نارسایی قلبی در نوزادان چیست و چه زمانی رخ می دهد؟
نارسایی قلبی در نوزادان یکی از مشکلات جدی و البته نادر دوران نوزادی است که در آن قلب نوزاد قادر به پمپاژ مؤثر خون برای تأمین نیازهای بدن نیست. برخلاف تصور برخی والدین، نارسایی قلبی به معنای توقف کامل عملکرد قلب نیست، بلکه به معنی کاهش توانایی قلب در خون رسانی مناسب است. این مشکل می تواند در اثر نقایص مادرزادی قلب، بیماری های عضله قلب (کاردیومیوپاتی)، یا حتی عفونت های ویروسی بروز کند.
علائم نارسایی قلبی در نوزادان
شناخت به موقع علائم نارسایی قلبی در نوزادان برای شروع درمان و پیشگیری از عوارض جدی بسیار اهمیت دارد. برخی از این علائم ممکن است با بیماری های دیگر اشتباه گرفته شوند، بنابراین دقت و بررسی دقیق توسط پزشک ضروری است.
علائم اولیه:
- مشکل در شیر خوردن یا بی میلی به تغذیه
- تنگی نفس یا نفس نفس زدن حتی در زمان استراحت
- تعریق زیاد به ویژه در ناحیه سر در هنگام شیر خوردن
- کاهش وزن یا توقف رشد نسبت به نمودار رشد طبیعی نوزاد
- بی قراری و خستگی مفرط پس از فعالیت های ساده
علائم پیشرفته تر:
- افزایش ضربان قلب (بیش از 150 ضربه در دقیقه)
- تعداد تنفس بالا (بیش از 50 تنفس در دقیقه)
- بزرگ شدن کبد که ممکن است در لمس زیر دنده ها احساس شود
- صدای قلبی غیرعادی که به «ضربان گالوپی» شهرت دارد
- فشار خون پایین و رنگ پریدگی پوست یا لب ها
در صورت مشاهده این نشانه ها، والدین باید هرچه سریع تر به پزشک متخصص قلب کودکان مراجعه کنند.
علت های نارسایی قلبی در نوزادان
1. نقایص مادرزادی قلب (CHD)
بیشتر موارد نارسایی قلبی در نوزادان ناشی از نقص های ساختاری قلب هستند که از بدو تولد همراه کودک اند. مانند:
- سوراخ در دیواره بین بطن ها یا دهلیزها
- تنگی دریچه های قلب
- ترکیب نادرست عروق اصلی خروجی از قلب
این نقایص باعث مخلوط شدن خون اکسیژن دار و بدون اکسیژن و در نتیجه افزایش بار روی قلب می شوند.
2. اختلال در پمپاژ قلب (Pump failure)
در این حالت، قلب نوزاد به دلایل مختلفی از جمله کاردیومیوپاتی یا عفونت های ویروسی توانایی کافی برای پمپاژ خون ندارد.
3. مشکلات متابولیک یا ژنتیکی
برخی نوزادان به دلیل بیماری های متابولیک یا سندروم های ژنتیکی دچار ضعف قلبی می شوند.
4. کم خونی شدید یا نارس بودن ریه ها
این شرایط نیز می تواند فشار زیادی بر قلب وارد کند و منجر به نارسایی شود.
نارسایی قلبی در نوزادان چگونه تشخیص داده می شود؟
تشخیص صحیح نیاز به بررسی کامل توسط پزشک دارد. مراحل معمول شامل:
- معاینه بالینی دقیق
- نوار قلب (EKG) برای بررسی ریتم قلب
- اکوکاردیوگرافی (اکوی قلب) برای مشاهده ساختار و عملکرد قلب
- رادیوگرافی قفسه سینه جهت بررسی بزرگ شدن قلب یا جمع شدن مایع در ریه ها
- گاهی اوقات نیاز به آزمایش خون یا MRI قلب نیز وجود دارد.
نارسایی قلبی در نوزادان چگونه درمان می شود؟
1. درمان دارویی
- داروهای ادرارآور (دیورتیک ها): کاهش حجم خون و فشار بر قلب
- داروهای تقویت کننده عملکرد قلب: کمک به انقباض بهتر عضله قلب
- داروهای کاهش دهنده فشار خون در صورت نیاز
2. مداخله جراحی
در صورتی که علت اصلی نارسایی، نقص ساختاری قلب باشد، ممکن است نیاز به جراحی اصلاحی وجود داشته باشد. این جراحی ها معمولا توسط جراحان قلب کودکان و در مراکز فوق تخصصی انجام می شود.
3. استفاده از پیس میکر یا درمان های تخصصی
در مواردی که ریتم قلب غیرعادی باشد، نصب پیس میکر یا انجام درمان هایی مانند فرسایش با امواج رادیویی (آبلیشن) ممکن است توصیه شود.
آیا نارسایی قلبی در نوزادان قابل پیشگیری است؟
در اغلب موارد، به خصوص زمانی که علت نارسایی مادرزادی باشد، امکان پیشگیری کامل وجود ندارد. با این حال، رعایت نکات زیر می تواند نقش مهمی در کاهش خطر داشته باشد:
- مراقبت دقیق مادر در دوران بارداری: پرهیز از مصرف داروهای خطرناک، مواد مخدر، دخانیات و الکل
- انجام غربالگری های پیش از تولد (اکوی قلب جنین) در صورت داشتن سابقه خانوادگی بیماری های قلبی
- کنترل بیماری های زمینه ای مادر مانند دیابت یا فشار خون بالا
- دریافت واکسن ها و مراقبت های مناسب برای پیشگیری از عفونت های ویروسی در نوزادان
زندگی نوزادی که با نارسایی قلبی متولد می شود
اگرچه ممکن است تصور این بیماری ترسناک باشد، اما بسیاری از نوزادان مبتلا با درمان مناسب، مراقبت دقیق، تغذیه صحیح و پیگیری پزشکی منظم، می توانند زندگی سالم و طبیعی داشته باشند. برای این منظور:
- دفترچه سلامت نوزاد و سوابق پزشکی را به دقت نگهداری کنید
- برنامه تغذیه ای ویژه زیر نظر پزشک دریافت کنید
- از انجام فعالیت های فیزیکی مناسب (در سنین بالاتر) غافل نشوید
- سلامت روان کودک را فراموش نکنید؛ کودک باید احساس امنیت، پذیرش و اعتمادبه نفس داشته باشد
سخنی از نی نی تینی
نارسایی قلبی در نوزادان با وجود نادر بودن، یکی از مهم ترین نگرانی های والدین محسوب می شود. با شناخت زودهنگام علائم، مراجعه سریع به پزشک، و انجام اقدامات درمانی لازم، می توان شرایط کودک را مدیریت کرد و از بروز عوارض خطرناک جلوگیری نمود. پیگیری منظم وضعیت کودک، دریافت مشاوره تغذیه ای و روانی و مراقبت های پزشکی، کلید داشتن آینده ای سالم تر برای نوزادان مبتلاست.
اگر تجربه ای در زمینه مراقبت از نوزادان مبتلا به بیماری های قلبی دارید یا سؤالی در ذهن تان باقی مانده، در بخش نظرات با ما و سایر والدین به اشتراک بگذارید. نظرات شما می تواند راه گشای خانواده های دیگر باشد.
