سلامت واژن تنها به روابط جنسی محدود نمی شود، بلکه نقش بسیار مهمی در سلامت کلی بدن زنان دارد. آگاهی از نشانه های واژن سالم کمک می کند زنان بهتر بتوانند تغییرات غیرطبیعی را تشخیص دهند. وقتی واژن در وضعیت سالم نباشد و نشانه های واژن سالم به‌درستی دیده نشود، می‌تواند روی کیفیت رابطه جنسی و رسیدن به لذت یا ارگاسم تأثیر بگذارد. حتی سلامت واژن می تواند در بارداری و زایمان نیز نقش حیاتی داشته باشد. مشکلات طولانی مدت واژن ممکن است استرس ایجاد کند یا باعث بروز مشکلات در روابط عاطفی و زناشویی شود.
علاوه بر این، بسیاری از زنان در چنین شرایطی احساس ناخوشایندی نسبت به خود پیدا می کنند. پس دانستن نشانه های واژن سالم چیست؟ و این که چگونه می توان سلامت آن را حفظ کرد، بسیار مهم است.
چه عواملی بر سلامت واژن اثر می گذارند؟
واژن یک کانال عضلانی بسته است که از بخش خارجی اندام تناسلی زنان، یعنی فرج (ولوا)، تا گردن رحم ادامه پیدا می کند. سلامت این ناحیه می تواند تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار بگیرد:
- فعالیت جنسی: داشتن رابطه جنسی بدون محافظت می تواند منجر به عفونت های مقاربتی شود. همچنین رابطه جنسی خشن یا وارد شدن آسیب به ناحیه لگن می تواند به بافت های واژن آسیب بزند.
- برخی بیماری ها و درمان ها: بیماری هایی مانند اندومتریوز (رشد بافت مشابه دیواره داخلی رحم در خارج از رحم) یا عفونت لگنی می توانند رابطه جنسی را دردناک کنند. همچنین برخی جراحی های لگنی یا درمان های سرطان ممکن است موجب ایجاد بافت اسکار و درد شوند. حتی مصرف طولانی مدت برخی آنتی بیوتیک ها خطر ابتلا به عفونت قارچی واژن را افزایش می دهد.
- روش های پیشگیری از بارداری و محصولات بهداشتی: استفاده از وسایل پیشگیری مثل کاندوم، دیافراگم یا مواد اسپرم کش ممکن است برای بعضی از زنان تحریک کننده باشد. همچنین استفاده از اسپری ها، خوشبوکننده ها یا شستشوهای داخلی (دوچ) می تواند باعث التهاب و حساسیت در واژن شود.
- بارداری و زایمان: در دوران بارداری معمولا ترشحات واژن افزایش می یابد. هنگام زایمان طبیعی ممکن است پارگی در ناحیه واژن رخ دهد یا پزشک ناچار شود برش کوچکی به نام اپیزیوتومی ایجاد کند. همچنین زایمان طبیعی می تواند تا حدی روی قدرت عضلات واژن تأثیر بگذارد.
- مسائل روانی: استرس، اضطراب و افسردگی می توانند میل جنسی را کاهش دهند و باعث خشکی یا درد در حین رابطه شوند. تجربه سوءاستفاده جنسی یا رابطه دردناک نیز ممکن است اثرات طولانی مدتی روی سلامت جنسی داشته باشد.
- تغییرات هورمونی: کاهش سطح استروژن در دوران یائسگی یا شیردهی می تواند باعث نازک شدن دیواره واژن (آتروفی واژن) شود. این وضعیت معمولا با خشکی و درد هنگام رابطه همراه است.
شایع ترین مشکلات واژن کدام اند؟
شناخت مشکلات رایج واژن به شما کمک می‌کند بهتر متوجه شوید که چه زمانی شرایط طبیعی و جزو نشانه های واژن سالم است و چه زمانی لازم است برای بررسی بیشتر به پزشک مراجعه کنید. مهم‌ترین مشکلات عبارتند از:
- مشکلات جنسی: درد مداوم یا درد هنگام رابطه (دیسپارونیا) یکی از شکایات شایع زنان است. گاهی این درد به دلیل اسپاسم عضلات واژن (واژینیسموس) یا خشکی واژن اتفاق می افتد. خشکی واژن بیشتر در دوران پیش یائسگی یا بعد از یائسگی دیده می شود.
- عفونت های مقاربتی: بیماری هایی مثل کلامیدیا، سوزاک، زگیل تناسلی، سیفلیس و تبخال تناسلی می توانند باعث ترشحات غیرطبیعی یا زخم های ناحیه تناسلی شوند.
- واژینیت: برهم خوردن تعادل قارچ ها و باکتری های طبیعی واژن می تواند منجر به التهاب، خارش، بوی نامطبوع و ترشحات غیرعادی و در نهایت واژینیت شود. شایع ترین انواع آن عفونت قارچی و تریکومونیازیس هستند.
- باکتریال واژینوز: زمانی رخ می دهد که تعادل باکتری های طبیعی واژن به هم بخورد. عواملی مثل قاعدگی، شستشوهای داخلی یا رابطه جنسی می توانند آن را تشدید کنند. علامت اصلی آن ترشح همراه با بوی ناخوشایند است.
