نوزاد 1 ماهه

تبریک! نوزاد شما حالا 1 ماهه شده است! باور کردنش سخت است که چقدر روال روزمره زندگی تان با ورود این موجود کوچولوی دوست داشتنی (و گاهی گیج کننده!) تغییر کرده است. نوزاد یک ماهه کاملا وابسته به مراقب خود است، و به احتمال زیاد، شما هم تا حالا عاشق این کوچولوی تازه وارد شده اید.

احتمالا حالا احساس اطمینان بیشتری نسبت به مهارت های والدگری خود دارید؛ و این خیلی طبیعی ست. چون دارید به غرایزتان اعتماد می کنید، اولویت را به نوزادتان می دهید و با مطالعه درباره رشد نوزاد یک ماهه و نکات تربیتی، نشان می دهید که واقعا دارید کارتان را عالی انجام می دهید.

اما حالا که نوزادتان وارد دومین ماه زندگی شده، واقعا باید منتظر چه چیزهایی باشید؟ در ادامه، همه آنچه لازم است درباره نوزاد 1 ماهه بدانید آورده ایم: از نشانه های رشد گرفته تا برنامه خواب و تغذیه، روتین های روزمره و حتی مراقبت از خود شما.

نکات کلیدی درباره نوزاد 1 ماهه

• در این سن، نوزاد در حال تمرین مهارت های حرکتی اولیه است، مثل بالا گرفتن سر. زمان آن رسیده که به آرامی تمرین «دمر خواباندن» یا همان tummy time را شروع کنید تا عضلاتش تقویت شود.
• ارتباط نوزاد نیز در حال شکل گیری ست؛ بزودی لبخند می زند و صدای غان و غون درمی آورد!
• مراقب سلامت روان پس از زایمان باشید. اگر احساس غمگینی شدید دارید که فراتر از «غم های معمول پس از زایمان» است، حتما با پزشک یا روان درمانگر مشورت کنید.

رشد نوزاد 1 ماهه چطور است؟

نوزادتان هنوز هم خیلی کوچولو است، اما نه به کوچکی روزهای اول. احتمالا از زمان تولد تا حالا حدود 700 تا 900 گرم اضافه وزن داشته و بین 4 تا 5 سانتی متر قد کشیده است. دور سرش هم معمولا حدود 2.5 سانتی متر افزایش پیدا می کند.

شاید برایتان سوال باشد: وزن نوزاد 1 ماهه چقدر باید باشد؟ قدش چطور؟
طبق آمار سازمان بهداشت جهانی (WHO):

• میانگین وزن نوزاد دختر 1 ماهه: بین 2.5 تا 4.5 کیلوگرم
• میانگین وزن نوزاد پسر 1 ماهه: بین 2.7 تا 5.5 کیلوگرم

اما دقت کنید: اگر نوزاد شما بالاتر یا پایین تر از این محدوده باشد، لزوما مشکلی وجود ندارد. درست مثل بزرگ ترها، نوزادان هم در اندازه ها و فرم های مختلف به دنیا می آیند. مهم ترین چیز این است که نوزاد شما به شکل منظم در حال رشد و اضافه وزن باشد. پزشک اطفال در ویزیت یک ماهه، رشد او را بررسی کرده و مطمئن می شود همه چیز طبق نمودار رشد پیش می رود.

نکته: معمولا حدود هفته ششم، جهش رشدی اتفاق می افتد. پس آماده باشید! ممکن است نوزاد بیشتر از قبل شیر بخواهد، و شما هم باید با این نیازها هماهنگ شوید. اگر اخیرا نوزادتان بی قرارتر شده یا برنامه خوابش به هم ریخته، به احتمال زیاد در حال طی کردن همین مرحله جهش رشد است. پس اگر نیمه شب در حال آرام کردن کوچولویتان هستید، یادتان باشد که این هم بخشی از روند بزرگ تر و قوی تر شدن اوست.

