید می کند که به بافت تیروئید حمله می کنند، بدون اینکه دلیل واضحی داشته باشد.
- تعداد زیادی از سلول های سفید خون، به ویژه لنفوسیت ها، در تیروئید تجمع می یابند.
- این تجمع باعث التهاب (تیروئیدیت) و آسیب به تیروئید می شود.
به مرور زمان، این آسیب باعث می شود که تیروئید نتواند به اندازه کافی هورمون تولید کند و در نتیجه کم کاری تیروئید ایجاد شود. اما همه افراد مبتلا به هاشیموتو کم کاری تیروئید ندارند.
عوامل خطر ابتلا به هاشیموتو در کودکان چیست؟
عوامل متعددی می توانند احتمال ابتلا به بیماری هاشیموتو در کودکان را افزایش دهند، از جمله:
- سابقه خانوادگی: تحقیقات نشان می دهد که حدود 80% احتمال ابتلا به هاشیموتو به ژنتیک مربوط است. اگر یکی از اعضای خانواده شما به هاشیموتو یا بیماری های تیروئید دیگر مبتلا باشد، احتمال ابتلای شما افزایش می یابد.
- جنسیت: دختران ده برابر بیشتر از پسران به این بیماری مبتلا می شوند که ممکن است به هورمون های جنسی مربوط باشد.
- سن: با افزایش سن، احتمال ابتلا به هاشیموتو و دیگر بیماری های تیروئید بیشتر می شود.
- ابتلا به بیماری های خودایمنی دیگر: افرادی که بیماری های خودایمنی زیر را دارند، احتمال بیشتری برای ابتلا به هاشیموتو دارند:
- بیماری آدیسون
- بیماری سلیاک
- لوپوس
- کم خونی پرنیشیوز
- روماتوئید آرتریت
- سندرم شوگرن
- دیابت نوع 1
تشخیص و آزمایش های بیماری هاشیموتو در کودکان
چگونه هاشیموتو در کودکان تشخیص داده می شود؟
در ابتدا، پزشک یا مراقب سلامت کودک شما موارد زیر را انجام می دهد:
- پرسیدن درباره علائم کودک
- بررسی سابقه پزشکی خانوادگی و شخصی
- انجام معاینه فیزیکی، شامل لمس غده تیروئید در گردن
پس از این ارزیابی اولیه، پزشک آزمایش های خون را برای تأیید تشخیص درخواست می کند که شامل موارد زیر است:
- آزمایش هورمون محرک تیروئید (TSH): اگر سطح TSH بالا باشد، معمولا به این معنی است که غده تیروئید هورمون کافی تیروکسین (T4) تولید نمی کند. این معمولا نشان دهنده کم کاری تیروئید است.
- آزمایش تیروکسین آزاد (Free T4): سطح پایین T4 نیز نشانه کم کاری تیروئید است.
- آزمایش آنتی بادی های ضد تیروئید: وجود این آنتی بادی ها نشان دهنده هاشیموتو به عنوان علت کم کاری تیروئید است و به جای مشکلات دیگر مثل کمبود ید، تأیید می کند که بیماری خودایمنی است.
گاهی اوقات پزشک انجام سونوگرافی تیروئید را برای بررسی اندازه تیروئید و تشخیص وجود ندول (غده های کوچک یا توده) توصیه می کند.
مدیریت و درمان هاشیموتو در کودکان
درمان بیماری هاشیموتو در کودکان چیست؟
همه کودکان مبتلا به هاشیموتو دچار کم کاری تیروئید نمی شوند. اگر سطح آنتی بادی ها بالا باشد ولی علائم بالینی کم کاری تیروئید وجود نداشته باشد، پزشک معمولا فقط سطح هورمون های تیروئید را به صورت دوره ای کنترل می کند و درمان دارویی شروع نمی کند.
اگر بیماری هاشیموتو منجر به کم کاری تیروئید شود، درمان اصلی مصرف دارویی به نام لووتیروکسین است. این دارو نسخه سنتزی (ساختگی) هورمون T4 است که غده تیروئید به طور طبیعی تولید می کند.
نام های تجاری لووتیروکسین در بازار
- ارمزا®
- یوتیروکس®
- لوو-تی®
- لوولِت®
- لووکسایل®
- سینتروید®
- تیری-تبز® (قبلا به نام لووترینود شناخته می شد)
- تیرکوئیدیتی®
- تیرسینت®
- یونیتروید®
این دارو به تنظیم سطح طبیعی هورمون تیروئید در بدن کمک می کند و معمولا باید روزانه و برای تمام عمر مصرف شود.
تنظیم دوز دارو
با گذشت زمان ممکن است نیاز به تنظیم دوز دارو باشد. پزشک بر اساس آزمایش های دوره ای هورمون تیروئید، دوز مناسب را تعیین و تغییر می دهد تا کم کاری تیروئید به خوبی کنترل شود.
عوارض جانبی لووتیروکسین
اگر دچار عوارض ناشی از لووتیروکسین شدید، معمولا به دلیل مصرف دوز بالاتر از نیاز است که ممکن است باعث «تیروتوکسیکوز» شود؛ یعنی افزایش بیش از حد هورمون تیروئید در بدن.
