نوزاد 6 ماهه

باورتان می شود که حالا نیمی از سال اول زندگی نوزادتان گذشته؟! نوزاد 6 ماهه شما احتمالا حالا حسابی صاحب نظر شده، مثلا ممکن است جیغ بزند اگر کسی جز شما او را بغل کند!) در همین سن، نوزاد کم کم در حال شکل دادن به علاقه ها و بی علاقگی های غذایی اش است، چون حالا وقت معرفی غذاهای کمکی رسیده. ممکن است بتواند کم کم بنشیند که واقعا هیجان انگیز است. یک پیشرفت جالب دیگر؟ ممکن است شروع به تشخیص نام خودش کرده باشد و وقتی صدایش می کنید، با خوشحالی واکنش نشان دهد.

هیچ چیزی به اندازه تماشای رشد و یادگیری نوزاد 6 ماهه تان لذت بخش نیست، اما احتمالا هنوز سؤالاتی درباره این مرحله از رشد در ذهن تان دارید. آیا نوزاد شما به موقع به نقطه عطف های رشدی 6 ماهگی رسیده؟ نوزاد 6 ماهه دقیقا چه چیزهایی را درک می کند؟ اگر آماده اید که درباره روند رشد نوزادتان بیشتر بدانید و همچنین برنامه خواب و روتین روزانه اش را ببینید، با ما همراه باشید در ادامه همه چیز را توضیح داده ایم.

نکات کلیدی مرحله رشد نوزاد 6 ماهه

• در 6 ماهگی، شروع دندان درآوردن کاملا طبیعی است. علائم معمول شامل آب ریزش دهان، بی قراری و لثه های متورم است.
• اگر تا الان غذای کمکی را شروع نکرده اید، احتمالا نوزاد آماده است! چه با پوره میوه و سبزیجات شروع می کنید و چه روش تغذیه با هدایت نوزاد (baby led weaning) را انتخاب می کنید، آرام پیش بروید و به نشانه های نوزاد دقت کنید. فراموش نکنید که شیر مادر یا شیر خشک همچنان باید منبع اصلی تغذیه نوزاد باشد.
• نوزاد احتمالا در حال تلاش برای نشستن است و به زودی به حرکت می افتد!

رشد نوزاد 6 ماهه

اگر کنجکاوید بدانید میانگین وزن نوزادان 6 ماهه چقدر است:
برای نوزاد 6 ماهه دختر حدود 7.5 کیلوگرم و برای نوزاد 6 ماهه پسر حدود 8 کیلوگرم است.
قد میانگین برای دخترها حدود 65.8 سانتی متر و برای پسرها حدود 67.5 سانتی متر است.

با این حال، اعداد میانگین یا «نرمال» همه چیز را نشان نمی دهند. نوزادان (مثل بزرگسالان) تیپ های بدنی متفاوتی دارند، و اگر نوزاد شما نزدیک به صدک پنجاهم نیست، لزوما به این معنا نیست که مشکلی وجود دارد. آنچه اهمیت دارد، نرخ رشدی است که پزشک کودک آن را روی نمودار رشد ثبت می کند. تا وقتی که روند رشد کودک به شکل صعودی ادامه دارد، جای نگرانی نیست.

ممکن است متوجه شوید نوزادتان در حال گذراندن یک جهش رشدی است؛ مثلا در ماه گذشته حدود نیم کیلو اضافه کرده باشد و ماه بعد هم کمی بیشتر وزن بگیرد. در دوره های جهش رشد، رفتار نوزاد ممکن است کمی متفاوت باشد؛ مثلا بیشتر شیر بخواهد یا کمی بدقلق شود. خوشبختانه این دوره ها معمولا فقط چند روز طول می کشند.

