زایمان طبیعی معمولا به معنای زایمان واژینال بدون استفاده از داروهای مسکن یا مداخلات پزشکی روتین است. در این نوع زایمان، مادر سعی می کند درد و فرآیند زایمان را بدون دخالت دارویی طی کند و بیشتر به توانایی های طبیعی بدن خود اعتماد دارد. در این مقاله در مورد مزایا و معایب زایمان طبیعی توضیح خواهیم داد.
مزایای زایمان طبیعی
اگر دوست دارید کنترل بدن خود را تا حد امکان حفظ کنید، در طول زایمان فعال باشید و مداخلات پزشکی کمتر برایتان انجام شود، زایمان طبیعی می تواند گزینه مناسبی باشد.
این روش یعنی پذیرفتن احتمال وجود درد و ناراحتی، اما با آمادگی و حمایت مناسب، اغلب مادران تجربه ای پرقدرت و رضایت بخش از زایمان طبیعی خواهند داشت.
نکات مثبت زایمان طبیعی:
- روش های طبیعی زایمان معمولا کم تهاجمی هستند و احتمال آسیب یا عوارض جانبی برای مادر یا نوزاد بسیار کم است.
- بسیاری از مادران در طول زایمان احساس قدرت و توانمندی زیادی دارند و پس از تولد نوزاد، حس موفقیت را تجربه می کنند. بسیاری از آنها اعلام می کنند در زایمان بعدی نیز روش بدون دارو را انتخاب خواهند کرد. گاهی کنترل شرایط باعث می شود درد کمتر احساس شود.
- حس بیداری و هوشیاری کامل در طول زایمان حفظ می شود. می توانید راحت تر حرکت کنید و پوزیشن هایی را پیدا کنید که درد را کم کنند. در زمان فشار دادن نوزاد نیز فعالانه شرکت خواهید داشت.
- نسبت به زنانی که از اپیدورال استفاده می کنند، احتمال نیاز به مداخلاتی مانند تزریق اکسی توسین برای تقویت انقباض ها، سوندگذاری مثانه یا استفاده از دستگاه مکش یا فورسپس کمتر است.
- شریک زندگی شما می تواند همراه شما باشد و در مدیریت درد همکاری کند.
- می توانید از تمرینات تنفسی، تصویرسازی ذهنی و خودهیپنوتیزمی که یاد می گیرید، هم در طول زایمان و هم پس از آن استفاده کنید. بسیاری از مادران از این تکنیک ها در روزهای اولیه شیردهی، در مقابله با دردهای پس از زایمان یا در زمان های پراسترس مراقبت از نوزاد بهره می برند.
عوارض زایمان طبیعی
برخلاف اپیدورال، روش های طبیعی کاهش درد نمی توانند درد را کاملا از بین ببرند. اگر تمایل ندارید درد را احساس کنید یا با آن کنار بیایید، احتمالا اپیدورال برای شما راحت تر است. همچنین اگر زایمان طولانی یا پیچیده شود و نیاز به مداخلات زیاد باشد، روش طبیعی ممکن است به اندازه کافی درد را کاهش ندهد.
آماده شدن برای زایمان طبیعی
وقتی تصمیم می گیرید به صورت طبیعی زایمان کنید، باید برنامه ریزی و آمادگی کافی داشته باشید. انتخاب مراقب حمایتی، محیط مناسب زایمان، تدوین برنامه زایمان و آموزش تکنیک های مقابله با درد بسیار مهم است.
