محافظت از کودکان در فضای مجازی

درست مثل محله هایی که ممکن است برای کودکان ناامن باشند، فضای مجازی هم می تواند به محیطی خطرناک برای بچه ها و نوجوانان تبدیل شود. از شکارچیان اینترنتی گرفته تا پست هایی در شبکه های اجتماعی که ممکن است سال ها بعد برای کودک دردسرساز شوند، به همین دلیل باید به فکر محافظت از کودکان در فضای مجازی باشیم.

دنیای آنلاین پر از تهدیداتی  است که ممکن است پیامدهای سنگین، دردناک یا حتی فاجعه آمیز به دنبال داشته باشند.

گاهی کودک بدون اینکه بداند، در معرض خطرات اینترنتی قرار می گیرد؛ برای مثال ممکن است ناخواسته نرم افزار مخربی را دانلود کند که باعث شود مجرمان سایبری به اطلاعات مهم خانواده، مثل حساب بانکی والدین، دسترسی پیدا کنند.

بنابراین، محافظت از کودکان در فضای مجازی، در درجه اول به آگاهی والدین بستگی دارد؛ دانستن اینکه چه تهدیداتی در کمین هستند و چطور باید در برابرشان ایستادگی کرد. هرچند نرم افزارهای امنیتی می توانند تا حدی جلوی برخی تهدیدها را بگیرند، اما مهم ترین و مؤثرترین اقدام، ایجاد یک رابطه گفت وگوی باز با فرزند است.

7 مورد از خطرات مهم فضای مجازی برای کودکان

1. خطر اول: آزار اینترنتی یا قلدری سایبری (Cyberbullying)

بیش از 90٪ نوجوانان اعتقاد دارند که قلدری سایبری یک مشکل واقعی است، و 63٪ آن را مسئله ای جدی می دانند. بر اساس یک نظرسنجی در سال 2018، حدود 60٪ کودکانی که از شبکه های اجتماعی استفاده می کنند، نوعی از آزار اینترنتی را مشاهده کرده اند، اما بیشتر آن ها به دلایل مختلف واکنشی نشان نداده اند.

بر اساس گزارشات، نزدیک به نیمی از نوجوانان قربانی قلدری سایبری شده اند که همین امر باعث می شود محافظت از کودکان در فضای مجازی را جدی بگیریم. بیشتر این رفتارها در فضاهایی مثل شبکه های اجتماعی و بازی های آنلاین شکل می گیرند، یعنی همان فضاهایی که تبدیل به “زمین بازی مجازی” بچه ها شده اند. این قلدری ها همیشه در جریان اند – 24 ساعت شبانه روز.

کودک ممکن است در پیام های شبکه های اجتماعی مورد تمسخر قرار گیرد یا شخصیت او در بازی های آنلاین، به طور دائم مورد حمله قرار گیرد. در چنین شرایطی، بازی دیگر سرگرم کننده نیست، بلکه تبدیل به تجربه ای تحقیرآمیز می شود که حتی می تواند به آزار در دنیای واقعی منجر شود.

محافظت از کودکان در فضای مجازی مقابل قلدری سایبری

• صحبت صمیمانه و مداوم با کودک در مورد آنچه در فضای مجازی و زندگی واقعی برایش اتفاق می افتد، مهم ترین گام است.
• از او بپرسید آیا کسی در فضای آنلاین رفتاری ناراحت کننده با او داشته؟ آیا کسی را دیده که مورد اذیت قرار گرفته باشد؟
• استفاده از برنامه ها و نرم افزارهای نظارتی مخصوص کودکان می تواند کمک کننده باشد، ولی هیچ چیزی جای ارتباط باز و امن والدین با کودک را نمی گیرد.

2. خطر دوم: شکارچیان اینترنتی (Cyber Predators)

متأسفانه امروزه شکارچیان جنسی یا افراد سودجو به راحتی در فضای مجازی کمین می کنند تا از اعتماد و سادگی کودکان سوءاستفاده کنند. آن ها از بی اطلاعی کودک، نبود نظارت والدین و دنیای خیالی بچه ها برای نزدیک شدن به آن ها استفاده می کنند.

