ناباروری

متاسفانه حدود 11 درصد از زوج ها با مشکل ناباروری مواجه می شوند. باروری ظرفیت طبیعی برای بچه دار شدن است و برای همه بانوان آسان نیست. باروری تنها یک مسئله در رابطه با سلامت زنان نیست. مردان نیز می توانند ناباروری را تجربه کنند و همه می توانند برای بهبود باروری خود اقداماتی انجام دهند.

در اینجا کارهایی که می توانید برای بهبود باروری خود انجام دهید، افزایش شانس باردار شدن سریع و کاهش خطر ناباروری خدمت شما عزیزان ارائه شده است.

علائم ناباروری

به طور معمول زوج ها تنها پس از یک سال تلاش ناموفق برای باردار شدن متوجه مشکل باروری خود می شوند. بسیاری از علل ناباروری علائم واضحی ندارند. با این حال، علائم زیر ممکن است نشان دهنده مشکل باروری باشد و به همین دلیل فرد مشکوک به مشکل نیاز به تماس با یک پزشک متخصص داشته باشد.

• شما بیشتر از 35 سال سن دارید و شش ماه است که تلاش می کنید باردار شوید.
• شما کمتر از 35 سال سن دارید و به مدت یک سال بدون باردار شدن رابطه جنسی محافظت نشده داشته اید.
• شما دو مرتبه یا بیشتر از آن سقط جنین متوالی داشته اید.
• شما عوامل خطر ناباروری را دارید.

شایع ترین علائم مشکل باروری عبارتند از:

• سیکل های قاعدگی نامنظم
• خونریزی غیرمعمول سبک (لکه بینی) یا شدید و دردهای بد قاعدگی
• قاعدگی های غیرمعمول سنگین یا خونریزی غیر طبیعی قاعدگی
• درد لگن یا درد در حین رابطه جنسی
• اختلال عملکرد جنسی (از جمله اختلال نعوظ یا میل جنسی کم)

علل ناباروری

برخی از عواملی که ممکن است باروری شما را کاهش دهند در کنترل شما هستند. به عنوان مثال، سیگار کشیدن یا مصرف مواد مواد مخدر باعث کاهش باروری در مردان و زنان می شود، بنابراین ترک آن توصیه می شود (به این دلیل و البته دلایل بسیار دیگر). سایر دلایل کاهش باروری در کنترل شما نیست – به عنوان مثال، کاهش باروری مرتبط با سن.

سن

قدرت باروری زنان بین 20 تا 25 سالگی به اوج خود می رسد و پس از 35 سالگی به سرعت شروع به کاهش می کند. باروری مردان نیز با افزایش سن کاهش می‌یابد، البته نه به‌طور چشمگیری. در حالی که برخی از مردان پس از 50 سالگی هنوز بارور هستند، زنان پس از یائسگی کاملاً نابارور هستند.

بیماری های مزمن

حتی اگر بیماری مستقیماً به سیستم تولید مثلی مرتبط نباشد، باز هم می تواند بر باروری تأثیر بگذارد. چندین بیماری مزمن همراه با درمان آنها می تواند منجر به مشکلات باروری در افراد از هر جنس شود.

بیماری های مرتبط با مشکلات باروری

• دیابت
• کم کاری تیروئید
• بیماری پریودنتال
• بیماری سلیاک درمان نشده

عدم تعادل هورمونی یا بیماری های دستگاه تناسلی

عدم تعادل هورمونی می تواند باروری را کاهش دهد یا حتی باعث ناباروری شود. به عنوان مثال، آندومتریوز، سندرم تخمدان پلی کیستیک و نارسایی زودرس تخمدان (همچنین به عنوان نارسایی اولیه تخمدان شناخته می شود) می تواند منجر به ناباروری زنان شود. تستوسترون پایین می تواند منجر به ناباروری مردان شود.