- محیط زایمان:
زایمان بدون دارو ممکن است در بیمارستان هم انجام شود، اما برای بسیاری از مادران، تجربه طبیعی تر و راحت تر در مراکز زایمان یا حتی در منزل اتفاق می افتد. مراکز زایمان معمولا محیطی طبیعی و خانوادگی فراهم می کنند و در خانه نیز می توانید شرایط را به دلخواه خود تنظیم کنید. - ارتباط با مراقب:
اگر در بیمارستان زایمان می کنید، حتما خواسته ها و اهداف خود را با مراقبتان به طور دقیق مطرح کنید. برخی مداخلات مانند وصل شدن به سرم و مانیتورینگ مداوم الکترونیکی ممکن است باعث شود نتوانید راحت حرکت کنید و درد را طبیعی تحمل کنید. انجمن زنان و زایمان آمریکا توصیه می کند که مادران بارداری با ریسک پایین، امکان مانیتورینگ متناوب و تغییر مکرر وضعیت داشته باشند. - حمایت از طرف همراهان:
بیشتر زنان برای زایمان طبیعی، ماما را انتخاب می کنند. ماماها متخصصانی هستند که به مادر در تحمل زایمان بدون دارو کمک می کنند و معمولا تا پایان زایمان همراه مادر هستند، برخلاف پزشکان که این امکان را ندارند. - نقش پرستار و دوولا:
در بیمارستان به شما پرستار زایمان اختصاص می یابد که ممکن است مهارت کافی در تکنیک های طبیعی داشته باشد یا نداشته باشد و معمولا باید بین چند مادر مراقبت کند. در چنین شرایطی استخدام یک «دوولا» یا همراه زایمان که تمام تمرکز خود را روی حمایت از شما می گذارد، بسیار مفید خواهد بود. - آموزش زایمان:
پیدا کردن مدرس زایمان که روی زایمان طبیعی تمرکز دارد، کمک می کند روش های مقابله با درد را یاد بگیرید و بدانید در هر مرحله از زایمان چه اتفاقی می افتد. آگاهی از روند زایمان به شما کمک می کند بدن خود را بهتر درک کرده و با آن همراه شوید.
اهمیت یادگیری مدیریت درد در زایمان طبیعی
فرقی ندارد برنامه ریزی برای زایمان طبیعی داشته باشید یا نه، یادگیری درباره روش های کاهش درد طبیعی و پزشکی قبل از زایمان بسیار مهم است. استرس و نگرانی می تواند شدت درد را بیشتر کند و هر کاری که اضطراب شما را کاهش دهد، در مقابله با درد زایمان موثر خواهد بود.
کاهش استرس می تواند به پیشرفت بهتر زایمان هم کمک کند، چون هورمون های استرس زیاد ممکن است قدرت انقباض رحم را کاهش دهند.
انعطاف پذیری در مقابل واقعیت زایمان
حتی اگر خیلی آماده، سالم و مطمئن باشید، ممکن است در طول زایمان شرایطی پیش بیاید که نیاز به مداخلات پزشکی باشد یا زایمان طولانی تر و دردناک تر از انتظار شود. پذیرش واقعیت و توانایی سازگاری با روند زایمان، یکی از مهم ترین قدرت های شما در این مسیر است.
این انعطاف پذیری باعث می شود اگر تجربه زایمان آنطور که تصور می کردید نبود، ناامید نشوید و از تجربه خود بهتر بهره ببرید.
تکنیک های مقابله طبیعی رایج
حمایت فرد به فرد در طول زایمان
داشتن یک همراه دلسوز و حرفه ای که در کنار شما باشد، اضطراب و استرس را کاهش می دهد. این حمایت باعث می شود احساس کنترل بیشتری داشته باشید و درد زایمان را بدون دارو بهتر تحمل کنید.
تحقیقات نشان داده زنانی که حمایت مستمر حرفه ای دارند، کمتر به داروهای مسکن سیستمیک یا اپیدورال نیاز پیدا می کنند، معمولا زایمان طبیعی با تایم کوتاه تری دارند و کمتر احتمال دارد از فورسپس، وکیوم یا سزارین استفاده شود.
این حمایت زمانی که فرد همراه، مثل یک دوولا، صرفا وظیفه حمایت و آرام کردن مادر را دارد، موثرتر است.
تمرینات تنفسی و تجسم: راهکاری برای آسانی زایمان طبیعی
بیشتر کلاس های زایمان، تمرکز بر تنفس هدفمند و تکنیک های تجسم را آموزش می دهند. ممکن است به شما و شریک زندگی تان الگوهای خاصی برای تمرین تنفس داده شود و مربی شما نحوه استفاده از تجسم (تصور مکانی آرام بخش یا تولد آسان و بی درد کودک) را برای کمک به تحمل درد آموزش دهد.
شما ممکن است تکنیک هایی مانند آرام سازی تدریجی یا کنترل شده را هم یاد بگیرید که در آن ها با تمرکز بر یک عضله خاص، ابتدا آن را منقبض و سپس به آرامی رها می کنید تا کاملا شل شود و تنش از بین برود.