این افراد معمولا در همان شبکه های اجتماعی و پلتفرم های بازی فعال اند که برای کودکان جذاب اند. در آنجا، با استفاده از امکان پنهان  ماندن هویت، می توانند اعتماد کودک را جلب کرده و او را به تعامل بیشتر، و حتی گاهی به ملاقات حضوری ترغیب کنند.

مثلا ممکن است از بازی های نقش آفرینی (مثل «بیا وانمود کنیم که…»)، که برای کودکان بسیار طبیعی و رایج است، به عنوان ابزاری برای نزدیک شدن به آن ها استفاده کنند. به همین دلیل محافظت از کودکان در فضای مجازی را جدی بگیرید و نظارت کامل داشته باشید.

راهکارهایی برای محافظت از کودکان در فضای مجازی و شکارچیان اینترنتی

• سازمان FBI نیز راهکارهایی برای این موضوع ارائه کرده، اما باز هم بهترین راه، صحبت منظم با فرزند درباره اتفاقات روزمره اش، به خصوص در دنیای آنلاین است.
• به او یاد بدهید که با افراد ناشناس صحبت نکند، حتی اگر به نظر بی خطر می رسند.
• اگر کودک شما به بازی های آنلاین علاقه مند است، نظارت غیرمستقیم و مؤدبانه را فراموش نکنید.

3. انتشار اطلاعات شخصی

کودکان هنوز شناخت درستی از مرزهای اجتماعی ندارند. ممکن است به راحتی اطلاعات خصوصی و حساس خود یا خانواده را در فضای مجازی منتشر کنند؛ مثلا آدرس خانه، برنامه سفر خانوادگی، یا عکس هایی که نباید عمومی شوند.

این اطلاعات گاهی برای دوستان شان در فضای مجازی ارسال می شود، اما بسیاری از آن ها در معرض دید عموم هستند و هر کسی، حتی افراد غریبه، می توانند آن را ببینند.

چطور با کودک درباره اطلاعات شخصی صحبت کنیم؟

• به او یادآوری کنید که اگر پدر و مادر می توانند پست هایش را ببینند، دیگران هم می توانند.
• به جای سرک کشیدن و کنترل پنهانی، با او شفاف و محترمانه درباره مرزهای حریم خصوصی صحبت کنید.
• به کودک بفهمانید که انتشار برخی اطلاعات، می تواند امنیت خودش یا خانواده را به خطر بیندازد.

4. فریب کاری از طریق پیام و ایمیل (Phishing)

فیشینگ به پیام هایی گفته می شود که ظاهر عادی دارند اما حاوی لینک های مخرب هستند. ممکن است این پیام از طرف دوست یا یکی از اعضای خانواده به نظر برسد و چیزی شبیه این نوشته شده باشد: «فکر کردم از این خوشت میاد!» ولی درواقع یک تله است.

اگر این اتفاق از طریق پیامک باشد، به آن “اسمی شینگ” (Smishing) گفته می شود.

مجرمان سایبری با شناسایی سایت هایی که کودکان در آن فعال اند، مثل بازی ها یا برنامه های چت، ایمیل یا شماره تماس آن ها را به دست می آورند و از نام دوستان شان برای جلب اعتماد استفاده می کنند.

چطور کودک را در برابر فیشینگ محافظت کنیم؟

• به کودک یاد بدهید روی لینک هایی که از طرف افراد ناشناس یا حتی پیام های مشکوک از طرف دوستان است، کلیک نکند.
• اگر پیامی هیچ حرف شخصی یا مشخصی نداشت (مثلا فقط یک لینک فرستاده شده بود)، باید محتاط باشد.
• می توانید با زبان ساده برای او توضیح دهید که برخی پیام ها مثل «طعمه» هستند تا اطلاعاتش را بدزدند.