حرکات نوزاد 1 ماهه و نشانه های رشد

نوزاد 1 ماهه هنوز مثل یک موجود کوچولوی بامزه و بی حرکت به نظر می رسد، اما در طول این ماه تغییرات سریعی را مشاهده خواهید کرد. اینجا به برخی از مهم ترین نشانه های رشد نوزاد یک ماهه اشاره می کنیم:

• مهارت های حرکتی در حال بهبود است:
  در آغاز، حرکات نوزاد ممکن است ناهماهنگ و غیرارادی به نظر برسند، اما تا دو ماهگی حرکات او کنترل شده تر می شوند. گردنش نیز کم کم قوی تر خواهد شد.
  مثلا تا پایان ماه دوم می تواند سرش را خودش بالا نگه دارد.
• شنوایی نوزاد کاملا رشد کرده:
  ممکن است سرش را به سمت صداهای آشنا بچرخاند. صدای مادر، صدای آرام شبانه یا حتی آهنگ لالایی می تواند توجهش را جلب کند.
• بینایی نوزاد در حال بهتر شدن است:
  نوزاد 1 ماهه می تواند روی اشیای در فاصله 20 تا 30 سانتی متری تمرکز کند. در واقع، بیشتر وقت ها به چهره شما خیره می شود. در هفته های آینده توانایی دیدن اشیای دورتر نیز افزایش می یابد.
• حس بویایی او هم فعال شده:
  نوزاد بوی شیر مادر را می شناسد و معمولا بوی شیر، عطر خوشایندی برای اوست. مواد تلخ یا ترش (مثل سرکه یا لیمو) را دوست ندارد.
• لبخند اجتماعی نزدیک است!
  ممکن است تا حدود دو ماهگی، وقتی شما لبخند می زنید، نوزاد هم لبخند بزند. چه چیزی شیرین تر از این؟
• نوزاد ممکن است شروع به غان و غون کند:
  در هفته های آینده، ممکن است صداهایی مثل ” آ ” یا ” اوو ” از او بشنوید. این اولین قدم برای حرف زدن است!

چه زمانی باید با پزشک تماس بگیرید؟

اگرچه هر نوزاد با سرعت خودش رشد می کند، اما بهتر است نسبت به برخی علامت های هشدار دهنده دقت داشته باشید. در صورت مشاهده موارد زیر با پزشک تماس بگیرید:

• شیر خوردن بسیار کند، مشکل در مکیدن یا تعریق شدید حین شیر خوردن
• تغییر رنگ پوست به آبی هنگام تغذیه یا استفراغ جهشی
• عدم واکنش به نور شدید یا صداهای بلند
• ناتوانی در تمرکز یا دنبال کردن اشیا با چشم
• لرزش فک یا حرکات تکراری که با لمس متوقف نمی شوند
• عدم حرکت اندام ها یا شل بودن بیش ازحد یا سفتی غیرطبیعی دست و پاها

واکنش های رفلکسی طبیعی در نوزاد 1 ماهه

در ماه اول، پزشک بررسی می کند که آیا نوزاد برخی واکنش های غیرارادی (رفلکس ها) را دارد یا نه. برخی از این واکنش ها شامل موارد زیر هستند:

• رفلکس جستجو (Rooting):
  وقتی کنار دهان نوزاد را لمس کنید، سرش را به آن سمت می چرخاند و دهانش را باز می کند. این رفلکس برای یافتن سینه یا شیشه شیر و شروع تغذیه بسیار مهم است.
• رفلکس مکیدن (Sucking):
  با لمس سقف دهان نوزاد، عمل مکیدن آغاز می شود. این رفلکس از همان بدو تولد فعال است.
• رفلکس مورو (Moro Reflex):
  زمانی که نوزاد ناگهان جا بخورد (مثلا با صدای بلند)، دست و پاهایش را باز می کند، سرش را عقب می برد، سپس جمع می کند و معمولا گریه می کند. این رفلکس معمولا تا پایان ماه دوم ناپدید می شود.
• رفلکس گرفتن کف دست (Palmar Grasp):
  وقتی کف دست نوزاد را نوازش کنید، انگشت شما را در دستش می گیرد. این رفلکس تا 5 یا 6 ماهگی ادامه دارد.

دکتر انسلی شولت، مدیر پزشکی کودکان در مرکز KidsPeace می گوید:

«هر خانواده ای شرایط خاص خودش را دارد. اینترنت پر از توصیه های مختلف و حتی متضاد است. اما لازم نیست نگران باشید اگر روش شما کمی متفاوت است. مهم ترین اصل این است که نوزاد به اندازه کافی شیر می خورد و روند رشد خوبی دارد.»

