نوزاد 12 ماهه

تولدت مبارک کوچولو! حالا با یک کودک یک ساله (نوزاد 12 ماهه) طرف هستید! نوزادتان مسیر شگفت انگیزی را طی کرده و شما هم همین طور، وقتی دیدید که نوزاد از غلت زدن به چهار دست و پا رفتن و شاید حتی راه رفتن بدون کمک رسیده. (اگر هنوز راه نرفته، نگران نباشید. بسیاری از نوپاها مدت ها پس از تولد یک سالگی شان راه رفتن را شروع می کنند.)

فرزند کوچک شما حالا احتمالا خیلی اجتماعی شده، برای «سلام» و «خداحافظ» دست تکان می دهد و احتمالا از محبوب ترین کلمه یک سالگی یعنی «نه» استفاده می کند و هم زمان سرش را تکان می دهد. وقتش رسیده به دنیای کودکان نوپا خوش آمد بگویید!

شما و نوزاد 12 ماهه تان شایسته یک تبریک اساسی هستید. سال گذشته بدون شک پر از هیجان (و البته چالش!) برای هر دوی شما بوده. هرچند به احتمال زیاد در نقش والد و مراقب بسیار باتجربه تر شده اید، هنوز هم ممکن است سوال هایی درباره روند رشد فرزندتان داشته باشید. دوست دارید بدانید به کودک 12 ماهه تان چه چیزهایی باید یاد بدهید؟ چطور او را تربیت یا تنبیه کنید؟ و کدام فعالیت ها برای رشد کودک نوپا مناسب تر هستند؟

ما همه ی این اطلاعات را برایتان فراهم کرده ایم؛ از نقاط عطف رشدی در این سن گرفته تا برنامه خواب نوزاد 12 ماهه همه چیز را برای جشن تولد یک سالگی کودک آماده کرده ایم.

نکات کلیدی مرحله رشد نوزاد 12 ماهه

این ماه، ماهی پر از تغییرات بزرگ است! در وهله اول، وقت آن رسیده که نوزاد را به تدریج از شیشه شیر بگیرید و با لیوان آموزشی یا لیوان نی دار آشنا کنید. این تغییر می تواند تدریجی باشد، اما بهتر است تا قبل از 18 ماهگی انجام شود.

نوزادتان احتمالا تا 18 ماهگی اولین قدم هایش را برمی دارد. پس اگر هنوز راه نرفته، اصلا نگران نباشید، زمان کافی در اختیار دارید!

در 12 ماهگی، نوزاد احتمالا کلماتی مثل “مامان”، “بابا” و حداقل یک کلمه دیگر را می گوید. برای تقویت مهارت زبانی او، هر روز برایش کتاب بخوانید. اگر زبان دومی بلد هستید، حتما از همان حالا در خانه از آن استفاده کنید.

رشد نوزاد 12 ماهه

قد و وزن نوزاد 12 ماهه چقدر است؟

میانگین وزن برای نوزاد 12 ماهه دختر حدود 9.5 کیلوگرم و نوزاد 12 ماهه پسر 9.7 کیلوگرم است. میانگین قد هم حدود 74 سانتی متر برای دختران و 75.7 سانتی متر برای پسران است.

نوزاد 12 ماهه تان به احتمال زیاد وزن تولد خود را سه برابر کرده و حدود 25 سانتی متر از زمان تولد بلندتر شده است.

او همچنان ماهی حدود 1.2 سانتی متر رشد می کند و هر هفته چیزی حدود 85 گرم اضافه می کند. البته فراموش نکنید که هر نوزادی با سرعت خاص خودش رشد می کند برخی نوزادان دقیقا در همین حوالی دچار جهش رشد می شوند، درحالی که روند رشد دیگران ممکن است هم زمان با ورود به دوران نوپایی کمی کندتر شود.