اگر پیش تر یوگا، هنرهای رزمی یا مدیتیشن را تجربه کرده باشید، احتمالا تمرین کافی برای کنترل تنفس در زایمان را دارید. همچنین ممکن است وجود یک شیء خاص برای نگاه کردن (مثل عکس محبوب) و گوش دادن به موسیقی آرامش بخش به شما کمک کند بهتر آرام شوید.
این تکنیک ها از طریق ایجاد آرامش و همکاری بین شما و همراهتان به مدیریت انقباض ها کمک می کنند. تحقیقات نیز نشان داده اند که روش های آرام سازی و یوگا می توانند درد را کاهش داده، استفاده از فورسپس یا وکیوم را کمتر کنند و رضایت از تجربه زایمان را بالا ببرند.
موقعیت ها و حرکت
وقتی دارویی دریافت نمی کنید، می توانید در زمان زایمان طبیعی موقعیت های متنوعی را امتحان کنید، مانند ایستادن یا تکیه دادن به شریک خود، نشستن، یا زانو زدن (ایستاده یا به صورت چهار دست و پا).
حرکت کردن هم می تواند آرامش بخش باشد؛ سعی کنید قدم بزنید یا روی صندلی یا توپ زایمان تکان بخورید. حرکت می تواند حس کنترل بیشتری به شما بدهد و اضطراب و دردتان را کاهش دهد. یک مرور مطالعاتی نشان داده است که ایستادن یا راه رفتن در مرحله اول زایمان طبیعی می تواند طول آن را تقریبا یک ساعت کوتاه تر کند.
حتی اگر نیاز به پایش مداوم دارید، می توانید موقعیت های مختلف را روی تخت امتحان کنید و احتمالا بتوانید کنار تخت خود بایستید، بنشینید یا قدم بزنید.
برخی بیمارستان ها سیستم های پایش بی سیم (تله متری) دارند که به شما اجازه حرکت آزادانه می دهد و اگر دستگاه ضدآب باشد، می توانید دوش بگیرید.
در مرحله فشار آوردن، ایستادن ممکن است به پایین آمدن کودک کمک کند و چمباتمه زدن یا زانو زدن می تواند خروجی لگن را باز کند. اما بهترین وضعیت ها آن هایی هستند که برای شما راحت ترند؛ پس موقعیت های مختلف را امتحان کنید و آن هایی که بیشترین راحتی را به شما می دهند انتخاب کنید.
ماساژ، لمس و درمان با حرارت و سرما
ماساژ باعث آرامش می شود، عضلات تنیده را نرم می کند و ممکن است درد زایمان را کمتر حس کنید. ماساژ می تواند توسط دولا، همراه یا شریک زندگی تان انجام شود. لمس عزیزان زمانی که مضطرب هستید می تواند بسیار تسکین دهنده باشد. ممکن است از نوازش های سبک لذت ببرید یا ترجیح دهید ماساژ قوی تری دریافت کنید.
اگر درد پشت دارید، احتمالا ماساژ محکم یا فشار ثابت روی کمر پایین کمک می کند. اما گاهی ممکن است ماساژ برای شما آزاردهنده باشد که باید این موضوع را به تیم حمایتی خود اطلاع دهید.
بسیاری از زنان استفاده از کمپرس های گرم یا کیسه آب داغ روی پایین شکم یا کمر دردناک یا هر ناحیه ای که ناراحتی دارد را مؤثر می دانند. برخی کمپرس سرد را ترجیح می دهند و بعضی دیگر گرما و سرما را متناوب استفاده می کنند. ارزش امتحان کردن هر روش را دارد، فقط مراقب باشید پوستتان مستقیما در تماس با حرارت یا سرما نباشد.
هیدروتراپی (آب درمانی)
هیدروتراپی یعنی استفاده از آب برای تسکین و آرامش بدن که ممکن است درد زایمان طبیعی را کاهش دهد.