5. گرفتار شدن در دام کلاهبرداری های اینترنتی

احتمال اینکه کودک شما فریب داستان شاهزاده نیجریه ای و وعده یک میلیون دلار را بخورد کم است؛ اما ممکن است در برابر کلاهبرداری هایی که چیزهای موردعلاقه شان را هدف می گیرند، آسیب پذیر باشند. وعده هایی مثل دسترسی رایگان به بازی های آنلاین یا امکانات ویژه، به راحتی می تواند کودک را وسوسه کند. بچه ها هنوز به اندازه کافی تجربه ندارند که نسبت به خطرها مشکوک شوند. درست مانند فیشینگ، مجرمان سایبری از سایت های محبوب کودکان برای شناسایی قربانیان استفاده می کنند و در ازای اطلاعاتی مثل شماره کارت بانکی والدین، به کودک جایزه دروغین وعده می دهند.

بهترین راه مقابله با این نوع کلاهبرداری ها این است که به فرزندتان یاد بدهید: هر چیزی که بیش از حد خوب به نظر می رسد، احتمالا واقعیت ندارد.

6. دانلود ناخواسته بدافزار

بدافزار یا Malware، نرم افزاری است که بدون اطلاع یا رضایت کاربر روی سیستم نصب می شود و کارهای مخربی انجام می دهد. این فعالیت ها می تواند شامل دزدیدن اطلاعات شخصی، یا استفاده از کامپیوتر شما در حملات اینترنتی باشد، که در نهایت باعث کندی سیستم می شود. فیشینگ یکی از روش های پخش بدافزار است، اما روش های دیگر مانند بازی هایی که در ظاهر بی خطر و جذاب هستند نیز می توانند برای کودکان فریبنده باشند.

در این زمینه هم آموزش نقش کلیدی دارد. با این حال، نصب نرم افزار امنیتی قوی که تمام دستگاه ها را پوشش دهد، می تواند به طور مؤثری از سیستم کودک شما در برابر بدافزار محافظت کند. بسیاری از آنتی ویروس ها و برنامه های امنیتی نیز دارای کنترل والدین هستند و به شما کمک می کنند فضای آنلاین امن تری برای کودک تان فراهم کنید.

7. پست هایی که در آینده دردسرساز می شوند

اینترنت دکمه “حذف” واقعی ندارد. برخلاف شهر لاس وگاس که می گویند «آنچه آنجا می گذرد، همان جا می ماند»، در اینترنت هر چیزی که منتشر شود، برای همیشه باقی می ماند. هر تصویری، هر پیام یا هر پستی که کودک تان منتشر می کند، ممکن است بعدها تأثیر منفی بر آینده اش بگذارد. رسانه های اجتماعی در این زمینه بیشترین ریسک را دارند. نوجوانان اغلب نمی توانند تصور کنند که یک عکس مهمانی یا یک پیام خصوصی ممکن است 10 سال بعد، هنگام استخدام یا ازدواج، دردسرساز شود.

به فرزندتان توضیح دهید که دیدگاه ها و سلیقه هایشان در طول زمان تغییر می کند. اما چیزی که یک بار در اینترنت گذاشته شود، دیگر قابل بازگرداندن نیست. نحوه ارائه خودشان در فضای مجازی باید با آینده ای که برای خودشان می خواهند هماهنگ باشد.

اینترنت: خطر است یا فرصت؟

واقعیت این است که اینترنت هم می تواند خطرناک باشد و هم فرصتی شگفت انگیز. دنیای آنلاین می تواند دروازه ای باشد به سوی یادگیری، ارتباط، تفریح و رشد. اما در عین حال، بی توجهی به امنیت کودکان در این فضا، می تواند عواقب جدی داشته باشد.

چگونه می توان از کودک در فضای مجازی محافظت کرد؟

• آگاهی داشته باشید.
• نظارت کنید، نه جاسوسی.
• با کودک تان درباره فعالیت های آنلاینش صحبت کنید.
• با او همدل باشید، نه قضاوت گر.
• نرم افزارهای امنیتی مناسب را نصب کنید.

در نهایت، مهم ترین کار این است که در دنیای دیجیتال و دنیای واقعی فرزندتان حضور فعال داشته باشید و برای محافظت از کودکان در فضای مجازی تلاش کنید. اگر کودک بداند که می تواند آزادانه با شما حرف بزند، خودش هم بهتر از پس خطرهای آنلاین برمی آید.