زندگی یک نوزاد 4 ماهه کاملا حول بازی و سرگرمی می چرخد! نوزادتان حالا می خندد، دست دراز می کند و کلی هم چیزها را می جَوَد. وقتی با هم روی زمین بازی می کنید، احتمالا او دارد توانایی های بدنی جدیدش را به نمایش می گذارد؛ مثل غلت زدن و بلند شدن از زمین با فشار دادن بدنش به بالا.
با بزرگ تر شدن نوزاد، متوجه می شوید که کم کم به milestones (نقاط عطف رشد) مربوط به 4 ماهگی می رسد. در این مرحله، کودک شما علاقه بیشتری به بازی های تعاملی از خود نشان می دهد، و به احتمال زیاد بزودی دندان درآوردن را هم شروع خواهد کرد. در حالی که شما هم به سرعت در نقش والد یا مراقب کودک حرفه ای شده اید، احتمالا همچنان سؤالات تازه ای برایتان پیش می آید: یک نوزاد 4 ماهه باید چقدر غذا بخورد؟ برنامه خواب نوزاد 4 ماهه چطور باید باشد؟ آیا پسرفت خواب در این سن اجتناب ناپذیر است؟
احساس سردرگمی می کنید؟ نگران نباشید! ما اطلاعات لازم را برایتان گردآوری کرده ایم تا نوزاد 4 ماهه تان را شاد و سالم نگه دارید.
نکات کلیدی مراحل رشد نوزاد 4 ماهه
- بله، پسرفت خواب در سن 4 ماهگی واقعی است. اما امیدتان را از دست ندهید؛ می توان از پس آن برآمد! کلید کار، ایجاد یک روتین شبانه برای نوزاد است.
- در این سن، بعضی نوزادان آمادگی شروع غذاهای جامد را پیدا می کنند. حتما به علائم آمادگی توجه کنید و با پزشک کودک مشورت نمایید.
- در 4 ماهگی، نوزاد ممکن است از روی شکم به پشت غلت بزند. این حرکات رشدی را حتما تشویق و حمایت کنید!
رشد نوزاد 4 ماهه
یک نوزاد 4 ماهه باید چقدر وزن و قد داشته باشد؟ میانگین وزن برای نوزاد 4 ماهه دختر در این سن حدود 6.3 کیلوگرم و برای نوزاد 4 ماهه پسر حدود 6.8 کیلوگرم است؛ میانگین قد نیز حدود 61.4 سانتی متر برای دختران و 63 سانتی متر برای پسران است.
البته، این بدان معنا نیست که دقیقا نوزاد شما باید همین عددها را داشته باشد. به یاد داشته باشید: نوزادان سالم معمولا از یک منحنی رشد طبیعی پیروی می کنند و در طول زمان در همان درصد رشد باقی می مانند. چیزی که نشان دهنده رشد سالم است، خود رشد و روند آن است، نه درصد دقیق وزن یا قد. در هر صورت، به احتمال زیاد نوزادتان طی یک ماه گذشته حدود 450 تا 570 گرم وزن اضافه کرده است.
نقاط عطف و رشد نوزاد 4 ماهه
نوزاد شما همچنان در حال رشد و یادگیری مهارت های جدید است. این دوره بسیار هیجان انگیز است و شما از نزدیک شاهد همه لحظات مهم و نقاط عطف مربوط به 4 ماهگی خواهید بود. ممکن است بپرسید: «نوزاد 4 ماهه ام باید چه کارهایی انجام دهد؟» این نکات را ببینید:
- نقاط عطف نوزاد 4 ماهه برای شما و او بسیار هیجان انگیز هستند. در این سن، نوزاد ممکن است بتواند بدون حمایت سر خود را نگه دارد و خودش اسباب بازی ها را بگیرد. او هر روز قوی تر می شود و شما متوجه پیشرفت قابل توجهی در او خواهید شد.
- نوزاد ممکن است از روی شکم به پشت غلت بزند و با کمک بازوهایش خود را بالا بکشد.
- کودک عاشق رسیدن به اسباب بازی هاست! کلیدهای پلاستیکی، حلقه های دندان گیر و کتاب های نرم انتخاب های خوبی در این سن هستند.
- برای یک نوزاد 4 ماهه، ممکن است دندان درآوردن شروع شده باشد، یعنی احتمالا بزودی همه چیزهایی که لمس می کند، پر از آب دهان خواهد شد!