برخی زنان در مراحل اولیه زایمان دوست دارند در وان خانه خود خیس بخورند. بیشتر مراکز زایمان (و برخی بیمارستان ها) وان های بزرگ یا جکوزی مانند برای زایمان دارند. همچنین برخی زنان برای زایمان در خانه وان های قابل حمل بزرگ تر، عمیق تر و نرم تری را اجاره می کنند.
مانند دیگر روش های بدون دارو، هیدروتراپی به شما اجازه می دهد هوشیار و در کنترل باشید. غوطه ور شدن در آب فشار روی بدن را کاهش داده، باعث آرامش عضلات می شود و ممکن است درد، اضطراب و نیاز به دارو را کم کند. همچنین شواهدی وجود دارد که طول مرحله اول زایمان را کاهش می دهد.
اگر می خواهید در وان بنشینید، مطمئن شوید دمای آب برابر دمای بدن (۳۷ درجه سانتی گراد) یا کمتر است. دمای بالاتر می تواند دمای بدن و قلب کودک را افزایش دهد.
البته همه زنان کاندید مناسبی برای آب درمانی نیستند. مثلا اگر عوارضی دارید که نیاز به پایش مداوم است، این روش مناسب نیست. همچنین معمولا پس از پاره شدن کیسه آب، غوطه ور شدن در آب توصیه نمی شود چون خطر عفونت وجود دارد. دوش گرفتن ایرادی ندارد و بسیاری زنان دوش گرم را آرامش بخش می دانند.
طب سوزنی یا فشار درمانی (اکوپرسور)
طب سوزنی که در طب سنتی چینی قرن هاست استفاده می شود، شامل وارد کردن و حرکت دادن سوزن های بسیار ظریف در نقاط خاصی از بدن است. فشار درمانی بدون سوزن است و فشار را به همان نقاط وارد می کند.
دقیقا معلوم نیست چگونه طب سوزنی درد را کاهش می دهد. دو نظریه رایج این است که این روش یا پیام های درد را به مغز مسدود می کند یا باعث آزاد شدن مسکن های طبیعی بدن به نام اندورفین ها می شود. نقاط طب سوزنی رایج در زایمان شامل دست ها، پاها و گوش هاست.
مطالعات زیادی روی استفاده از طب سوزنی یا فشار درمانی در زایمان وجود ندارد و نتایج متناقض است. برخی شواهد نشان می دهد این روش ها ممکن است درد را کاهش دهند، اما برخی مطالعات هیچ تأثیری نشان نمی دهند. در برخی مطالعات، استفاده از این روش ها با کاهش زایمان با فورسپس یا وکیوم و در یکی از مطالعات با کاهش سزارین همراه بوده است.
معایب طب سوزنی این است که نیاز به فرد ماهر دارد و تعداد کمی از پزشکان یا ماماها در این روش تخصص دارند. اگر می خواهید این روش را امتحان کنید و در مرکز زایمان یا خانه زایمان می کنید، ممکن است بتوانید فرد متخصص طب سوزنی را همراه داشته باشید.
هیپنوتیزم
برخی زنان از هیپنوتیزم خودکار در زایمان برای کاهش تنش، ترس و احساس درد استفاده می کنند. برای استفاده از این روش باید پیش تر آموزش دیده و تمرین کنید تا یاد بگیرید چگونه در زایمان تمرکز کرده و عضلات خود را آرام کنید. اما یک بررسی علمی نتیجه گرفت که شواهد کافی برای اثربخشی هیپنوتیزم خودکار در زایمان وجود ندارد.
موقعیت هایی برای کاهش درد زایمان
موقعیت ها و حرکات مختلف می توانند به طور طبیعی درد زایمان را کم کنند، مثل تکان خوردن در حالت “رقص زایمان”، حرکت دادن باسن روی توپ زایمان، یا تکیه دادن به دیوار.
سخنی از نی نی تینی
زایمان طبیعی مزایا و معایب خاص خودش را دارد. اما تمرینات تنفسی، حرکت و ماساژ می توانند به شما در مدیریت درد و اضطراب کمک کنند. امتحان کنید و ببینید کدام روش ها برای شما مؤثرترند.
آیا زایمان شما هم به طور طبیعی بوده؟ شما تا حالا کدام روش ها را در طول زایمان طبیعی امتحان کرده اید؟ تجربه تان را با من به اشتراک بگذارید.