نقاط عطف و رشد نوزاد 6 ماهه

نوزاد حالا یک انسان کوچک با کلی شخصیت و کنجکاوی است و کلی پیشرفت هیجان انگیز در این مرحله اتفاق می افتد. احتمالا شاهد موارد زیر هستید:

• نوزاد ممکن است قبلا شروع به غان وغون کردن صداهای صدادار کرده باشد، اما حالا ممکن است صامت ها هم به حرف هایش اضافه شوند. حدود نیمی از نوزادان 6 ماهه صداهای مشابه را بارها تکرار می کنند: «دادادادا»، «بابابابا»، «ماماماما» و …
• ممکن است حسابی خنده و قهقهه راه بیندازد!
• احتمالا حالا در هر دو جهت غلت می زند: از پشت به جلو و برعکس.
• ممکن است اشیای کوچک را به سمت خودش هل بدهد و بردارد، به این حرکت «کشیدن» (raking) می گویند.
• می تواند بنشیند یا به حالت سه پایه قرار بگیرد، البته احتمالا با کمک. به زودی خودش مستقل خواهد نشست.
• احتمال دارد به زودی بتواند وسایل را از یک دست به دست دیگر بدهد.
• نوزادان 6 ماهه کم کم مفهوم بعضی از کلمات را درک می کنند. آن ها عاشق شنیدن اسم خودشان هستند؛ اسمش را زیاد صدا بزنید و واکنش شادش را تماشا کنید!

رشد حسی نوزاد 6 ماهه

• درک عمق دید نوزاد هنوز در حال کامل شدن است. حالا می تواند شما را از آن طرف اتاق ببیند یا اسباب بازی هایش روی زمین را نگاه کند.
• نوزادان 6 ماهه به اشیاء با دقت بیشتری نگاه می کنند. احتمالا متوجه شده اید که اسباب بازی ها را دقیق بررسی می کند (و البته ممکن است آن ها را در دهان ببرد این کاملا طبیعی است!)
• بیشتر نوزادان در این سن وقتی صدایی می شنوند، سریع سرشان را می چرخانند. همچنین ممکن است تفاوت صداهای زن و مرد را تشخیص دهند.
• نوزاد دوست دارد بافت ها و شکل های مختلف را لمس کند و حتی شروع به لمس بدن خودش کرده تا با حس های بدنی بیشتر آشنا شود.

دکتر کوشال باکتا، نوزادشناس و مدیر بخش مراقبت های ویژه نوزادان در بیمارستان کودکان اورنج کانتی، کالیفرنیا می گوید:

«وقتی نوزادی نارس به دنیا می آید، والدین باید انتظارات خود را درباره رسیدن به نقاط عطف رشدی بر اساس سن اصلاح شده کودک تنظیم کنند، نه صرفا سن تقویمی. برای محاسبه این سن، تعداد هفته های تولد نوزاد را در نظر گرفته و از آن تعداد هفته هایی را که زودتر از موعد متولد شده، کم کنید.
مثلا نوزادی که اکنون 6 ماهه (24 هفته ای) است و 12 هفته زودتر به دنیا آمده، سن اصلاح شده اش 12 هفته یا 3 ماه است.
استفاده از سن اصلاح شده برای ارزیابی دقیق تر رشد نوزاد مناسب تر است، چون زمان رشدی که در رحم از دست داده را در نظر می گیرد.»

سلامت نوزاد 6 ماهه

نوزاد شما دیگر به طور کامل از مرحله نوزادی گذشته، اما هنوز هم سوال های زیادی درباره سلامتی اش وجود دارد. در این سن، بسیاری از والدین با موضوعات زیر درگیر هستند:

آیا نوزاد 6 ماهه باید واکسن آنفلوآنزا بزند؟

بله. طبق توصیه مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها (CDC)، از 6 ماهگی به بعد نوزادان باید واکسن آنفلوآنزا دریافت کنند. این واکسن هم احتمال بیمار شدن را کاهش می دهد و هم اگر نوزاد به ویروس مبتلا شود، شدت علائمش کمتر خواهد بود.

برای دندان درآوردن نوزاد چه کاری می توان کرد؟

دندان درآوردن معمولا از همین حوالی شروع می شود. اگر نوزادتان بیشتر از معمول گریه می کند، شب ها راحت نمی خوابد، بیش از حد آب دهان دارد یا لثه هایش متورم شده اند، احتمالا در حال دندان درآوردن است.

