دوران بارداری یکی از حساس ترین مراحل زندگی هر مادر است و تغییرات هورمونی آن می تواند بر سلامت اعضای بدن از جمله غده تیروئید اثر بگذارد. یکی از مشکلات رایج در این دوران، نودل تیروئید در بارداری است که گاهی بدون علامت و گاهی با نشانه های مشخص همراه می شود. شناخت علائم، روش های تشخیص و درمان، به مادران کمک می کند بارداری سالم تر و ایمن تری داشته باشند. در این مقاله در مورد علائم نودل تیروئید در بارداری و روش های درمان آن توضیح خواهیم داد.
نودل تیروئید در بارداری چیست؟
دوران بارداری همراه با تغییرات وسیع هورمونی و فیزیولوژیک است. این تغییرات می توانند به شکل های مختلف بر عملکرد غده تیروئید تأثیر بگذارند. یکی از پیامدهای احتمالی این تغییرات، بروز یا تشدید اختلالات تیروئید از جمله نودل تیروئید در بارداری است. ممکن است زنی پیش از بارداری نودل تیروئید داشته باشد یا در طول بارداری دچار این مشکل شود. به همین دلیل، بررسی و پایش منظم وضعیت تیروئید در این دوران برای حفظ سلامت مادر و جنین اهمیت ویژه ای دارد. پزشکان در ایران نیز توصیه می کنند زنان باردار در سه ماهه های مختلف آزمایش های تیروئید را جدی بگیرند.
علائم نودل تیروئید در بارداری
علائم نودل تیروئید در بارداری مشابه علائمی است که در افراد غیر باردار دیده می شود. با این حال، تغییرات طبیعی هورمونی و فیزیولوژیک در بارداری می توانند تشخیص را دشوارتر کنند. مهم ترین علائم نودل تیروئید در بارداری شامل موارد زیر است:
وجود توده یا برآمدگی در گردن
اصلی ترین نشانه نودل تیروئید در بارداری و در غیر بارداری، وجود توده ای کوچک یا بزرگ در ناحیه گردن است. این توده ممکن است هنگام لمس قابل تشخیص باشد یا تنها با سونوگرافی دیده شود. بسیاری از مادران در ابتدا این برآمدگی را با دردهای معمولی گردن اشتباه می گیرند.
تغییر صدا یا گرفتگی صدا
تغییر صدا می تواند یکی از نشانه های نودل تیروئید باشد. نودل های بزرگ با فشار بر عصب های حنجره، گرفتگی صدا، خشونت یا تغییر در زیر و بمی صدا ایجاد می کنند. در دوران بارداری به دلیل تغییرات هورمونی ممکن است صدا کمی تغییر کند، اما وجود نودل می تواند این حالت را تشدید کند. بنابراین هرگونه تغییر غیرعادی صدا باید توسط پزشک بررسی شود.
درد در ناحیه گردن
درد در جلوی گردن نیز از نشانه های احتمالی است. این درد می تواند ناشی از رشد نودل یا فشار آن بر بافت های اطراف باشد. اگر درد همراه با لمس برآمدگی یا مشکل در بلعیدن باشد، احتمال وجود نودل تیروئید بیشتر می شود.
دشواری در بلع یا تنفس
نودل های بسیار بزرگ می توانند با فشار بر نای یا مری، بلعیدن و حتی تنفس را دشوار کنند. هرچند این علائم نادر هستند، اما در صورت بروز، باید سریعا بررسی شوند؛ به ویژه اگر همراه با سایر علائم نودل تیروئید در بارداری باشند.
تشخیص نودل تیروئید در بارداری
روش های تشخیصی نودل تیروئید در بارداری مشابه زمان های دیگر است، اما تفسیر نتایج بسته به شرایط بارداری کمی متفاوت خواهد بود. مهم ترین روش ها عبارت اند از:
معاینه فیزیکی گردن
اولین قدم برای تشخیص نودل تیروئید در بارداری، معاینه گردن است. این روش بیشتر برای شناسایی نودل های بزرگ و سطحی کاربرد دارد و به تنهایی کافی نیست. در بارداری، به دلیل افزایش حجم خون و تغییرات هورمونی، غده تیروئید کمی بزرگ تر می شود و تشخیص نودل های کوچک تر سخت تر خواهد شد. در ایران توصیه می شود این معاینه به ویژه در پایان سه ماهه اول انجام شود.
اندازه گیری سطح TSH
اندازه گیری هورمون TSH در بارداری ضروری است و نتایج آن باید متناسب با سه ماهه بارداری تفسیر شود. در سه ماهه اول، سطح TSH در برخی زنان به دلیل افزایش هورمون hCG کاهش می یابد و این وضعیت در بارداری های دوقلو شدیدتر است. اگر سطح TSH کمتر از 0.1 باقی بماند، احتمال وجود نودل تیروئید سمی مطرح می شود. در چنین مواردی پزشک ممکن است آزمایش آنتی بادی های ضد TSHR را درخواست کند.