مشکلات باروری مردان، چه به تنهایی و چه همراه با مشکلات باروری زنان، دلیلی است که حداقل در 40 درصد مواقع موجب جلوگیری از بارداری می شود.

عفونت دستگاه تناسلی

عفونت های دستگاه تناسلی می تواند منجر به ناباروری شود. شایع ترین علت این عفونت ها بیماری های مقاربتی (STDs) است. این می تواند باعث بیماری التهابی لگن (PID) در دستگاه تناسلی زنان شود. مردان نیز می توانند پس از ابتلا به STD نابارور شوند.

با این حال، همه عفونت های دستگاه تناسلی توسط STD ایجاد نمی شوند. به عنوان مثال، برخی از اقدامات پزشکی می تواند باعث عفونت شود.

عوارض جانبی داروها

برخی از داروها ممکن است باروری را کاهش دهند، از جمله:

• داروهای ضد آلرژی که ممکن است مخاط دهانه رحم را خشک کنند
• داروهای ضد افسردگی که ممکن است باعث مشکلات باروری در مردان شود
• انواع خاصی از درمان سرطان (پرتودرمانی در نزدیکی اندام های تناسلی)

چاقی

چاقی یکی از دلایل اصلی ناباروری قابل پیشگیری است. حتی کمی اضافه وزن می تواند باروری زنان را کاهش دهد. چاقی می تواند باعث مشکلات تخمک گذاری شود و ممکن است سلامت اسپرم را کاهش دهد.

انسداد یا ناهنجاری های دستگاه تناسلی

مشکلات مربوط به تخمدان ها، لوله های فالوپ یا رحم می تواند باعث مشکلات باروری شود. مشکلات مربوط به بیضه ها، مجرای دفران، غده پروستات یا وزیکول های منی می تواند باعث ناباروری مردان شود.

انسدادها یا ناهنجاری ها ممکن است از بدو تولد وجود داشته باشند (ناهنجاری های مادرزادی)، نتیجه یک آسیب یا اقدامات پزشکی باشند، یا بعد از یک بیماری یا عفونت رخ دهند. معمولاً انسداد ناشی از چسبندگی (بافت اسکار) است.

بسیاری از افراد از داشتن این شرایط بی اطلاع هستند. آنها ممکن است هیچ نشانه ای در خود نداشته باشند و در طول ویزیت های معمول پزشکی مشکلاتشان شناسایی نشوند. اما آزمایش های تخصصی باروری می تواند آنها را آشکار کند.

عادات ناسالم سبک زندگی

سیگار کشیدن، نوشیدن بیش از حد الکل، و داروهای تفریحی می تواند باروری را برای افراد از هر جنسیتی کاهش دهد. همچنین با احتمال بسیار کمتر، عادات سبک زندگی ناسالم رایج تر مانند کم خوابی، استرس بیش از حد، و خوردن یک رژیم غذایی ناسالم ممکن است کمی باروری را کاهش دهد.

ناباروری غیر قابل توضیح

از هر چهار زوج، یک زوج هرگز متوجه نمی شوند که چرا نمی توانند باردار شوند. این به عنوان ناباروری غیرقابل توضیح شناخته می شود.

مراحل بارداری

مراحل زیادی در فرآیند باروری وجود دارد. این همان چیزی است که باید اتفاق بیفتد تا یک زوج جنسی بدون کمک باردار شوند.

تولید تخمک و اسپرم

دستگاه تناسلی یک زن باید هورمون هایی را تولید کند که منجر به تخمک گذاری می شود، یعنی زمانی که تخمک از یکی از تخمدان ها آزاد می شود. این یک بار در ماه در سال های باروری رخ می دهد.

دستگاه تناسلی مرد باید سلول های اسپرم را در بیضه ها تولید کند. پس از بلوغ، سلول‌های اسپرم جدید به صورت روزانه تولید می‌ شوند.

رابطه جنسی

زن و شوهر باید در طول پنج تا شش روز قبل از تخمک گذاری رابطه جنسی داشته باشند (منی باید با ناحیه واژن تماس داشته باشد).