با اینکه درد دارد، اما CDC توصیه می کند از ژل های بی حس کننده استفاده نکنید. در عوض می توانید:

• با انگشت تمیز، لثه نوزاد را به آرامی ماساژ دهید.
• چیزی ایمن و سفت برای جویدن به او بدهید (مثلا دندان گیر یا پارچه سرد).
• در صورت لزوم با مشورت پزشک از استامینوفن (Tylenol) استفاده کنید.

مشکلات گوارشی در 6 ماهگی

شروع تغذیه کمکی معمولا از 6 ماهگی آغاز می شود و ممکن است مشکلات گوارشی مثل یبوست یا رفلاکس به وجود بیاید. برای کمک به رفع ناراحتی های شکمی:

• همچنان شیر مادر یا شیر خشک را در برنامه  غذایی نوزاد حفظ کنید.
• غذاهایی با فیبر بالا مثل پوره آلو، گلابی، هلو یا عدس را وارد برنامه غذایی کنید.

اگر یبوست بیش از یک هفته ادامه یافت یا در مدفوع نوزاد خون دیده شد، حتما با پزشک تماس بگیرید.

آیا نوزاد 6 ماهه می تواند ضدآفتاب بزند؟

تا جای ممکن نوزاد را در معرض مستقیم نور خورشید قرار ندهید. اما اگر مجبور شدید او را بیرون ببرید:

• با لباس های که آفتاب از خود عبور نمی دهند، کلاه لبه دار و عینک UV بپوشانید.
• مقدار کمی کرم ضدآفتاب مخصوص نوزاد روی پوست بدون پوشش بزنید.
• دنبال ضدآفتاب های معدنی، مقاوم در برابر آب و دارای SPF 30 یا بالاتر باشید.
• هر دو ساعت یک بار یا بلافاصله بعد از شنا مجددا استفاده کنید.

ویزیت و واکسن های 6 ماهگی

در این نوبت پزشک علاوه بر اندازه گیری قد و وزن و معاینه فیزیکی، احتمالا بررسی اولیه سلامت دهان و دندان نوزاد را نیز انجام می دهد.

همچنین در این ویزیت، دوز سوم واکسن های زیر باید تزریق شود:

• روتاویروس (Rotavirus)
• دیفتری، کزاز و سیاه سرفه (DTaP)
• هموفیلوس آنفلوانزا نوع (Hib)
• پنوموکوک (PCV)
• فلج اطفال (IPV)
• هپاتیت (HBV)

در این سن، نوزاد می تواند اولین دوز واکسن آنفلوآنزا و واکسن کووید 19 را نیز دریافت کند.

تغذیه نوزاد 6 ماهه

کم کم وقت آن رسیده که نوزادتان چیزی بیشتر از شیر بخورد! اما چطور و با چه غذایی شروع کنیم؟

نوزاد 6 ماهه چقدر باید غذا بخورد؟

اگر تازه شروع به تغذیه کمکی کرده اید، با مقدار کم شروع کنید و به واکنش های نوزاد توجه داشته باشید. در این مرحله، هدف بیشتر آشنا شدن با غذاست تا سیر شدن.

• در ابتدا با 1 قاشق غذاخوری (حدود 30 میلی لیتر) در هر وعده شروع کنید.
• به مرور می توانید مقدار را به حدود 90 میلی لیتر، سه بار در روز افزایش دهید.
• نوزاد هرچه بیشتر علاقه نشان دهد، می توانید غذا را بیشتر کنید.

اما فراموش نکنید که شیر (مادر یا خشک) همچنان غذای اصلی نوزاد است.

