چگونه می‌توانید بفهمید که رشد کودکتان در مسیر درستی قرار دارد؟ اینجاست که نمودار رشد نوزاد وارد می‌شود؛ ابزار اصلی ای که پزشک اطفال شما برای ترسیم رشد فیزیکی نوزاد در هر معاینه از آن استفاده می‌کند. نمودار رشد نوزاد ممکن است با وجود نقاط، منحنی‌ها و درصدهای قد و وزن ترسناک به نظر برسد، اما با کمی دانش زمینه ای ، مطالعه و کمک پزشکتان به راحتی قابل فهم است. در این مقاله، کارشناسان توضیح می‌دهند که واقعاً چه چیزهایی باید درباره استفاده از نمودار رشد نوزاد را برای پیگیری رشد کودکتان بدانید.
در این مقاله، همه اطلاعاتی را که باید درباره پیگیری رشد نوزاد بدانید، برای شما توضیح داده شده است.
نمودار رشد نوزاد چیست؟
همانطور که از نامش پیداست، نموداری است که رشد نوزاد را پیگیری می‌کند. این نمودار به طور خاص قد، وزن و محیط دور سر نوزاد را بر اساس سن ماهانه او اندازه‌گیری می‌کند. پزشک شما همه این سه عامل را در هر معاینه رشد کودک اندازه‌گیری می‌کند و سپس یک نقطه به نمودار اضافه می‌کند تا آخرین اندازه‌گیری‌های کودک شما را ترسیم کند.
منحنی رشد نوزاد تنها همان نقاط است که در طول زمان به هم متصل شده اند. این منحنی در مقایسه با منحنی‌های رشد موجود در نمودار رشد نوزاد اندازه‌گیری می‌شود که رشد متوسط برای پسران و دختران را بر اساس سن نشان می‌دهد. نمودار به پزشکان نشان می‌دهد که رشد نوزاد در طول زمان چگونه پیش می‌رود و “در پیگیری روند رشد بسیار مهم هستند”.
درصدها در نمودار رشد نوزاد چه معنایی دارند؟
درصدهای قد و وزن نوزاد نشان می‌دهد که نوزاد شما در مقایسه با نوزادان دیگر در همان سن در چه وضعیتی قرار دارد. به عنوان مثال اگر 100 نوزاد وجود داشته باشد و عدد قد کودک شما در صدک 40 قرار بگیرد، یعنی 39 نوزاد کوچکتر و 59 نوزاد بزرگتر هستند. “درصدهای قد و وزن مقایسه‌ای با نوزادان هم‌سن هستند و محدوده نرمال در نمودار از 5 تا 95 درصد نشان داده می‌شود. برای مثال، وزن نوزادی که در صدک 95 قرار دارد یعنی این نوزاد بیشتر از 95 درصد دیگر نوزادان هم‌سن وزن دارد و 5 درصد بیشتر وزن دارند.
وقتی به درصدهای متوسط نوزادان نگاه می‌کنیم، اعداد پایین‌تر معمولاً به این معناست که نوزاد در طرف کوچکتر یا سبک تر نمودار قرار دارد و اعداد بالاتر به معنای قد بلندتر یا وزن سنگین‌تر هستند. اما به یاد داشته باشید، این یک مسابقه نیست. نه بزرگتر و نه کوچکتر و نه سنگین تر و نه سبکتر، هیچکدام بهتر نیستند.
وقتی والدین می‌پرسند چرا کودکشان در صدک 95 نیست، به آنها یادآوری می شود که این اعداد نمرات امتحانی نیستند. بلکه، رشد نوزاد بازتاب دهنده قامت خانواده شما و میزان تغذیه و رشد کودک است.
چگونه نمودار رشد نوزاد را بخوانیم
سن نوزاد در پایین و قسمت افقی یا محور X قرار دارد و وزن، قد یا اندازه سر در محور عمودی یا Y ترسیم می‌شود تا نقطه‌ای در طول یک منحنی رشد نشان داده شود. جایی که نوزاد قرار می‌گیرد به عنوان درصدی نسبت به نوزادان هم سن او گزارش می‌شود. برای کسب اطلاعات و توضیحات بیشتر، از پزشک کودک بخواهید که نحوه خواندن نمودار رشد را به شما نشان دهد.