رشد حسی نوزاد 4 ماهه
نوزاد 4 ماهه شما از طریق تمام حواس خود، در حال شناخت دنیای اطراف است. در این مرحله اتفاقات زیادی در حال رخ دادن است:
- نوزاد دست هایش را به سمت دهان می برد و اشیاء را با دهانش حس می کند.
- به صحبت های شما گوش می دهد و سعی در تقلید آن ها دارد؛ احتمالا گفت وگوهای کوتاهی بینتان شکل گرفته است!
- حالا می توانید صدای خنده های شیرین او را بشنوید. بازی دالی موشه یا شکلک های بامزه می توانند او را به خنده بیندازند.
- نوزاد کم کم درک عمق (depth perception) پیدا می کند.
دکتر کایلی فولر، متخصص زنان و زایمان می گوید:
«دوره پس از زایمان می تواند برای زنان چالش برانگیز باشد. ذهن، بدن و زندگی آن ها برای همیشه تغییر کرده است. رسانه ها اغلب تصویری غیرواقعی از بازگشت فوری زنان به اندام پیش از بارداری نشان می دهند، که یا جعلی است یا ناسالم! بسیاری از زنان مشتاق بازگشت به سرگرمی ها و ورزش هایی هستند که پیش از بارداری لذت می بردند، اما این کار باید به صورت ایمن و هوشمندانه انجام شود. هر بیمار شرایط خاص خودش را دارد، اما من قطعا به بیمارانم توصیه می کنم هر وقت که توانستند، پیاده روی کنند. مهم است که به آرامی و با توجه به بدن خود، به روتین های ورزشی یا کلاس ها بازگردند.»
سلامت نوزاد 4 ماهه
داشتن نوزاد انگار مثل یک جست وجوی بی پایان برای پیدا کردن پاسخ به سؤالات مربوط به سلامت اوست. در این سن، برخی موضوعات رایج وجود دارند که معمولا والدین درباره شان کنجکاو هستند:
دندان درآوردن
اولین دندان نوزاد ممکن است از چهار ماهگی شروع به رشد کند یا تا یک سالگی ظاهر نشود. اما در اغلب موارد، دندان در حدود شش ماهگی درمی آید. وقتی این اتفاق بیفتد، احتمالا متوجهش خواهید شد. چون دندان درآوردن می تواند برای نوزاد ناراحت کننده باشد، ممکن است او بی قراری کند، گریه کند، کمتر غذا بخورد یا دچار تب خفیف شود.
برای کاهش درد، می توانید وسیله ای بی خطر برای جویدن به او بدهید، مثل یک دستمال خنک یا اسباب بازی لاستیکی سفت. اگر هنوز بی قرار است، می توانید طبق توصیه سنی، دوز مشخصی از استامینوفن (Tylenol) به او بدهید.
نکته مهم: سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) توصیه می کند از قرص های هومیوپاتی مخصوص دندان درآوردن، داروهای حاوی بنزوکائین و گردنبندهای کهربایی اجتناب شود.
مشکلات گوارشی
در این سن، خیلی از نوزادان دچار رفلاکس معده می شوند همراه با نفخ، اسهال یا یبوست. رفلاکس زمانی رخ می دهد که اسید معده به سمت مری برمی گردد و باعث سوزش و بالا آوردن می شود.
در بیشتر موارد، این موضوع نگران کننده نیست. اما اگر نوزاد دچار اسهالی شد که چند روز ادامه داشت یا همراه با استفراغ یا تب بالای 38 درجه بود، حتما با پزشک تماس بگیرید. بله، می دانیم که حجم زیاد لباس های کثیف اذیت کننده است اما مطمئن باشید این هم می گذرد.
برفک دهان
اگر در دهان یا روی زبان نوزاد زخم های سفید و مخملی دیدید، ممکن است نشانه برفک دهان باشد، نوعی عفونت قارچی. این مشکل در نوزادان این سن رایج است و معمولا هنگام شیردهی منتقل می شود، به خصوص اگر شما یا نوزادتان اخیرا آنتی بیوتیک مصرف کرده باشید.
برفک معمولا خودبه خود برطرف می شود، اما می توانید دهان نوزاد را با داروی ضدقارچ درمان کنید و در صورت لزوم، از کرم ضدقارچ برای نوک سینه خود نیز استفاده نمایید.