میزان شیر مناسب برای نوزاد 6 ماهه:

• شیر مادر: هر 3 تا 4 ساعت یک بار شیر بدهید. دفعات و میزان ممکن است با ورود غذا تغییر کند. مهم این است که نوزاد راضی باشد و وزن گیری طبیعی داشته باشد.
• شیر خشک: معمولا هر روز 6 بار، هر بار بین 180 تا 240 میلی لیتر.
• شیر دوشیده شده: حدود 750 میلی لیتر شیر مادر در روز کافی است، که به حدود 6 وعده 125 میلی لیتری تقسیم می شود.

چه غذاهایی برای نوزاد 6 ماهه مناسب هستند؟

از پوره های ساده شروع کنید:

• پوره موز
• پوره آووکادو
• پوره سیب زمینی شیرین
• فرنی برنج قهوه ای
• فرنی جو دوسر
• پوره گلابی
• پوره کدو حلوایی

همچنین می توانید از غذاهای انگشتی (finger foods) استفاده کنید، مخصوصا اگر به روش «تغذیه با هدایت نوزاد» علاقه مندید. چند نمونه:

• سبزیجات بخارپز مثل کلم بروکلی، سیب زمینی یا لوبیا سبز
• میوه های نرم مثل توت فرنگی، هلو و گلابی رسیده
• تخم مرغ هم زده
• پنیر نرم و بدون نمک
• تکه های نرم سیب زمینی شیرین

چه غذاهایی برای نوزاد 6 ماهه ممنوع هستند؟

• عسل: تا یک سالگی ممنوع، چون ممکن است باعث بوتولیسم نوزادی شود.
• شیر گاو: تا قبل از یک سالگی نباید به جای شیر مادر یا شیر خشک داده شود.
• گوشت، ماهی، تخم مرغ و لبنیات خام یا غیرپاستوریزه
• غذاهای پرنمک یا شیرین

می توانید از ادویه جات مورد علاقه  نوزاد (مثل دارچین یا زیره) به مقدار کم استفاده کنید، ولی از نمک و شکر پرهیز کنید.

آیا نوزاد 6 ماهه می تواند آب بخورد؟

بله، از این ماه می توانید مقدار کمی آب به نوزاد بدهید. اما نباید در نوشیدن آن زیاده روی کند، چون ممکن است به جای مواد مغذی، شکمش را با آب پر کند.

• در روز بین 120 تا 240 میلی لیتر آب کافی است.
• همچنان باید شیر مادر یا شیر خشک را طبق معمول دریافت کند (حدود 5 تا 8 وعده شیر مادر یا تا 950 میلی لیتر شیر خشک در روز).

خواب نوزاد ۶ ماهه: آیا واقعا همه چیز به آرامش رسیده است؟

شاید فکر کنید حالا که دوره سخت «پسرفت خواب 4 ماهگی» تمام شده، دیگر شب ها را با آرامش سپری خواهید کرد. اما واقعیت این است که در 6 ماهگی، خواب نوزاد هنوز هم می تواند چالش برانگیز باشد. چه اتفاقی ممکن است باعث اختلال خواب در این سن شود؟

دلایل اختلال خواب در نوزاد ۶ ماهه چیست؟

در این سن، عوامل متعددی می توانند باعث بیدار شدن های شبانه شوند:

• بیماری یا دندان درآوردن: درد و ناراحتی ناشی از دندان  درآوردن یا علائم سرماخوردگی ممکن است نوزاد را از خواب بیدار کند.
• جهش رشد: در زمان رشد سریع، ممکن است نوزاد بیشتر احساس گرسنگی کند و در نتیجه شب ها بیشتر بخواهد شیر بخورد.
• یادگیری مهارت های حرکتی جدید: نوزاد در این سن ممکن است در حال یادگیری غلت زدن، چهار دست و پا رفتن یا سینه خیز باشد و در نیمه شب بیدار شود تا این مهارت ها را تمرین کند!
• نیاز به تماس عاطفی: گاهی نوزاد فقط دلش برای والدینش تنگ شده و به یک آغوش گرم نیاز دارد.

این ها همه طبیعی هستند. البته خسته کننده اند، اما کاملا رایج اند.