سلامت نوزاد 1 ماهه

در ماه اول تولد نوزاد، طبیعی است که سوالات زیادی درباره سلامت او در ذهن والدین شکل بگیرد. در ادامه، به رایج ترین نگرانی های والدین نوزادان 1 ماهه می پردازیم:

گریه کردن

نوزاد 1 ماهه ممکن است زیاد گریه کند و این کاملا طبیعی است؛ چه به خاطر گرسنگی باشد، چه به دلیل تحریک پذیری زیاد. پاسخ دادن به گریه های نوزاد اهمیت دارد، اما سلامت روانی شما هم مهم است. اگر همه راه ها را امتحان کرده اید و هنوز گریه ادامه دارد، اشکالی ندارد که نوزاد را برای چند دقیقه در مکانی امن بگذارید و کمی به خودتان فرصت بدهید.

شاید از خودتان بپرسید که آیا این گریه ها طبیعی است یا نوزادتان دچار کولیک (قولنج) شده؟ کولیک زمانی اتفاق می افتد که نوزاد دست کم سه ساعت در روز، در سه روز از هفته و به صورت مکرر در همان ساعات خاص گریه کند. اگر نگران هستید، حتما با پزشک متخصص اطفال مشورت کنید. خبر خوب اینکه کولیک معمولا تا 3 یا 4 ماهگی به طور کامل برطرف می شود.

فتق نافی

اگر متوجه برجستگی کوچکی زیر پوست ناف نوزاد شدید، نگران نباشید؛ احتمالا با یک فتق نافی روبه رو هستید که حدود 20 درصد نوزادان را درگیر می کند. پس از افتادن بند ناف، عضلات اطراف ناف باید بسته شوند. اگر این اتفاق نیفتد، بخشی از روده ممکن است از آن ناحیه بیرون بزند.

این فتق هنگام گریه یا زور زدن نوزاد بیشتر نمایان می شود. در اغلب موارد، فتق نافی تا سن 4 یا 5 سالگی خودبه خود بسته می شود. با این حال، اگر فتق متورم یا سفت شده، پوست روی آن قرمز یا تیره تر از حد معمول است یا نوزاد احساس درد می کند، فورا با پزشک تماس بگیرید.

پوست پوست شدن نوزاد

در هفته های ابتدایی، پوست نوزاد ممکن است شروع به پوسته ریزی کند که این هم کاملا طبیعی است. پوست نوزاد در حال تطبیق با دنیای بیرون از رحم و مایع آمنیوتیک است. بیشتر این پوسته ها در نواحی دست و پا دیده می شوند، اما ممکن است روی شکم، کمر یا باسن هم ظاهر شوند.

نیازی به درمان خاصی نیست و این وضعیت معمولا ظرف دو هفته خودبه خود برطرف می شود. از کندن پوسته ها خودداری کنید، پوست نوزاد را مرطوب نگه دارید و از محصولات معطر یا شیمیایی استفاده نکنید. اگر پوست نوزاد قرمز، خون ریزی دهنده، یا تحریک شده بود، یا بیش از سه هفته ادامه داشت، به پزشک اطلاع دهید.

سکسکه نوزاد

سکسکه در نوزادان طبیعی و معمولا خفیف است. ممکن است هنگام خوردن سریع یا زیاد شیر اتفاق بیفتد و گاهی با بازگشت اسید معده همراه باشد. بهترین راه رفع سکسکه، آروغ گیری نوزاد است. به طور کلی باید اجازه دهید نوزاد کمی هضم کند.

برای پیشگیری از سکسکه:

• اگر با شیشه شیر می دهید، مطمئن شوید هوایی در سر شیشه وجود ندارد.
• در صورت شیردهی، اطمینان حاصل کنید که نوزاد به درستی سینه را گرفته است.
• بعد از تغذیه، نوزاد را به صورت ایستاده نگه دارید و از خواباندن سریع او خودداری کنید.

اگر سکسکه همراه با بی قراری، قوس دادن کمر پس از تغذیه، استفراغ زیاد یا علائم رفلاکس بود، بهتر است با پزشک مشورت کنید.

معاینات و واکسیناسیون

آکادمی متخصصان اطفال آمریکا (AAP) توصیه می کند

نوزاد در پایان ماه اول، باید توسط پزشک معاینه شود. در این ویزیت، قد، وزن و دور سر نوزاد اندازه گیری می شود و پزشک بررسی می کند که رشد او بر اساس نمودارهای استاندارد پیش می رود یا نه.

پزشک همچنین به سؤالات شما درباره تغذیه، خواب و رشد نوزاد پاسخ می دهد. در این جلسه، نوزاد ممکن است دوز دوم واکسن هپاتیت B را دریافت کند. اگر تا به حال برای RSV واکسینه نشده، (این هم فرصت خوبی برای دریافت آن است) با پزشک خود مشورت کنید.