افزودن غلات به شیشه شیر
اگر نوزادتان شب ها کامل نمی خوابد، ممکن است وسوسه شوید که کمی غلات یا غذای جامد به شیشه شیر اضافه کنید تا او بیشتر بخوابد. اما این توصیه قدیمی را فراموش کنید.
نه تنها هیچ مدرکی وجود ندارد که این کار خواب شبانه نوزاد را بیشتر می کند، بلکه خطر خفگی را نیز افزایش می دهد.
معاینه و واکسن ها
در ویزیت چهار ماهگی، پزشک کودک معاینه بدنی انجام می دهد و قد، وزن و دور سر نوزاد را اندازه گیری می کند. همچنین نوبت دوم واکسن ها از جمله واکسن دیفتری، کزاز و سیاه سرفه (DtaP)، هموفیلوس آنفلوآنزا (Hib)، فلج اطفال (Polio)، پنوموکوک (PCV) و روتاویروس را تزریق می کند.
پزشک همچنین ممکن است درباره رشد نوزاد سؤال کند، مثلا اینکه آیا شروع به صدا درآوردن یا واکنش به صداهای بلند کرده است یا نه.
تغذیه نوزاد 4 ماهه
وقتی فکر می کنید که بالاخره در برنامه تغذیه نوزاد به ثبات رسیده اید، ممکن است همه چیز دوباره تغییر کند! در دنیای والدگری، تغییر یک موضوع همیشگی است. البته بعضی چیزها ثابت هستند:
شما باید همچنان به نوزاد شیر مادر یا شیر خشک (یا ترکیبی از هر دو) بدهید. اما احتمالا این سؤال برایتان پیش آمده:
آیا می توانم به نوزاد 4 ماهه غذا بدهم؟
پاسخ این است: شاید.
هر نوزادی در سن متفاوتی آمادگی خوردن غذای جامد را پیدا می کند. بهتر است با پزشک کودک مشورت کنید. پیش از صحبت، به دنبال این نشانه های آمادگی باشید:
- نوزاد می تواند سر خود را بالا نگه دارد و برای مدتی نگه دارد.
- در صندلی غذا (با کمک تکیه گاه) می تواند بنشیند.
- به غذا علاقه نشان می دهد و دهانش را باز می کند تا آن را امتحان کند.
- دیگر بازتاب بیرون رانی (پرتاب غذا با زبان) را ندارد.
- وقتی سیر شد، خودش بطری یا سینه را کنار می زند.
- با دقت به غذای شما نگاه می کند و می خواهد آن را بگیرد.
اگر تصمیم به شروع غذاهای جامد گرفتید، باید اولین غذای نوزاد را انتخاب کنید. پوره آووکادو، موز، سیب زمینی شیرین و غلات ساده مخصوص نوزاد انتخاب های محبوبی هستند.
چه مقدار غلات (یا میوه یا سبزی) برای نوزاد 4 ماهه مناسب است؟
باید آهسته شروع کنید، روزانه 1 تا 2 مرتبه کافی است. اگر نوزاد تمایلی به تمام کردن غذا ندارد، او را مجبور نکنید.
هر چند روز یک بار یک غذای جدید معرفی کنید و به علائم حساسیت غذایی توجه داشته باشید.
آیا می توانم به نوزاد 4 ماهه آب بدهم؟
بیشتر متخصصان توصیه می کنند که تا رسیدن نوزاد به 6 ماهگی یا شروع تغذیه با غذاهای جامد، از دادن آب خودداری کنید.
نوزاد 4 ماهه چقدر غذا می خورد؟
- شیر مادر:
دفعات شیر خوردن معمولا هر ۳ تا 4 ساعت است، ولی هر نوزادی متفاوت است. مهم این است که نوزاد پس از شیر خوردن آرام باشد، سینه ها خالی شده باشند و نوزاد به خوبی وزن بگیرد. - شیر خشک:
به طور معمول، حدود 120 میلی لیتر شیر خشک در هر وعده، 4 تا 6 بار در روز کافی است. - شیر دوشیده شده:
نوزاد در روز به حدود 750 میلی لیتر شیر مادر نیاز دارد. اگر در روز حدود 8 وعده غذا می خورد، هر وعده باید حدود 90 تا 120 میلی لیتر باشد.
برای اطمینان از اینکه نوزاد به اندازه کافی شیر می خورد، پوشک ها را بررسی کنید. تعداد پوشک های خیلی خیس در روز باید حدود 4 یا 5 عدد باشد.