نقاط عطف رشد نوزاد 12 ماهه

آیا مدام از خودتان می پرسید: «کودک یک ساله ام باید چه کارهایی بلد باشد؟» در ادامه مهارت هایی که ممکن است فرزندتان در این ماه به آن ها مشغول باشد را می خوانید:

• نشستن: احتمالا نوزاد شما حالا می تواند برای مدت طولانی تری بنشیند و برای گرفتن اسباب بازی ها بدنش را بچرخاند.
• ایستادن: در این سن، حدود نیمی از نوزادان می توانند برای چند لحظه بدون تکیه گاه بایستند.
• راه رفتن: حدود یک چهارم نوزادان در این سن شروع به راه رفتن می کنند. اما اگر نوزاد شما هنوز راه نمی رود، نگران نباشید. بازه طبیعی برای برداشتن اولین قدم ها بین 9 تا 18 ماهگی است پس هنوز کاملا زود است!
• صحبت کردن: نوزادتان احتمالا کلمات ساده ای مثل «مامان»، «بابا» و حداقل یک کلمه دیگر را می گوید. (اگر شما می دانید منظورش چیست، آن کلمه حساب می شود!)
• درک کردن: نوزاد شما در حال حاضر مثل یک اسفنج است همه چیز اطرافش را جذب می کند و سعی دارد آن ها را درک کند. او در حال یادگیری ارتباط بین کلمات و معانی شان است. همچنین توانایی درک دستورهای ساده یک مرحله ای را دارد؛ مثلا وقتی از او می خواهید توپ را بردارد یا به سگ نگاه کند. الان زمان خوبی است برای یاد دادن مفهوم کلمه «نه».

رشد حسی در نوزاد 12 ماهه

• شنوایی کودک حالا بسیار دقیق شده و با دقت بیشتری به صداها گوش می دهد.
• او عاشق این است که هم زمان ببیند و بشنود در نتیجه کتاب خواندن برایش حسابی جذاب و سرگرم کننده شده.
• حس لمس در کودک بسیار فعال است و او از لمس بافت های مختلف و تجربه حس هایی مثل ریختن آب از یک لیوان به لیوان دیگر در وان حمام لذت می برد.
• کوچولوی لمسی شما هنوز همه چیز را با دست و دهانش بررسی می کند.

دکتر رابرت کویلین، متخصص اطفال می گوید:

«اضطراب جدایی ممکن است مدیریت آن دشوار باشد، اما بخشی طبیعی از روند رشد کودک محسوب می شود. در این مرحله، لازم است مرتبا کودک را آرام کنید و به او اطمینان خاطر بدهید؛ چراکه در حال کشف دنیای اطراف خود است.»

سلامت نوزاد 12 ماهه

با رسیدن نوزاد به یک سالگی، نگرانی های تازه ای برای والدین به وجود می آید که آشنایی با آن ها می تواند خیال تان را راحت تر کند.

آموزش احیای قلبی ریوی (CPR) برای نوزادان

اگر تا به حال آموزش احیای قلبی ریوی مخصوص نوزادان را ندیده اید، حالا بهترین زمان برای یادگیری آن است. بهترین روش یادگیری این تکنیک ها، شرکت در کلاس های CPR است که می توانید آن ها را از طریق وب سایت های معتبر پیدا کنید یا از پزشک کودکتان بخواهید شما را به منبع قابل اطمینانی معرفی کند.

تغییر در حرکات روده و مدفوع نوزاد

با اضافه شدن غذاهای جدید به رژیم نوزاد، ممکن است تغییراتی در رنگ، قوام و دفعات اجابت مزاج او مشاهده کنید. اگر احساس می کنید نوزادتان دچار یبوست شده، حتما با پزشکش مشورت کنید.

همچنین در زمان انتقال نوزاد به شیر گاو (که معمولا از 12 ماهگی مجاز است) ممکن است مدفوع شل تر یا دفعات اسهال بیشتر شود. اگر در کنار این تغییرات، علائمی مانند نفخ، گاز و ناراحتی شکمی نیز مشاهده کردید، ممکن است نشانه ای از عدم تحمل لاکتوز یا حساسیت به شیر باشد. در این صورت، با پزشک متخصص تماس بگیرید.

آسم در کودکان

طبق گزارش انجمن پزشکان کودکان، آسم شایع ترین بیماری مزمن تنفسی در کودکان است و بیش از 6 میلیون کودک را درگیر کرده. علائم آسم معمولا قبل از 5 سالگی بروز می کند و تقریبا نیمی از کودکان در آینده علائم را پشت سر می گذارند (البته ممکن است در بزرگسالی مجددا ظاهر شوند).