در طول انزال، اسپرم ذخیره شده در مجرای دفران با مایع منی ایجاد شده در پروستات و وزیکول های منی مخلوط می شود. این مخلوط اسپرم و مایع توسط یک سری انقباضات عضلانی از آلت تناسلی خارج می شود.

لقاح

پس از آمیزش جنسی، مایع منی در ناحیه دهانه رحم جمع می شود. در مرحله بعد، سلول های اسپرم باید از مایع منی خارج شده و به مخاط دهانه رحم، از طریق دهانه رحم به داخل رحم و به لوله های فالوپ بروند.

قوی ترین و سالم ترین اسپرم (درصد بسیار کمی از کل اسپرم ها) در لوله های فالوپ باقی می ماند. پس از آزاد شدن تخمک از یکی از تخمدان ها، وارد لوله های فالوپ می شود. در لوله های فالوپ، یکی از سلول های اسپرم منتظر، خود را به داخل تخمک فرو می کند. این لحظه لقاح است.

لانه گزینی و بارداری

پس از تخمک گذاری، دستگاه تناسلی یک کوکتل جدید از هورمون ها را آزاد می کند که آندومتر یا پوشش رحم را تشکیل می دهد. تخمک بارور شده (یا جنین) از یک سری تقسیمات سلولی عبور می کند. همانطور که این اتفاق می افتد، جنین از لوله فالوپ به داخل رحم می رود.

هنگامی که جنین به رحم می رسد، در نهایت خود را در پوشش داخلی رحم یا آندومتر لانه گزینی می کند. این حدود چهار تا 10 روز پس از لقاح رخ می دهد.

پس از لانه گزینی، جنین هم سلول های جنینی و هم سلول های جفت را ایجاد می کند. هورمون گنادوتروپین جفتی انسانی (hCG) یا “هورمون بارداری” شروع به تولید خواهد کرد. حدود یک هفته بعد، یا تقریباً 14 روز پس از تخمک گذاری، hCG در گردش کافی برای تست بارداری وجود دارد که نتیجه مثبتی را نشان دهد.

چگونه باروری را تقویت کنیم

در حالی که به برخی از علل ناباروری را نمی توان بدون درمان غلبه کرد، شما می توانید با این راهکارهای ساده شانس باروری خود را افزایش دهید.

از دوش واژن خودداری کنید

دوش واژینال می تواند مخاط ارزشمند دهانه رحم را که برای باردار شدن به آن نیاز دارید شستشو دهد. دوش کردن همچنین می تواند باکتری های خوب را از بین ببرد که منجر به افزایش خطر عفونت واژن می شود.

روان کننده ها را هوشمندانه انتخاب کنید

روان کننده های شخصی، مانند Astroglide و KY Jelly، برای اسپرم مضر هستند. با این حال، گزینه های سازگار با اسپرم، از جمله روغن معدنی، روغن کانولا، یا روان کننده های مبتنی بر هیدروکسی اتیل سلولز مانند Pre-Seed و ConceivEase وجود دارد که می توانید از آن ها استفاده کنید.

زمان رابطه جنسی را بهینه کنید

شما می خواهید در طول دوره باروری خود که بین پنج تا هشت روز طول می کشد و درست قبل از تخمک گذاری رخ می دهد، رابطه جنسی داشته باشید. با این حال، به خاطر داشته باشید که روز تخمک گذاری متفاوت است. احتمال بارداری شما در روز قبل از تخمک گذاری بین 21 تا 34 درصد و چهار روز قبل از تخمک گذاری بین 8 تا 17 درصد است.

با فرض اینکه شما و همسرتان بارور هستید، روش های زیادی برای تشخیص تخمک گذاری وجود دارد تا بتوانید پنجره باروری خود را تعیین کنید.