چند وقت یکبار رشد نوزاد اندازه گیری می شود؟
پزشکان در هر معاینه رشد، که از زمان تولد شروع می شود، پس از 3 تا 5 روز و در ماه‌های 1، 2، 4، 6، 9، 12، 15، 18، 24، 30، 36 و سپس به صورت سالانه رشد فرزند شما را اندازه گیری می کنند. اصلی‌ترین چیزی که پزشک شما به دنبال آن است، تداوم است. چیزی که در این روند مهم است که الگوی رشد نوزاد چگونه پیش می‌رود.
آیا می‌خواهید بدانید که باید رشد نوزاد را در خانه پیگیری کنید؟ خیر نیازی نیست، زیرا کاملاً غیرضروری است. نوزادان در هر معاینه اندازه‌گیری می‌شوند، روی ترازویی یکسان، به روش یکسان و اگر پزشکان حتی کمی نگران باشند، زمان‌بندی وزن‌گیری‌ها اضافه خواهد شد. بهترین راه برای نظارت بر رشد کودک این است که به معاینات دوره‌ای برود.
نرخ رشد نرمال چیست؟
متاسفانه، پاسخ روشنی در این زمینه وجود ندارد زیرا “طبیعی بودن” برای هر کودک بسیار متفاوت است. نرمال یا طبیعی بودن یعنی نرمال بودن برای کودکتان. اینکه بچه پسر عموی شما بزرگتر است یا بچه همسایه کوچکتر است اهمیتی ندارد. چیزی که اهمیت دارد این است که آیا کودکتان روی نمودار خودش رشد می‌کند یا نه.
در اصل، رشد نرمال به این معناست که اندازه‌گیری‌های نوزاد (قد، وزن و محیط سر) در هر ویزیت افزایش یابد. فرزند شما خواه پسر باشد یا دختر، خواه با شیر مادر تغذیه شود یا شیر خشک، توسعه پیوسته اهمیت دارد.
اگر نوزادتان در صدک 25 وزن باشد و ناگهان به صدک 95 برود، این نگرانی به وجود می آید که ممکن است بیش از حد تغذیه شده باشد. اگر نوزاد در صدک 25 اندازه گیری شده و سپس ناگهان به صدک 3 برسد، این نیز می‌تواند نشان دهند بروز مشکلی باشد. اگر نوزاد نارس به دنیا بیاید، پزشکان از تعدیل سن بارداری برای ترسیم اعداد استفاده خواهند کرد.
همچنین دانستن این نکته مهم است که در طول دو تا سه ماه اول، نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می شومند ممکن است سریعتر از همتایان خود که شیر خشکی می خورند، وزن بگیرند. این احتمالاً به این دلیل است که نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می کنند ممکن است بیشتر غذا بخورند ( آن ها احتمالاً بر اساس تقاضا شیر می‌خورند نه بر اساس برنامه) و مادران تغذیه آن ها را اندازه گیری نمی کنند.
نمودار رشد نوزاد
آکادمی پزشکی اطفال آمریکا (AAP) توصیه می‌کند از نمودار رشد نوزاد سازمان بهداشت جهانی (WHO) برای نوزادان از بدو تولد تا 24 ماهگی استفاده شود. این نمودار که به طور رسمی با عنوان “استانداردهای رشد کودک سازمان بهداشت جهانی” شناخته می‌شود، در سال 2006 بر اساس نرخ رشد بهینه برای نوزادان عمدتاً تغذیه شده با شیر مادر در آمریکا و اروپا توسعه یافت. این نمودار در ابتدا برای نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می کردند استفاده می‌شد، اما در واقع برای همه نوزادان مناسب است.