علائم رایج آسم در نوزادان و کودکان شامل موارد زیر است:

• سرفه (به ویژه در شب یا صبح زود)
• تنگی نفس یا تنفس سریع و دشوار
• خس خس سینه
• خستگی، بی قراری یا تحریک پذیری
• حلقه های تیره زیر چشم

در 12 ماهگی، اگر پزشک به آسم یا «بیماری واکنشی مجاری تنفسی» مشکوک باشد، ممکن است با توجه به سابقه پزشکی کودک، معاینه فیزیکی انجام دهد، عکس قفسه سینه بگیرد یا داروهایی را برای آزمایش تاثیر تجویز کند. پس از 7 سالگی، می توان آزمایش عملکرد ریه انجام داد تا تشخیص قطعی تر شود.

تشخیص مشکلات شنوایی و بینایی در نوزاد 12 ماهه

علائم مشکلات شنوایی:

• تاخیر در صحبت کردن یا گفتار مبهم
• عدم واکنش به صداهای بلند
• متوجه نشدن ورود شما تا زمانی که شما را ببیند
• تمرکز روی صداهای لرزشی یا غرغر کردن (به جای شنیدن واقعی صداها)
• واکنش به برخی صداها ولی نه به همه، که می تواند نشانه از دست دادن شنوایی در یکی از گوش ها باشد.

علائم مشکلات بینایی:

• انحراف چشم ها، یا عدم هم راستایی
• حرکات سریع چشم ها (بالا و پایین یا طرفین)
• وجود رنگ سفید یا خاکستری در مردمک
• قرمزی، خارش یا درد در چشم ها
• حساسیت زیاد به نور
• افتادگی پلک، اشک زیاد یا ترشح چرک از چشم

در صورت مشاهده هر یک از این موارد، با پزشک تماس بگیرید.

ویزیت و واکسن های نوزاد 12 ماهه: چه انتظاری باید داشته باشید؟

رسیدن کودک به یک سالگی، یک نقطه عطف مهم در روند رشد و سلامت اوست. در این زمان، طبق برنامه مراقبت های پزشکی کودک، باید برای ویزیت 12 ماهگی نزد متخصص کودکان بروید. در این ویزیت، موارد مهمی بررسی خواهد شد.

در ویزیت 12 ماهگی چه اتفاقی می افتد؟

• آزمایش کم خونی (آهن): ممکن است پزشک از کودک آزمایش خون بگیرد تا از سطح مناسب آهن در بدن او مطمئن شود.
• آزمایش سرب خون: در برخی مناطق، به ویژه اگر خانه های قدیمی باشد، آزمایش سرب برای جلوگیری از مسمومیت انجام می شود.
• بررسی رشد کودک: وزن، قد و دور سر کودک اندازه گیری شده و با نمودار رشد بررسی می شود تا مشخص شود رشدش طبیعی است یا نه.
• غربالگری بینایی: اگرچه بررسی کامل بینایی در سنین بالاتر انجام می شود، اما پزشک ممکن است نگاه اولیه ای به نحوه تمرکز و هماهنگی چشم ها داشته باشد.
• ارزیابی رفتار و تکامل: پزشک در مورد مهارت های ارتباطی، حرکتی و شناختی کودک از شما سؤال خواهد کرد.

چه واکسن هایی در 12 ماهگی تزریق می شوند؟

در این سن، کودک ممکن است واکسن های زیر را دریافت کند:

• واکسن سرخک، اوریون و سرخجه (MMR)
• واکسن آبله مرغان (واریسلا)
• واکسن هپاتیت A (در صورت توصیه پزشک)
• دوز چهارم واکسن هموفیلوس آنفلوآنزا نوع B (Hib) (در صورت لزوم)
• دوز چهارم واکسن پنوموکوک (PCV13) (در صورت لزوم)
• واکسن آنفلوآنزا (در صورتی که فصل آنفلوآنزا باشد)

نکته: برخی از این واکسن ها ممکن است به جای این ویزیت، در ویزیت 15 ماهگی تزریق شوند. پزشک بسته به شرایط کودک، برنامه واکسیناسیون را تنظیم می کند.