روش های تشخیص زمان تخمک گذاری

• نمودار دمای پایه بدن شما
• بررسی تغییرات موقعیت دهانه رحم
• بررسی مخاط دهانه رحم
• تنظیم میل جنسی بدن شما (میل شما در زمان باروری بیشتر است)
• استفاده از نمودار تخمک گذاری، تقویم یا ماشین حساب

بیشتر رابطه جنسی داشته باشید

اگر یک روز در میان یا هر دو روز یکبار رابطه جنسی داشته باشید، احتمالاً حداقل یک یا دو بار در طول بارور ترین زمان خود رابطه جنسی دارید. بسیاری از مردم فکر می کنند که داشتن رابطه جنسی روزانه مفید است، اما اسپرم یک یا دو روز طول می کشد تا به طور کامل بالغ شود و بازسازی شود. بنابراین اگر هر روز رابطه جنسی دارید، ممکن است اسپرم نابالغ باشد.

سلامت کلی خود را بهبود بخشید

تحقیقات نشان داده است که برخی از عادات سبک زندگی سالم ممکن است منجر به بهبود باروری یا حداقل کاهش خطر ناباروری شود. ایجاد تغییرات در شیوه زندگی ممکن است بر مشکلات باروری واقعی تأثیر بگذارد یا تاثیر نگذارد و همچنین نباید به همان اندازه درمان های باروری موثر در نظر گرفته شود. به عنوان مثال، اگر لوله های فالوپ شما مسدود شده باشد، مسلما رژیم غذایی شما به بارداری طبیعی کمک نمی کند.

ایجاد تغییرات در سبک زندگی و دریافت مراقبت های پزشکی را در نظر بگیرید. برخی از کارهایی که در این رابطه می توانید انجام دهید و ممکن است باروری شما را بهبود بخشد عبارتند از:

• خوردن یک رژیم غذایی سالم، با مقدار زیادی سبزیجات و میوه های غنی از آنتی اکسیدان، چربی های سالم مانند روغن زیتون و آجیل، و پروتئین سالم
• ورزش کردن، اما نه بیش از حد ورزش کردن
• خواب کافی شبانه، در ساعات مناسب (کارگران شیفت شب ممکن است در معرض خطر سقط جنین و ناباروری باشند)
• حفظ وزن مناسب – نه خیلی سنگین و نه خیلی لاغر
• تمرین تکنیک های ذهن- بدن و آرامش
• مصرف مکمل اسید فولیک

آزمایش و درمان ناباروری

اگر نگران این هستید که ممکن است مشکل باروری داشته باشید، اولین کسی که باید با او صحبت کنید متخصص زنان یا اورولوژیست خود است.

این پزشکان می توانند برخی از آزمایشات اولیه باروری را انجام دهند. این آزمایش ها عبارتند از:

• آزمایش هیستروسالپنگوگرام (HSG)، که نوع خاصی از اشعه ایکس است که برای ارزیابی رحم و لوله های فالوپ استفاده می شود.
• آزمایش خون برای اندازه گیری سطح هورمون
• آزمایش تجزیه و تحلیل مایع منی

اگر در مورد نتایج آزمایش باروری مضطرب هستید، تنها نیستید. سعی کنید به یاد داشته باشید که آزمایش اولین قدم برای کمک گرفتن برای درمان مشکلات باروری است.

بسته به سن و نتایج آزمایش های باروری، پزشک ممکن است سعی کند شما را با درمان های مشکلات باروری با تکنولوژی سطح پایین (مانند Clomid، دارویی که به تحریک تخمک گذاری کمک می کند) درمان کند یا شما را به یک متخصص غدد جنسی ارجاع دهد.

متخصص غدد جنسی، یک پزشک با آموزش ویژه به عنوان متخصص باروری است. آنها به همراه سایر تکنسین های باروری، پزشکان و پرستاران در یک کلینیک باروری کار می کنند. پس از ارجاع به کلینیک باروری، ممکن است آزمایشات بیشتری انجام شود.