پس از اینکه نوزاد به 24 ماهگی رسید، پزشکان اطفال ممکن است همچنان از نمودار رشد سازمان بهداشت جهانی استفاده کنند یا از نمودار رشد CDC که برای سنین 2 تا 20 سال تهیه شده است، روند پیگیری را تغییر دهند. یکی از بزرگترین تفاوت‌های بین این دو این است که نمودار رشد سازمان بهداشت جهانی، شاخص توده بدنی (BMI) را از بدو تولد اندازه گیری می‌کند، در حالی که نمودار CDC از سن 2 سالگی شروع به اندازه گیری می‌کند. هر دو نمودار بعد از سن 2 سالگی قابل مقایسه هستند.
نمودار رشد نوزاد پسر
نمودار زیر، بر اساس داده‌های WHO، به رشد نوزادان در 12 ماه اول می‌پردازد (اما به یاد داشته باشید که نمودار WHO تا 24 ماهگی ادامه دارد). این نمودار اندازه گیری‌های رشد شامل طول، وزن و اندازه دور سر را مشخص می‌کند.
نمودار رشد نوزاد دختر
نمودار رشد زیر که بر اساس داده‌های سازمان جهانی بهداشت (WHO) تهیه شده است، الگوهای رشد طول، وزن و اندازه دور سر نوزاد در اولین سال زندگی را توصیف می‌کند.
اگر نوزاد از نمودار رشد استاندارد فاصله بگیرد چه باید کرد؟
پزشک نوزاد بهترین فرد برای پیگیری رشد اوست، اما اگر در این زمینه نگرانی دارید حتماً آن را مطرح کنید. در اینجا نحوه‌ای که پزشکان اطفال به وضعیت نوزاد در نمودار رشد نسبت به منحنی استاندارد رسیدگی می‌کنند آورده شده است.
وزن در نمودار رشد نوزاد
کم‌وزنی به معنای رشد نکردن نیست. اگر نوزاد در نمودار وزن خود در سمت پایین قرار دارد اما همچنان به خوبی رشد می‌کند، احتمالاً مشکلی وجود ندارد، به خصوص اگر خانواده به طور ژنتیکی لاغر باشند.
اگر وزن نوزاد به طور قابل توجهی کمتر از حد متوسط باشد یا نوزاد به خوبی رشد نکند، پزشکان بررسی خواهند کرد که آیا نوزاد به اندازه کافی غذا می‌خورد یا نه. معمولاً نوزادانی که وزن کمی دارند اما از جهات دیگر سالم هستند، معمولاً تغذیه کافی ندارند. اگر نوزاد به اندازه کافی غذا می‌خورد اما هنوز وزن نمی‌گیرد، پزشکان به دنبال یک مشکل پزشکی زیرین مانند بیماری سلیاک، مشکل تیروئید یا فیبروز سیستیک خواهند بود.
اگر نوزاد اضافه وزن دارد، معمولاً نتیجه تغذیه بیش از حد است. بیشتر نوزادان به هر حال با افزایش تحرک خود و شروع به غلتیدن کردن، نشستن، بالا کشیدن، خزیدن و راه رفتن، لاغر می‌شوند. به ندرت، افزایش وزن سریع می‌تواند با مشکلات سلامتی مانند اختلالات غدد درون‌ریز همراه باشد. باز هم، اگر نگرانی‌ای دارید با پزشک نوزاد صحبت کنید.
قد در نمودار رشد نوزاد
قد بلند به خودی خود نگرانی ایجاد نمی‌کند، به خصوص اگر والدین نوزاد قد بلند باشند. اما اگر نوزاد به طور ثابت رشد کند و سپس ناگهان جهش کند، ممکن است به یک غددشناس ارجاع داده شوید.
به همین ترتیب، نوزاد کوچولو مشکل‌ساز نیست مگر اینکه حداقل نیم تا 1.5 تا 3 سانتی متر در ماه رشد نکند یا نمودار رشد نوزاد صاف یا نزولی باشد. در این موارد پزشکان احتمالاً برای مشکلات قابل درمان، مانند کمبود هورمون رشد یا مشکلات جذب مواد مغذی (مانند بیماری سلیاک) آن ها را آزمایش خواهند کرد.