تغذیه نوزاد 1 ماهه

در این سن، تغذیه بر اساس «درخواست نوزاد» انجام می شود. به شرطی که نوزاد به خوبی وزن بگیرد و پوشک اش را به طور منظم خیس و کثیف کند، نیازی به برنامه تغذیه ای دقیق نیست. تغذیه خوشه ای (cluster feeding) در این سن کاملا طبیعی و رایج است.

به خصوص در صورت شیردهی، طبیعی است که نوزاد در فواصل بسیار کوتاه، حتی هر نیم ساعت تا یک ساعت، درخواست شیر کند به ویژه در ساعات عصرگاهی.

نوزاد 1 ماهه چقدر باید شیر بخورد؟

شیردهی با سینه مادر:
اگر شیردهی می کنید، معمولا هر 1.5 تا 3 ساعت یک بار باید نوزاد را تغذیه کنید. نوزاد در طول شبانه روز بین 7 تا 9 بار شیر می خورد. نگران میزان شیر دریافتی نباشید نوزاد زمانی که سیر شود، شیر خوردن را متوقف کرده، سرش را عقب می کشد یا به خواب می رود. به زودی نوزاد در شیر خوردن حرفه ای تر می شود و در مدت زمان کوتاه تری، مقدار بیشتری شیر می خورد.

تغذیه با شیشه شیر:
اگر با شیر خشک تغذیه می کنید، معمولا هر 3 تا 4 ساعت یک بار باید نوزاد را تغذیه کنید و نوزاد در هر وعده حدود 90 تا 120 میلی لیتر شیر می خورد. البته این مقدار دقیق نیست و بهتر است به علائم گرسنگی در نوزاد توجه کنید شاید حتی صدای خاصی برای گریه گرسنگی اش داشته باشد!

خواب نوزاد 1 ماهه

نوزاد 1 ماهه معمولا حدود 15.5 ساعت در شبانه روز می خوابد، ولی هر عددی بین 14 تا 17 ساعت هم طبیعی محسوب می شود. نحوه توزیع این خواب در طول روز بسته به هر نوزاد متفاوت است، اما حدود 7 ساعت خواب روز و 8 تا 9 ساعت خواب شب رایج است.

بیدار شدن های شبانه در این سن کاملا طبیعی است (متأسفانه!) و هنوز چیزی به نام «برنامه خواب نرمال» برای نوزاد 1 ماهه وجود ندارد. داشتن یک روتین آرامش بخش برای زمان خواب شب و توجه کافی به نوزاد در طول روز، می تواند کمک کننده باشد.

برنامه روزانه نوزاد 1 ماهه

در این سن نمی توان برنامه ریزی دقیقی برای نوزاد داشت، اما می توان الگوهایی را در طول روز پیاده کرد. به عنوان مثال، الگوی «تغذیه، بازی، خواب» برای بسیاری از نوزادان مناسب است. با گذر زمان، این الگوها می توانند به روتین روزانه منظم تری تبدیل شوند.

البته باید انعطاف پذیر باشید، زیرا نوزادان مدام در حال تغییر هستند. بهترین راه این است که به علائم گرسنگی و خواب در نوزاد توجه کنید.

با توجه به اینکه زمان بیداری نوزاد در این سن بسیار کوتاه است حدود 45 تا 60  دقیقه، او در طول روز چندین چرت کوتاه می زند و بیشتر ساعاتش را در خواب سپری می کند.

در ادامه، نمونه ای از یک روز نوزاد یک ماهه را بررسی خواهیم کرد:

فعالیت های مناسب برای نوزاد 1 ماهه

شاید به نظر برسد نوزاد 1 ماهه تان هنوز توانایی زیادی برای بازی ندارد (بله، هنوز هم بیشتر شبیه یک موجود کوچک ناز و بی حرکت است!)، اما همین موجود کوچولو از لحظاتی که با شما می گذراند، حسابی لذت می برد و رشد می کند. نمی دانید از کجا شروع کنید؟ در ادامه ایده هایی برای بازی با نوزاد یک ماهه آورده ایم:

با نوزاد حرف بزنید

برای صحبت با نوزادتان هیچ وقت زود نیست. با لحن گرم و صمیمی، تماس چشمی برقرار کنید و هر چه دلتان می خواهد بگویید. نمی دانید درباره چه صحبت کنید؟ مثلا می توانید مراحل عوض کردن پوشک را توضیح دهید، اعضای خانواده را معرفی کنید یا حتی درباره حیوانات روی دیوار اتاقش حرف بزنید. نوزاد عاشق شنیدن صدای آشنای شماست و با دقت به هر چیزی که بگویید گوش می دهد. حتی اگر شروع به صدا درآوردن کرد، حتما پاسخ بدهید! همین گفت وگوهای ساده، پایه های ارتباط عاطفی عمیق را شکل می دهد.