گزینه های درمان ناباروری

گزینه های درمان باروری، به علت ناباروری شما بستگی دارد و ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• فن آوری های کمک باروری (ART) : لقاح آزمایشگاهی (IVF)، انتقال گامت به داخل فالوپ (GIFT)، انتقال زیگوت به داخل فالوپ (ZIFT)
• داروهای باروری تزریقی : گنادوتروپین ها (Gonal-F، Follistim، Ovidrel)
• تلقیح : تلقیح داخل رحمی (ICI)، تلقیح داخل رحمی (IUI)، تلقیح داخل لوله ای (ITU)، تلقیح داخل واژینال (IVI)
• داروهای خوراکی باروری : آریمیدکس (آناستروزول)، کلومید (کلومیفن)، فمارا (لتروزول)
• جراحی : جراحی لاپاراسکوپی، سوراخ کردن تخمدان
• تولید مثل شخص ثالث: با استفاده از اهدا کننده تخمک، اهدا کننده جنین، اهدا کننده اسپرم یا رحم اجاره ای
• درمان یک بیماری زمینه ای: یا کاهش هر گونه دارویی که باعث عوارض جانبی تولید مثل می شود
• کاهش وزن و سایر تغییرات سبک زندگی

80 تا 90 درصد زوج ها با دارو یا جراحی درمان می شوند. IVF برای اکثر زوج های نابارور لازم نیست.

مقابله با ناباروری

مقابله با مشکلات باروری آسان نیست. وقتی به سرعت آنطور که انتظار داشتید باردار نمی شوید، طبیعی است که استرس را تجربه کنید. تحقیقات نشان داده است که زنان مبتلا به مشکلات باروری سطوح مشابهی از استرس روانی را تجربه می کنند، درست به مانند کسانی که با سرطان، اچ آی وی و دردهای مزمن مواجه هستند.

برای کمک به مدیریت این استرس، پیوستن به یک گروه حمایتی را مد نظر داشته باشید. برقراری ارتباط با افرادی که ناامیدی و غم و اندوه منحصر به فرد نابارور را درک می کنند، می تواند به شما و همسرتان کمک کند کمتر منزوی شوید.

مراقبت از خود نیز مهم است. علاوه بر تغذیه سالم، ورزش و خواب کافی و در کل مراقبت از خود به معنای مدیریت استرس نیز هست. درمان‌های ذهن و بدن مانند یوگا و طب سوزنی می ‌توانند به کاهش استرس باروری کمک کنند.

همچنین ممکن است بخواهید در زندگی یک کودک شرکت کنید، چه از طریق دوستان یا خانواده یا با یک گروه داوطلب. در حالی که بودن در کنار کودکان ممکن است در روزهای اولیه ناباروری دردناک باشد، با گذشت زمان برخی از افراد درگیر شدن با کودکان را یک تجربه شفابخش می دانند.

همچنین باید احساس قدرت کنید که در صورت نیاز به دنبال کمک حرفه ای باشید. یک مشاور ناباروری آموزش دیده می تواند به شما کمک کند تا اضطراب و افسردگی که اغلب با مشکلات باروری همراه است را بهتر کنترل کنید.

سخنی از نی نی تینی

اگر با ناباروری مواجه هستید، همیشه دلیلی برای امیدواری وجود دارید. اکثر زوج ها با کمک درمان های باروری، جراحی یا تغییر سبک زندگی می توانند باردار شوند. برای کسانی که حتی با کمک هم باردار نمی شوند، گزینه های جایگزینی برای تشکیل خانواده یا ادامه زندگی وجود دارد.

هر کاری که انجام می دهید، مشکلات باروری خود را مخفی نگه ندارید. دلیلی برای شرمساری وجود ندارد و نیازی نیست که به تنهایی با مشکلات باروری مقابله کنید. عزیزان شما می خواهند به شما کمک کنند، پس به آنها اجازه دهید این کار را انجام دهند.

سوالات متداول