نوزاد 12 ماهه باید چه توانایی هایی داشته باشد؟

در این چکاپ، پزشک درباره رفتار و رشد کودک با شما صحبت خواهد کرد. معمولا در این سن، حداقل 75 درصد کودکان توانایی های زیر را دارند:

• بازی هایی مثل دست زدن (بزن قدش) یا دالی موشه را انجام می دهند.
• برای والدین، از کلمات ساده ای مثل “ماما” یا “بابا” استفاده می کنند.
• مفهوم کلمه “نه” را می فهمند و به آن واکنش نشان می دهند.
• اسباب بازی ها یا اشیاء را داخل ظرف قرار می دهند.
• دنبال وسایل پنهان شده می گردند (مثلا عروسکی که پشت بالش گذاشته اید).
• می ایستند یا به کمک مبل راه می روند.
• اشیاء کوچک را با استفاده از انگشت شست و اشاره برمی دارند.
• با کمک والدین، از لیوان بدون درپوش می نوشند.

اگر کودک شما برخی از این موارد را انجام نمی دهد، جای نگرانی نیست، اما بهتر است با پزشک مطرح شود تا در صورت نیاز، بررسی بیشتری انجام شود.

تغذیه نوزاد 12 ماهه

در کنار شیر مادر یا شیر خشک (و شاید کمی شیر گاو)، نوزاد یک ساله  شما حالا در روز سه وعده  غذای اصلی و حدود دو میان وعده می خورد. نوزادان در این سن معمولا زیاد غذا نمی خورند، بنابراین اگر متوجه شدید که اشتهای فرزندتان نسبت به قبل کمتر شده، جای نگرانی نیست. طبیعی  است که اشتهای نوزاد در ماه های آینده کمی کاهش پیدا کند.

در هر وعده غذایی، معمولا انتظار می رود که نوزاد حدود یک چهارم فنجان از هر گروه غذایی مصرف کند. نیازی نیست نوزاد را مجبور کنید بشقابش را کامل تمام کند. کودکان در این سن در تشخیص گرسنگی و سیری مهارت خوبی دارند، بنابراین اگر دست از غذا خوردن کشید، یعنی به اندازه کافی خورده است.

نوزاد 12 ماهه چه غذاها و نوشیدنی هایی می تواند بخورد؟

در این سن، نوزاد شما می تواند تقریبا همه چیزهایی را که شما می خورید، امتحان کند! البته به شرطی که:

• غذایی مغذی باشد،
• خطر خفگی نداشته باشد،
• و اگر هنوز دندان کافی ندارد، آن قدر نرم باشد که بتواند با لثه اش آن را له کند.

«آیا نوزاد 12 ماهه می تواند شیر گاو بخورد؟»

بله! دستگاه گوارش نوزاد حالا آماده  پذیرش شیر گاو است و می توانید به تدریج آن را به رژیم غذایی اش اضافه کنید.

«چقدر شیر گاو باید به نوزاد بدهیم؟»

بهتر است کم کم شروع کنید مثلا در هر وعده کمی شیر گاو را با شیر خشک یا شیر مادر ترکیب کنید، یا یک فنجان کوچک شیر گاو را در زمان میان وعده به او بدهید. ممکن است نوزاد مدتی طول بکشد تا به طعم آن عادت کند. بعضی از نوزادان اما از همان ابتدا عاشق طعم شیر گاو می شوند!

فقط فراموش نکنید: کودک نباید همه کالری موردنیازش را فقط از شیر بگیرد. اغلب متخصصان اطفال توصیه می کنند در این سن، مصرف شیر گاو را به 470 تا 700 میلی لیتر در روز محدود کنید.

خواب نوزاد 12 ماهه

با رسیدن به یک سالگی، خواب همچنان یکی از نیازهای مهم نوزاد است، حتی اگر حالا رسما وارد دنیای نوپایی شده باشد. در این سن، بیشتر نوزادان شب ها کامل می خوابند اما اگر گاهی در طول شب بیدار شد، نگران نباشید؛ این اتفاق طبیعی است.