خواب نوزاد 4 ماهه
نوزادان چهار ماهه معمولا ما را در مورد خواب سردرگم می کنند. ممکن است مدت خواب شبانه تغییر کند یا دفعات بیدار شدن بیشتر شود، حتی ممکن است نوزاد در تخت غلت بزند. در ادامه با رایج ترین چالش های خواب در این سن آشنا شوید:
برنامه خواب نوزاد 4 ماهه
نوزادان چهار ماهه معمولا بین 12 تا 16 ساعت در روز می خوابند که شامل خواب شبانه و دو چرت در طول روز می شود.
چه مدت باید بخوابد؟
در این سن، بیدار شدن در نیمه شب طبیعی است و جای نگرانی ندارد. برنامه خواب نوزاد معمولا شامل یک چرت صبح، یک چرت بعدازظهر و گاهی یک چرت کوتاه عصر است. بعضی نوزادان فقط دو چرت طولانی در روز دارند.
چالش های خواب در 4 ماهگی
برخی والدین می گویند نوزادشان که قبلا خوب می خوابید، حالا دیگر اینطور نیست. یا نوزاد 4 ماهه بیشتر از قبل با جیغ از خواب بیدار می شود.
به این وضعیت پسرفت خواب چهار ماهگی می گویند. نوزادان در این سن خواب عمیق کمتری دارند و مغزشان فعال تر شده که باعث بیداری بیشتر می شود. یک روتین آرام برای قبل از خواب می تواند کمک کند تا نوزاد بهتر بخوابد همچنین آموزش به او برای خوابیدن در تخت خودش، نه در آغوش شما (البته می دانیم گفتنش آسان تر از انجامش است!).
آیا می توان نوزاد 4 ماهه را به خواب عادت داد؟
این تصمیم شخصی است، اما برخی کارشناسان می گویند از این سن می توان آموزش خواب را شروع کرد.
به دنبال این نشانه ها باشید: اگر نوزاد برنامه خواب منظم دارد و بیشتر شیر خوردن های شبانه را حذف کرده، احتمالا زمان خوبی برای شروع است. درباره روش های آموزش خواب نوزاد مطالعه کنید تا ببینید کدام برای خانواده تان مناسب است.
آیا خوابیدن نوزاد روی شکم مشکلی دارد؟
نوزاد باید روی کمر خوابانده شود تا خطر سندروم مرگ ناگهانی نوزاد (SIDS) کاهش یابد. اما اگر او را در حال خواب روی شکم دیدید یعنی توانسته خودش غلت بزند و مشکلی نیست.
اگر نوزاد آن قدر قوی است که سرش را بالا نگه دارد و کامل غلت بزند، می توانید با خیال راحت بگذارید همان طور بخوابد.
نکته ایمنی دیگر: اگر هنوز نوزاد را قنداق می کنید، همین که شروع به غلت زدن کرد، قنداق را متوقف کنید.
فعالیت برای نوزاد 4 ماهه: سرگرمی های جذاب برای رشد بهتر
نوزادان در چهار ماهگی همچنان به زمان استراحت زیاد نیاز دارند، اما دوست دارند بیشتر درگیر بازی و ارتباط باشند! حالا که فرزندتان فعال تر و بازیگوش تر شده، احتمالا به دنبال ایده های جدید برای سرگرم کردنش هستید. در این بخش، چند پیشنهاد عالی برای فعالیت با نوزاد چهار ماهه آورده ایم که هم روند رشد را تقویت می کنند و هم باعث ارتباط بیشتر بین شما و کوچولویتان می شوند.
بازی هایی برای نوزاد 4 ماهه
- آوازهای کودکانه را شروع کنید. حالا بهترین زمان برای معرفی شعرهای کودکانه است. برایش آواز بخوانید و او را تشویق کنید با صداهای کودکانه (مثل آآ و اوو) با شما همراهی کند.
- بازی دالی موشه را جدی بگیرید! این بازی ساده، اما کلاسیک، به دلیل واکنش های چهره ای شما برای نوزاد جذاب است. در این سن، او کم کم تلاش می کند حالت های صورت شما را تقلید کند!
- اسباب بازی های رنگارنگ را معرفی کنید. حالا نوزاد شروع به دراز کردن دست و گرفتن اشیاء می کند. اسباب بازی هایی که رابطه علت و معلولی را نشان می دهند، مثل جغجغه یا اسباب بازی های دکمه دار، فوق العاده هستند.