- شل شدن عضلات کف لگن: وقتی رباط ها و بافت های نگهدارنده رحم و واژن ضعیف شوند، احتمال افتادگی رحم یا مثانه به سمت واژن وجود دارد. این وضعیت (پرولاپس) می تواند باعث احساس برآمدگی در واژن یا بی اختیاری ادرار هنگام عطسه و سرفه شود.
- دیگر مشکلات نادر: کیست های واژن که ممکن است رابطه جنسی یا حتی استفاده از تامپون را دردناک کنند. سرطان واژن نیز هرچند بسیار نادر ممکن است اولین بار با خونریزی پس از یائسگی یا بعد از رابطه خود را نشان دهد.
نشانه های واژن سالم چیست و چه زمانی باید نگران شد؟
گاهی ممکن است تغییراتی در واژن ایجاد شود که نشان دهنده مشکل خاصی باشد. در چنین شرایطی باید نشانه های واژن سالم را بدانید تا متوجه شوید که کدام علائم هشداردهنده هستند و نیاز به مراجعه به پزشک دارند. اگر هر یک از موارد زیر را تجربه کردید، حتما با پزشک یا ماما مشورت کنید:
- تغییر در رنگ، بو یا مقدار ترشحات واژن
- تغییر رنگ پوست اطراف واژن یا خارش شدید
- خونریزی واژینال بین دو پریود، بعد از رابطه جنسی یا پس از یائسگی
- احساس توده یا برجستگی در داخل واژن
- درد هنگام رابطه جنسی یا دشواری در برقراری رابطه
- مشکل در استفاده از تامپون یا نوار بهداشتی داخلی
البته لازم نیست برای هر بار خارش یا ترشح واژن به پزشک مراجعه کنید. اگر قبلا دچار عفونت قارچی شده اید و اکنون همان علائم برایتان تکرار شده، می توانید از دارویی که پزشک قبلا تجویز کرده استفاده کنید. اما اگر بعد از مصرف دارو بهبود پیدا نکردید، حتما دوباره به پزشک مراجعه کنید.
برای داشتن واژن سالم چه باید کرد؟
داشتن واژن سالم نه تنها کیفیت زندگی جنسی را بهتر می کند، بلکه به سلامت عمومی بدن نیز کمک می کند. چند اقدام ساده می تواند در این مسیر بسیار مؤثر باشد:
- رعایت روابط جنسی ایمن: استفاده از کاندوم یا داشتن رابطه با یک شریک ثابت و مطمئن، خطر ابتلا به بیماری های مقاربتی را کاهش می دهد. اگر از وسایل یا اسباب بازی های جنسی استفاده می کنید، حتما بعد از هر بار مصرف آنها را به خوبی بشویید.
- واکسن های ضروری را بزنید: واکسن HPV از شما در برابر ویروسی محافظت می کند که با سرطان دهانه رحم ارتباط دارد. همچنین واکسن هپاتیت B از ابتلا به عفونت خطرناک کبدی که از طریق رابطه جنسی هم منتقل می شود، پیشگیری می کند.
- تمرینات کگل را انجام دهید: این تمرین ها برای تقویت عضلات کف لگن فوق العاده هستند. اگر دچار افتادگی رحم یا واژن (پرولاپس) شده اید یا مشکل نشت ادرار هنگام سرفه یا عطسه دارید، کگل می تواند به بهبود شرایط کمک کند.
- داروهایتان را بشناسید: برخی داروها می توانند بر واژن اثر بگذارند و خشکی یا عفونت ایجاد کنند. همیشه درباره داروهایی که مصرف می کنید با پزشک مشورت کنید.
- مصرف الکل و سیگار را محدود کنید: نوشیدنی های الکلی و نیکوتین علاوه بر اینکه به سلامت عمومی بدن آسیب می زنند، می توانند روی میل جنسی و برانگیختگی هم اثر منفی بگذارند.
- رفتار ملایم با واژن داشته باشید: داخل واژن نیاز به شستشو ندارد. از شستشوهای داخلی (دوچ)، دستمال های خوشبوکننده یا صابون های قوی و عطردار استفاده نکنید. این محصولات می توانند تعادل طبیعی باکتری های مفید واژن را بر هم بزنند و باعث عفونت شوند.
سخنی از نی نی تینی
واقعیت این است که نمی توان جلوی همه مشکلات واژن را گرفت. اما با انجام چکاپ های منظم و مراجعه به پزشک زنان، می توان مشکلات احتمالی را در همان مراحل اولیه شناسایی و درمان کرد. در کنار آن، توجه به نشانه های واژن سالم باعث می شود زودتر متوجه تغییرات غیرطبیعی شوید. مهم تر از همه این است که بدون خجالت و نگرانی درباره سلامت واژن با پزشک خود صحبت کنید. این موضوع بخشی طبیعی از سلامت بدن شماست و باید جدی گرفته شود.
حالا نوبت شماست!
شما چه تجربه ای از مراقبت یا تغییرات در سلامت واژن داشته اید؟ آیا نکته ای کاربردی می شناسید که به دیگر خانم ها کمک کند؟ تجربه ها و پرسش های خود را در بخش نظرات با ما در میان بگذارید تا گفتگو کامل تر و مفیدتر شود.