برنامه خواب نوزاد 6 ماهه چگونه باید باشد؟

یکی از سوالات پرتکرار والدین این است: نوزاد 6 ماهه چند ساعت خواب نیاز دارد؟ به طور میانگین:

• مجموع ساعات خواب روزانه: حدود 14 تا 15 ساعت
• خواب شبانه: 10 تا 11 ساعت
• چرت های روزانه: 3 تا 4 ساعت (معمولا در 2 تا 3 نوبت)

بعضی نوزادان در این سن سومین چرت روزانه خود را حذف کرده اند و تنها دوبار در روز می خوابند.

چطور نوزاد 6 ماهه را برای خواب شبانه آموزش دهیم؟

آموزش خواب ممکن است برای بعضی خانواده ها سخت تر از بقیه باشد. ولی اصل داستان این است: آموزش خواب نیازمند صبوری و شاید کمی گریه (هم برای نوزاد و هم برای والدین) است.

نوزاد، مثل بزرگسالان، شب ها به طور طبیعی چند بار بیدار می شود. اما آنچه مهم است، توانایی دوباره خوابیدن به تنهایی است. این مهارتی است که نوزاد باید یاد بگیرد. برای تسلط به این توانایی، لازم است که تمرین کند.

آیا نوزاد 6 ماهه روی شکم بخوابد، مشکلی دارد؟

اگر نوزاد شما روی شکم می خوابد اما توانایی غلت زدن به هر دو سمت را دارد و می تواند سر و شانه های خود را بالا نگه دارد، معمولا جای نگرانی نیست.

با این حال، توصیه همیشگی این است که نوزاد را در حالت طاق باز (به پشت) بخوابانید. این حالت امن ترین وضعیت خواب برای نوزادان است، به ویژه در شروع خواب.

روتین و برنامه روزانه نوزاد 6 ماهه

با رسیدن به 6 ماهگی، روزهای نوزاد دیگر حول محور خواب نمی چرخد، بلکه فعالیت های بیداری و بازی های حرکتی بخش بیشتری از روز او را در بر می گیرند. اگر به دنبال یک برنامه منظم برای این سن هستید، در بخش بعدی نمونه ای از برنامه روزانه نوزاد 6 ماهه را ارائه خواهیم کرد.

بهترین فعالیت ها برای نوزاد 6 ماهه

نوزاد شما هر روز فعال تر از قبل می شود! حالا که به 6 ماهگی رسیده، احتمالا با خودتان فکر می کنید: «چه بازی هایی برای این سن مناسب ترند؟» در ادامه، چند ایده ساده اما مؤثر را با هم مرور می کنیم:

• دالی موشه (Peekaboo)
  از آن جایی که نوزاد در حال درک مفهوم “پایداری اشیاء” است، بازی هایی مثل دالی موشه که با مخفی کردن و نشان دادن شیء انجام می شوند، بسیار جذاب هستند.
• کشف حسی محیط اطراف
  از توپ های نرم و اسباب بازی هایی با بافت ها و صداهای مختلف استفاده کنید. سازهای ساده مثل ماراکاس (چوبک های موزیکال) هم انتخاب خوبی برای این سن هستند.
• ادامه کتاب خوانی
  کتاب های مقوایی برای تقویت مهارت های زبانی نوزاد فوق العاده اند. حتی می توانید یک مجله ی قدیمی بدهید تا با آن بازی کند (البته اگر پاره شدن صفحات برایتان مهم نیست!).
• زمان بازی روی مت
  ساده ترین راه برای کمک به کشف دنیای اطراف این است که اجازه دهید زیر نظرتان روی مت بازی کند. در این سن، بعضی نوزادان حتی شروع به تلاش برای خزیدن می کنند.
• همراهی در کارهای روزمره
  سرگرم کردن نوزاد فقط محدود به خانه نیست! می توانید حین خرید یا پیاده روی، با او صحبت کنید. درباره رنگ ها، صداها و اشیاء مختلف توضیح دهید. مثلا «این سیب قرمزه، اون کاهو سبزه».