علائم تیروتوکسیکوز شامل:
- ضربان سریع قلب (تاکی کاردی)، معمولا بیش از 100 ضربه در دقیقه
- ضربان نامنظم قلب (آریتمی)
- کاهش وزن بی دلیل
- لرزش بدن
- احساس اضطراب، نگرانی یا تحریک پذیری
- حساسیت زیاد به گرما و تعریق زیاد
- تغییر در دوره های قاعدگی
آیا رژیم غذایی خاصی برای هاشیموتو وجود دارد؟
هیچ رژیم غذایی خاصی برای هاشیموتو توصیه نمی شود. اما برخی غذاها، داروها یا مکمل ها ممکن است جذب لووتیروکسین را کاهش دهند، از جمله:
- مکمل های آهن و کلسیم
- داروی ساکرالفات (برای زخم معده)
- کلستیрамین و هیدروکسید آلومینیوم (در برخی آنتی اسیدها)
بهتر است این موارد حداقل چهار ساعت قبل یا بعد از مصرف لووتیروکسین خورده شوند.
در صورت سوال درباره رژیم غذایی مناسب، با پزشک یا کارشناس تغذیه مشورت کنید.
داشتن سبک زندگی سالم، شامل تغذیه خوب، ورزش منظم، خواب کافی و مدیریت استرس، می تواند به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک کند. اما دارو درمانی در کم کاری تیروئید همواره ضروری است.
آیا بیماری هاشیموتو در کودکان قابل درمان کامل است؟
در حال حاضر درمان قطعی یا برگشت کامل بیماری هاشیموتو وجود ندارد. اما با مصرف دارو به صورت مادام العمر می توان کم کاری تیروئید را به خوبی کنترل و کیفیت زندگی را حفظ کرد.
پیش آگهی بیماری هاشیموتو در کودکان چگونه است؟
با درمان و مراقبت منظم، چشم انداز بیماری هاشیموتو بسیار خوب است.
اگر کم کاری تیروئید درمان نشود، ممکن است باعث بروز مشکلات جدی تری شود از جمله:
- افزایش کلسترول خون
- بیماری های قلبی و نارسایی قلب
- فشار خون بالا
- افسردگی
- «کمای میکسدم»؛ عارضه نادری که در آن عملکردهای بدن به شدت کند شده و ممکن است کشنده باشد
در دوران بارداری، کم کاری تیروئید درمان نشده می تواند باعث سقط جنین، زایمان زودرس، مرگ جنین یا فشار خون بالای خطرناک به نام پره اکلامپسی شود. همچنین ممکن است رشد و تکامل مغز جنین را تحت تأثیر قرار دهد.
اگر باردار هستید یا قصد بارداری دارید و علائم کم کاری تیروئید دارید، حتما به پزشک اطلاع دهید.
پیشگیری از بیماری هاشیموتو
متأسفانه راهی برای پیشگیری از بیماری هاشیموتو وجود ندارد، چون عوامل خطر آن مثل ژنتیک و سن قابل تغییر نیستند.
زندگی با هاشیموتو در کودکان
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر بیماری هاشیموتو دارید، باید مرتبا به پزشک مراجعه کنید تا آزمایش های خون کنترل هورمون تیروئید انجام شود و دوز دارو متناسب تنظیم گردد.
اگر علائم جدید یا بدتر شدن علائم قبلی را مشاهده کردید یا تغییری در غده تیروئید حس کردید، به پزشک مراجعه کنید.
کی باید به اورژانس مراجعه کرد؟
اگر علائم «کمای میکسدم» را داشتید، فورا با اورژانس تماس بگیرید یا به نزدیک ترین مرکز درمانی مراجعه کنید.
علائم کمای میکسدم عبارت اند از:
- کاهش دمای بدن به زیر 35 درجه سانتیگراد (هیپوترمی)
- ورم بدن به خصوص در صورت، زبان و ساق پا
- ضربان قلب بسیار کند و نبض ضعیف
- تنفس بسیار کند و دشواری در تنفس
- سردرگمی یا از دست دادن هوشیاری
سخنی از نی نی تینی
دریافت تشخیص جدید ممکن است استرس زا باشد، اما خبر خوب این است که بیماری هاشیموتو قابل مدیریت و درمان است.
اگر علائم بیماری یا عوامل خطر مانند سابقه خانوادگی دارید، حتما با پزشک خود تماس بگیرید. آزمایش های ساده ای وجود دارد که می تواند مشخص کند آیا تیروئید شما به اندازه کافی هورمون تولید می کند یا خیر.
اگر شما یا فرزندتان با بیماری هاشیموتو مواجه هستید، تجربه ها و سوالات خود را با ما در میان بگذارید. این مشارکت می تواند به دیگر والدین کمک کند تا بهتر با این بیماری آشنا شوند و مراقبت های لازم را دریافت کنند. همچنین، در صورت نیاز به اطلاعات بیشتر یا راهنمایی تخصصی، حتما با پزشک معالج خود مشورت کنید.