نکات کاربردی برای والدین نوزاد 4 ماهه
در این ماه هم زمان با پیشرفت نوزادتان، شما هم با تغییرات پس از زایمان دست و پنجه نرم می کنید. در ادامه چند توصیه برای مراقبت بهتر از خودتان و نوزاد آمده است.
مراقبت های پس از زایمان
- ترک های پوستی بعد از زایمان نگران کننده نیستند. این ترک ها معمولا به رنگ قرمز یا بنفش دیده می شوند و در بیشتر موارد، بین 6 تا 12 ماه خودبه خود کم رنگ می شوند. اگر مایلید سریع تر بهبود پیدا کنند، می توانید از روش هایی مثل لیزر، میکرونیدلینگ یا کرم های رتینول (در صورت مجاز بودن هنگام شیردهی) استفاده کنید.
- تغییرات پوستی را بشناسید. لک های قهوه ای روی صورت می توانند نشانه ملاسما باشند که به دلیل تولید بیش ازحد رنگدانه اتفاق می افتد. در این صورت، ضدآفتاب را فراموش نکنید و از آفتاب دوری کنید. خارش و قرمزی پوست ممکن است نشانگر اگزما یا درماتیت باشد. استفاده از صابون های ملایم و مرطوب کننده بعد از شست وشو کمک کننده است.
- فراموشی مادرانه طبیعی است. اگر احساس می کنید ذهنتان کار نمی کند، تنها نیستید! «مغز مامان» پدیده ای واقعی است و بخشی از تغییرات عصبی طبیعی پس از بارداری است. نگران نباشید، این مرحله گذراست. مهربان بودن با خود، استراحت کافی و داشتن حمایت، بهترین راه برای عبور از آن است.
نکاتی برای مراقبت از نوزاد 4 ماهه
- تعویض مرتب پوشک را جدی بگیرید. برای پیشگیری از جوش و ناراحتی نوزاد، پوشک را هر 2 تا 4 ساعت و حتما بلافاصله بعد از اجابت مزاج عوض کنید. از دستمال مرطوب هایی که بدون الکل و لانولین هستند استفاده کنید تا پوست نوزاد تحریک نشود.
- هنوز برای دادن عسل زود است. تا قبل از 12 ماهگی، عسل ممکن است حاوی باکتری خطرناک بوتولیسم باشد که برای نوزاد تهدیدکننده است.
- استفاده از بخور سرد را امتحان کنید. هوای خشک به خصوص در زمستان ممکن است باعث تحریک گلو و مجاری تنفسی نوزاد شود. استفاده از دستگاه بخور سرد، رطوبت هوا را افزایش می دهد و در صورت وجود سرفه، گرفتگی بینی یا گلودرد، آرامش بخش خواهد بود.
- بطری را تکیه ندهید. شاید وسوسه انگیز باشد بطری را به چیزی تکیه دهید تا دستتان آزاد شود، اما این کار خطرناک است. امکان دارد نوزاد دچار خفگی شود یا شیر در دهانش جمع شود که این خود باعث پوسیدگی دندان ها خواهد شد.
شما در این مرحله از رشد نوزادتان چه تجربه هایی داشته اید؟ نوزاد 4 ماهه تان به چه بازی هایی بیشتر علاقه نشان می دهد؟ آیا نکته ای برای خواب، تغذیه یا سرگرمی او دارید که بخواهید با دیگر والدین به اشتراک بگذارید؟
ما مشتاقانه منتظر شنیدن تجربه ها، ایده ها و حتی چالش هایی هستیم که در این مسیر با آن روبه رو شده اید. در بخش نظرات برایمان بنویسید و به دیگر مادر و پدرها کمک کنید تا این دوران را با آرامش و آگاهی بیشتری پشت سر بگذارند.
شما در این مرحله از رشد نوزادتان چه تجربه هایی داشته اید؟ نوزاد 4 ماهه تان به چه بازی هایی بیشتر علاقه نشان می دهد؟ آیا نکته ای برای خواب، تغذیه یا سرگرمی او دارید که بخواهید با دیگر والدین به اشتراک بگذارید؟
ما مشتاقانه منتظر شنیدن تجربه ها، ایده ها و حتی چالش هایی هستیم که در این مسیر با آن روبه رو شده اید. در بخش نظرات برایمان بنویسید و به دیگر مادر و پدرها کمک کنید تا این دوران را با آرامش و آگاهی بیشتری پشت سر بگذارند.