برای نوزاد کتاب بخوانید

یک کتاب تصویری یا مقوایی بردارید و نوزادتان را با لذت کتاب خوانی آشنا کنید. تحقیقات نشان داده اند که کتاب خواندن از همان ابتدا، به رشد مهارت های سوادآموزی کمک می کند. ضمن اینکه لحظاتی شیرین و صمیمی میان شما و نوزادتان خلق می شود.

شکلک درآورید

نوزادان عاشق تماشای صورت ها هستند؛ پس صورتتان را مرکز نمایش کنید! دماغتان را جمع کنید، زبانتان را بیرون بیاورید یا لب هایتان را غنچه کنید. برای نوزاد یک ماهه، این ها شگفت انگیز و خنده دار است. فعلا شما ستاره تک نفره این نمایش هستید، اما خیلی زود نوزادتان هم با تقلید از چهره های شما وارد بازی می شود.

از جغجغه و اسباب بازی استفاده کنید

در این سن، نوزاد کم کم می تواند حرکات اشیاء را با چشم دنبال کند. برای تقویت این مهارت، یک جغجغه رنگی را جلو صورتش تکان دهید یا یک توپ رنگی را به آرامی از یک سمت به سمت دیگر حرکت دهید و ببینید آیا سر نوزاد حرکت می کند یا نه. کم کم یاد می گیرد که با چشم هایش اشیاء متحرک را دنبال کند.

پیاده روی بروید

هوای تازه برای نوزاد یک ماهه معجزه می کند. قدم زدن نه تنها حال شما را بهتر می کند، بلکه راهی عالی برای آشنایی نوزاد با دنیای بیرون است. دیدن مناظر جدید، شنیدن صداها و استشمام بوهای تازه، حواس نوزاد را تحریک می کند.

تمرین شکم (Tummy Time)

سعی کنید در طول روز حدود 30 دقیقه نوزاد را به شکم بخوابانید (البته زمانی که بیدار است و تحت نظارت شما). این تمرین به تقویت عضلات گردن و بدن کمک می کند و نوزاد را فعال نگه می دارد.

توصیه هایی برای والدین نوزاد یک ماهه

یک ماه از تولد نوزادتان گذشته و حالا کم کم در حال یادگیری تعادل میان مراقبت از خود و نوزاد هستید. در ادامه، نکاتی برای ادامه این مسیر پرفراز و نشیب آورده ایم:

نکات بازیابی پس از زایمان

تجربه پس از زایمان برای هر کسی متفاوت است، اما دانستن چند نکته مهم می تواند به شما کمک کند:

• خونریزی پس از زایمان (لوشیا): ترشحاتی شامل خون، مخاط و بقایای رحمی است که ممکن است مانند یک قاعدگی شدید باشد و تا شش هفته طول بکشد. اگر خونریزی خیلی شدید است (مثلا هر ساعت یک پد کامل خیس می شود) یا درد لگنی دارید، با پزشک مشورت کنید.
• مدیریت درد پس از زایمان: درد شکمی، مفاصل، پرینه، یبوست، بواسیر و… بسیار رایج هستند. از کمپرس گرم، ایبوپروفن، اسپری های درمانی و حمام نشیمن (سیتز) استفاده کنید. در صورت نیاز، به فیزیوتراپیست یا متخصص کف لگن مراجعه کنید.
• مراقبت های پس از سزارین: بهبود کامل سزارین ممکن است تا شش هفته طول بکشد. از داروهای مسکن تجویزی استفاده کنید، از بلند کردن اجسام سنگین بپرهیزید و محل بخیه را تمیز نگه دارید. در صورت افزایش درد یا مشاهده علائم عفونت با پزشک تماس بگیرید.
• چالش های شیردهی: درد نوک سینه، ورم پستان، کم بودن شیر و عفونت های سینه رایج هستند. با مشاور شیردهی صحبت کنید تا روش صحیح گرفتن سینه را یاد بگیرید.