سونوگرافی تیروئید
سونوگرافی به دلیل بی خطر بودن، اصلی ترین روش تشخیص نودل تیروئید در بارداری است. با استفاده از سیستم طبقه بندی EU-TIRADS می توان احتمال خوش خیم یا بدخیم بودن نودل را مشخص کرد. اگر نودل پیش از بارداری بررسی شده و خوش خیم تشخیص داده شده باشد، تا دو سال بعد نیازی به تکرار بیوپسی وجود ندارد، اما انجام سونوگرافی دوره ای همچنان توصیه می شود.
بیوپسی با سوزن نازک (FNAB)
در این روش، نمونه کوچکی از سلول های نودل برداشته و در آزمایشگاه بررسی می شود. انجام بیوپسی در بارداری باید با احتیاط باشد و معمولا در موارد بسیار مشکوک یا همراه با علائمی مثل درد، تغییر صدا یا مشکلات بلع انجام می گیرد. تصمیم نهایی در این زمینه به عهده پزشک متخصص غدد است.
روش های درمان نودل تیروئید در بارداری
انتخاب روش درمان بستگی به اندازه، تعداد و ماهیت نودل ها دارد. پزشکان معمولا بین گزینه های زیر تصمیم گیری می کنند:
پایش منظم
در بسیاری از موارد، نودل ها خوش خیم هستند و تنها نیاز به پایش منظم در دوران بارداری و بعد از زایمان دارند. تغییرات هورمونی می توانند رشد نودل را تحت تأثیر قرار دهند، بنابراین بررسی های دوره ای اهمیت زیادی دارد.
نودل تیروئید سمی
اگر پیش از بارداری نودل سمی وجود داشته باشد، درمان پیش از بارداری توصیه می شود. در سه ماهه اول، در صورت بروز علائم پرکاری تیروئید، ممکن است داروهای مسدودکننده ضربان قلب تجویز شوند. در موارد شدیدتر، پزشک ممکن است داروهای ضد تیروئید (مانند پروپیل تیواوراسیل) را با دوز پایین و تحت کنترل دقیق تجویز کند. مصرف ید رادیواکتیو در بارداری به طور کامل ممنوع است.
درمان سرکوبی (لووتیروکسین)
این روش در دوران بارداری توصیه نمی شود، زیرا افزایش غیرطبیعی هورمون تیروئید می تواند برای مادر و جنین خطرناک باشد.
جراحی
عمل جراحی برای نودل های خوش خیم یا پایدار در بارداری توصیه نمی شود. تنها در مواردی که نودل بدخیم یا مشکوک باشد و یا فشار زیادی به اندام های اطراف وارد کند، جراحی در سه ماهه دوم به عنوان زمان مناسب انجام خواهد شد.
تأثیر نودل تیروئید در بارداری
نودل تیروئید در بارداری می تواند اثرات متفاوتی داشته باشد. نودل های خوش خیم که عملکرد طبیعی تیروئید را مختل نمی کنند، معمولا تأثیر مستقیمی بر روند بارداری ندارند. اما اگر نودل ها عملکردی باشند و منجر به پرکاری یا کم کاری تیروئید شوند، شرایط جدی تری به وجود می آید.
پرکاری تیروئید درمان نشده ممکن است خطر سقط جنین، زایمان زودرس، پره اکلامپسی (مسمومیت بارداری) و حتی نارسایی قلبی در مادر را افزایش دهد. از سوی دیگر، کم کاری تیروئید درمان نشده می تواند منجر به سقط، تولد زودرس، مشکلات تکامل عصبی جنین و همچنین کم خونی در مادر شود. اگرچه سرطان تیروئید در دوران بارداری نادر است، اما در صورت بروز نیازمند مدیریت و مراقبت دقیق توسط تیم تخصصی است.
سخنی از نی نی تینی
در دوران بارداری عوامل مختلفی می توانند در ایجاد یا رشد نودل تیروئید نقش داشته باشند. کمبود ید، اثر تحریک کننده هورمون hCG بر گیرنده های TSH، و افزایش سطح TSH و استروژن از جمله این عوامل هستند.
بنابراین تشخیص به موقع و مدیریت صحیح نودل های تیروئید پیش و حین بارداری اهمیت فراوانی دارد. زنانی که با این مشکل روبه رو هستند باید تحت نظر متخصص غدد و متخصص زنان قرار گیرند و به طور منظم آزمایش های تیروئید انجام دهند. این بررسی ها کمک می کند تا عملکرد غده تیروئید کنترل شود و در صورت نیاز، دوز داروهای تیروئیدی متناسب با شرایط بارداری تنظیم گردد.
شما یا اطرافیانتان تجربه ای از نودل تیروئید در بارداری داشته اید؟ چه علائمی را مشاهده کردید و چگونه پیگیری کردید؟ تجربیات ارزشمندتان را در بخش دیدگاه ها با دیگر مادران به اشتراک بگذارید تا همه از دانش و تجربه یکدیگر بهره مند شویم.