برنامه خواب نوزاد 12 ماهه

نوزادان یک ساله به طور میانگین 13 تا 14 ساعت خواب در شبانه روز نیاز دارند. معمولا 10 تا 11 ساعت از این خواب در شب اتفاق می افتد. در طول روز نیز، بیشتر کودکان هنوز دو نوبت خواب روزانه دارند که در مجموع حدود 3 ساعت خواب در روز را تشکیل می دهد.

البته هر نوزادی متفاوت است، و اینکه نوزاد شما دقیقا چه ساعتی بخوابد یا چند بار در روز چرت بزند، ممکن است متفاوت از سایر کودکان باشد. معمولا بین 18 تا 24 ماهگی، بیشتر بچه ها کم کم از دو چرت به یک چرت بعدازظهر تغییر برنامه می دهند.

برنامه و روتین روزانه نوزاد 12 ماهه

نوزاد شما حالا می تواند بین سه تا چهار ساعت پشت سر هم بیدار بماند، که این یعنی زمان زیادی برای بازی، یادگیری و تجربه های جدید!

در این سن، روتین روزانه کودک می تواند نظم و آرامش بیشتری به زندگی شما و خودش بدهد. هرچند برنامه  هر کودک با دیگری متفاوت است، اما نمونه ای از برنامه روزانه یک نوزاد 12 ماهه ممکن است به این شکل باشد:

آیا کودک شما نشانه ای از اوتیسم یا مشکلات رفتاری دارد؟

تشخیص اوتیسم در سن 12 ماهگی هنوز قطعی نیست، اما برخی نشانه ها می توانند زنگ هشدار باشند. اگر پزشک اطفال شما به این موضوع توجه دارد، هدف صرفا بررسی اولیه و پیگیری است، نه برچسب گذاری قطعی.

علائم هشداردهنده اوتیسم یا تأخیر رشدی

در این سن، کودک باید برخی نشانه های اجتماعی و ارتباطی را از خود نشان دهد. در صورت مشاهده علائم زیر، لازم است با پزشک صحبت شود:

• عدم برقراری ارتباط چشمی هنگام لبخند زدن یا صحبت کردن
• عدم پاسخ دهی به اسم خود حتی پس از چند بار صدا زدن
• عدم نشان دادن اشیاء با انگشت (مثلا اشاره به چیزی که می خواهد یا دیده است)
• بی تفاوتی نسبت به افراد آشنا یا محیط اطراف
• علاقه افراطی و مداوم به اشیاء خاص، مثلا چرخاندن چرخ اسباب بازی ها
• رفتارهای تکراری مثل تکان دادن دست ها یا سر به صورت مداوم

این علائم لزوما به معنی اوتیسم نیستند، اما اگر چند مورد هم زمان دیده شود، ممکن است نیاز به بررسی های تکمیلی توسط متخصص رشد کودک یا روان پزشک کودک باشد.

بررسی مشکلات رفتاری دیگر

پزشک همچنین به سایر نشانه ها توجه دارد، مثل:

• تحریک پذیری بیش از حد یا واکنش های شدید به صداها، نور یا لمس
• ناتوانی در آرام شدن توسط والدین
• گریه های طولانی و غیرقابل تسکین
• خشونت یا پرخاشگری در این سن (که البته ممکن است طبیعی باشد اما نیاز به بررسی دارد)

در صورت نیاز، پزشک ممکن است پیشنهاد دهد با کاردرمانگر، گفتاردرمانگر یا روانشناس کودک مشورت کنید تا مداخلات زودهنگام انجام شود.

فعالیت ها برای نوزاد 12 ماهه

نوزاد شما هر روز بیشتر با دنیای اطرافش آشنا می شود، پس احتمالا این سوال برایتان پیش آمده: «با نوزاد یک ساله ام چه فعالیت هایی می توانم انجام دهم؟ و چه چیزهایی باید به او آموزش دهم؟» در ادامه چند ایده مفید برای شما آورده شده است:

• آموزش کلمات جدید به نوزاد
  با استفاده از کتاب های تصویری، به نوزاد کمک کنید تا نام حیوانات و صداهای آن ها را یاد بگیرد. همچنین با اشاره به بخش های مختلف بدن مثل دست ها، صورت و بازوها، نوزاد را تشویق کنید تا کلمات مناسب هر قسمت را یاد بگیرد. فراموش نکنید که نام دوستان و اعضای خانواده را نیز برجسته کنید.
• تشویق به استقلال
  نوزاد 12 ماهه تمایل دارد کارها را خودش انجام دهد. مثلا می خواهد جوراب هایش را درآورد یا با قاشق ماست بخورد. در این مواقع کمی انعطاف به خرج دهید و اجازه دهید نوزاد استقلال داشته باشد. نظارت کنید اما دخالت نکنید و با تشویق های مثبت اعتماد به نفس او را بالا ببرید.
• بیرون رفتن و بازی کردن!
  کودکان نوپا عاشق لمس بافت های مختلف هستند. اجازه دهید نوزاد بدون کفش و پای برهنه در حیاط بخزد یا راه برود تا بتواند چمن را با دست ها، زانوها و پاهایش حس کند.

نکات مهم برای والدین نوزاد 12 ماهه

این دوره زمانی بسیار مهم است؛ زیرا نوزاد فعال تر و مستقل تر می شود و شما زمان بیشتری برای مراقبت از خودتان پیدا کرده اید. در ادامه چند نکته برای مراقبت از خود و نوزاد در این سن ارائه شده است:

نکات بازیابی پس از زایمان

• تمرینات عضلات کف لگن را ادامه دهید. حالا که یک سال از زایمان گذشته، بدن شما به سرعت تغییر نمی کند اما همچنان مهم است که عضلات کف لگن را تقویت کنید. اگر مشکل هایی مثل بی اختیاری ادرار یا مدفوع دارید، حتما از یک درمانگر کف لگن کمک بگیرید.
• مراقبت از خود را فراموش نکنید. مراقبت از خود برای والدین همچنان بسیار اهمیت دارد. اگر پیدا کردن زمان دشوار است، برنامه ریزی کنید و زمانی را برای خودتان در نظر بگیرید، حتی اگر فقط ۱۵ دقیقه باشد. لیستی از فعالیت هایی که واقعا به شما انرژی می دهد تهیه کنید و مراقب باشید فعالیت های کم اهمیت را جایگزین نکنید.

نکات مراقبت از نوزاد 12 ماهه

• ایمنی در زمین بازی: نوزاد هنوز نوپا است و نباید از تجهیزات مخصوص کودکان بزرگ تر استفاده کند. بهتر است مکان هایی را انتخاب کنید که گزینه های حرکتی بیشتری نسبت به زمین بازی مخصوص نوزادان دارند، اما از وسایل مخصوص بزرگ ترها پرهیز کنید تا آسیب نبینند. همچنین از سرسره های فلزی که در آفتاب داغ می شوند دوری کنید و هرگز نوزاد را روی پای خودتان در سرسره نیندازید چون ممکن است باعث آسیب به پا شود.
• مقابله با لجبازی ها: به دوران نق زدن و لجبازی خوش آمدید! این رفتارها طبیعی است چون کودک می خواهد مستقل شود و وقتی نمی تواند خواسته اش را بیان کند، عصبانی می شود. شما به عنوان والد باید صبور باشید و سعی کنید توجه کودک را به چیز دیگری جلب کنید یا به او کمک کنید نیازش را بهتر بیان کند. مثلا از او بخواهید به خوراکی مورد علاقه اش اشاره کند. با برنامه ریزی قبلی مثل دوری از بیرون بردن کودک نزدیک خواب یا وعده غذایی و دادن حق انتخاب های کوچک (مثلا «می خواهی امروز پیراهن قرمز بپوشی یا زرد؟») می توانید از بروز لجبازی ها جلوگیری کنید.
• ایمنی در برخورد با حیوانات خانگی: با ورود نوزاد به دوران نوپایی، باید مرزهای ایمنی در تعامل با حیوانات خانگی را به او یادآوری کنید. همیشه تعاملات نوزاد و حیوانات را زیر نظر داشته باشید و به نوزاد یاد دهید که دستش را از بین نرده ها به سوی حیوانات غریبه دراز نکند. همچنین به او بیاموزید چه زمان می تواند به حیوان خانگی خود نزدیک شود و چه زمانی باید فاصله بگیرد.

سوالات متداول