نکات مهم برای والدین نوزاد 6 ماهه

ممکن است احساس کنید همه چیز را یاد گرفته اید… یا شاید هنوز هم نگران و تازه کار باشید. در هر صورت، این نکات برای این دوره بسیار مهم اند:

ریکاوری بعد از زایمان: هنوز ادامه دارد

• فیزیوتراپی کف لگن
  بارداری و زایمان فشار زیادی به عضلات و اعصاب کف لگن وارد می کنند. اگر در کنترل ادرار یا عضلات مشکل دارید، یا کمردرد دارید، فیزیوتراپی تخصصی کف لگن می تواند کمک کننده باشد. این درمان حتی برای جدایی عضلات شکم (diastasis recti) هم موثر است.
• رابطه جنسی بعد از زایمان
  حتی 6 ماه بعد از زایمان ممکن است هنوز احساس آمادگی نکنید. درد، خشکی واژن (در اثر شیردهی) یا حساسیت محل بخیه ممکن است باعث ناراحتی شوند. با خودتان مهربان باشید و با شریک تان درباره احساسات تان حرف بزنید.
• تغییر در روابط
  تا همین چند وقت پیش، نوزاد تمام وقت شما را پر می کرد. حالا وقت آن است که کم کم به روابط دیگر زندگی تان هم توجه کنید مثل شریک زندگی یا دوستان. شاید بتوانید نوزاد را به یکی از اعضای خانواده بسپارید تا با همسر یا دوست تان وقت بگذرانید.

مراقبت های کاربردی از نوزاد 6 ماهه

• شروع آشنایی با لیوان آموزشی
  اگر نوزادتان می تواند بنشیند، می توانید لیوان های نی دار یا لبه دار را کم کم معرفی کنید. ابتدا در آن شیر مادر یا شیر خشک بریزید تا مزه ای آشنا داشته باشد. هدف نهایی این است که تا دو سالگی، نوشیدن با لیوان معمولی را یاد بگیرد.
• ادامه زمان خوابیدن روی شکم (tummy time)
  نوزاد شما در آستانه خزیدن است. روزانه چند نوبت و مجموعا 60 تا 90 دقیقه روی شکم گذاشتن به تقویت عضلات و مهارت حرکتی اش کمک می کند.
• استفاده از وسایل خانگی به عنوان اسباب بازی
  نوزادان 6 ماهه خیلی سخت گیر نیستند! لیوان های رنگی پلاستیکی، کاسه های سبک و بی خطر، یا پیمانه های نشکن را می توانند روی هم بگذارند یا داخل هم قرار دهند فقط مراقب خطر خفگی باشید.
• رعایت ایمنی در استخر
  اگر پزشک اجازه داده، می توانید نوزادتان را به استخر ببرید با پوشاندن جلیقه نجات تأییدشده، در قسمت کم عمق و با نظارت دائمی. حتی 2.5 سانتی متر آب می تواند خطرناک باشد!
• جلوگیری از نیش حشرات
  در طبیعت، از نیش پشه یا کنه جلوگیری کنید: لباس پوشیده، جوراب، توری پشه بند روی کالسکه، و استفاده از اسپری دافع حشرات (فقط روی پوست های باز، بدون تماس با دست و صورت نوزاد). برای لباس هم می توانید از اسپری permethrin استفاده کنید.
• استفاده از ضدآفتاب مخصوص نوزاد
  در معرض نور آفتاب، علاوه بر سایه، لباس ضدآفتاب، کلاه لبه دار و عینک UVدار برای نوزاد بپوشانید. روی قسمت های باز پوست، ضدآفتاب معدنی با SPF حداقل 30 بزنید و هر دو ساعت تمدیدش کنید.
• گرم نگه داشتن نوزاد در ماشین در زمستان
  لباس پفی داخل صندلی ماشین ایمن نیست. بهتر است نوزاد را با لباس های لایه لایه از جنس پلار بپوشانید و با پتوهای اضافه در ماشین گرم نگه دارید.

سوالات متداول