لیزر هچینگ چیست؟

لیزر هچینگ چیست؟

برای اینکه یک بارداری موفق اتفاق بیفتد، جنین باید بتواند در رحم لانه گزینی کند. یکی از مراحل مهم قبل از این اتفاق، هچ شدن یا بیرون آمدن جنین از پوشش محافظش است. این پوشش که «زوناپلوسیدا» (Zona Pellucida) نام دارد، مانند پوسته ای شفاف اطراف جنین را می پوشاند و از آن در برابر آسیب ها محافظت می کند.

در شرایط طبیعی، این پوشش به مرور نازک می شود تا جنین بتواند به طور طبیعی از آن خارج شود. اما گاهی اوقات، زونا بیش از حد ضخیم است یا در اثر فرایندهای آزمایشگاهی مثل انجماد (کرایوپریزرویشن) سفت تر از حالت عادی می شود. در این مواقع، پزشکان از روشی به نام لیزر هچینگ (Laser Assisted Hatching) استفاده می کنند.

در این روش، با استفاده از فناوری دقیق لیزر، نقطه ای بسیار کوچک و کنترل شده روی سطح زونا ایجاد می شود تا خروج جنین از این پوسته آسان تر و طبیعی تر انجام شود. این کار کمک می کند تا جنین بتواند در زمان مناسب خود از پوسته خارج شده و با دیواره رحم تماس پیدا کند، در نتیجه شانس بارداری افزایش می یابد.

در کلینیک های تخصصی مانند Cambridge IVF، از پیشرفته ترین نوع این روش یعنی میکروجراحی لیزری یا Microsurgical Laser Assisted Hatching استفاده می شود. در این شیوه، پزشکان با کمک فناوری لیزرهای دقیق پزشکی، بدون تماس مستقیم، فرایند را انجام می دهند تا ایمنی و اثربخشی آن در بالاترین حد ممکن باشد.

مراحل انجام لیزر هچینگ چگونه است؟

پس از آنکه پزشک متخصص با شما درباره روش لیزر هچینگ صحبت کرد و تصمیم گرفتید آن را انجام دهید، ابتدا باید رضایت خود را در فرم مخصوص این فرایند اعلام کنید. پس از تأیید، تیم آزمایشگاه در روز مشخصی (معمولا روز سوم برای درمان تازه یا روز پنجم تا ششم برای انتقال جنین منجمد) عمل لیزر را انجام می دهد.

در روز انجام لیزر، ابتدا متخصص آزمایشگاه دستگاه لیزر را روشن کرده و دقت و عملکرد آن را بررسی می کند. سپس ظرفی که حاوی جنین هاست از دستگاه انکوباتور خارج می شود و به ظرف مخصوصی برای انجام هچینگ منتقل می گردد.

این ظرف روی میکروسکوپ مخصوصی قرار داده می شود تا با بزرگ نمایی بالا بتوان محل دقیق تابش لیزر را مشخص کرد. لیزر در نقطه ای از پوسته زونا که دورترین فاصله را از سلول های اصلی جنین دارد، متمرکز می شود. سپس متخصص با چند پالس کوتاه و دقیق (معمولا 3 تا 5 پالس)، یک نقطه ضعیف روی زونا ایجاد می کند تا جنین بتواند به صورت طبیعی از آن بیرون بیاید.

کل این فرایند فقط چند ثانیه طول می کشد و بلافاصله بعد از پایان کار، جنین ها دوباره به ظرف کشت اولیه خود بازگردانده می شوند و در انکوباتور قرار می گیرند تا رشدشان ادامه پیدا کند.

نکته: در برخی از مراکز ناباروری در ایران نیز از فناوری لیزر هچینگ با لیزرهای کم انرژی استفاده می شود. این لیزرها به دلیل دقت بالا، هیچ آسیبی به سلول های جنین وارد نمی کنند و می توانند به ویژه در خانم هایی که سن بالاتر دارند یا چند بار انتقال جنین ناموفق داشته اند، شانس بارداری را افزایش دهند.

کدام جنین ها برای لیزر هچینگ مناسب هستند و احتمال موفقیت چقدر است؟

کدام جنین ها را می توان با لیزر هچینگ آماده کرد؟

به طور کلی توصیه می شود قبل از تشکیل بلاستوسیت (مرحله پیشرفته رشد جنین) لیزر هچینگ انجام شود. دلیل این کار این است که پس از شکل گیری بلاستوسیت، پوشش زونا تحت فشار قرار دارد و هرگونه تلاش برای ایجاد نقطه ضعیف با لیزر ممکن است به سلول ها آسیب بزند یا باعث شود جنین زودتر از زمان طبیعی از پوسته خارج شود.

در درمان های تازه (فِرش)، اگر لیزر هچینگ درخواست شده باشد، این روش معمولا در روز سوم رشد جنین برای همه جنین های در حال رشد انجام می شود.

برای انتقال جنین های منجمد شده (فریز شده) که به مرحله بلاستوسیت رسیده اند، می توان لیزر هچینگ را بلافاصله بعد از گرم کردن بلاستوسیت انجام داد. در این حالت، جنین هنوز جمع شده و در حالت انقباض است، بنابراین می توان با ایمنی کامل نقطه ضعیف ایجاد کرد و جنین آماده انتقال در همان روز شود.

احتمال زنده ماندن جنین ها پس از لیزر هچینگ چقدر است؟

فرایند لیزر هچینگ بسیار ساده و کنترل شده است. با استفاده از میکروجراحی لیزری، دقت بالایی در تابش لیزر روی پوسته زونا وجود دارد و احتمال تماس لیزر با سلول های جنین تقریبا صفر است.

در تجربه کلینیک ها، نرخ بقای جنین ها پس از این فرایند نزدیک به 100٪ است، بنابراین جای نگرانی در مورد آسیب به جنین وجود ندارد.

خطرات احتمالی لیزر هچینگ

تا کنون هیچ مدرک قطعی نشان نداده است که لیزر هچینگ خطری خاص برای مادر، جنین یا کودک متولد شده ایجاد می کند.

لیزر در حین کار گرما تولید می کند، اما با استفاده از پالس های کوتاه و دقیق، این گرما سریعا پراکنده می شود و در محیط کشت اطراف جنین قابل تشخیص نیست. همچنین جنین در هنگام تابش لیزر به گونه ای قرار داده می شود که هیچ گرمای مستقیم به سلول های آن وارد نشود.

تنها نکته ای که ممکن است نیاز به توجه داشته باشد، افزایش احتمال بارداری دوقلویی همسان پس از انتقال جنین های هچ شده است. این اتفاق ممکن است به دلیل تغییر در مکانیزم طبیعی هچینگ رخ دهد و باعث شود بلاستوسیت به دو قسمت تقسیم شود که هر دو قادر به رشد و تشکیل جنین سالم باشند.

اگرچه این اتفاق بسیار نادر است، اما برای سلامت مادر و جنین، معمولا از انتقال بیش از یک جنین هچ شده خودداری می شود تا خطرات احتمالی کاهش یابد.

نکته: در ایران، تحقیقات و گزارش های کلینیک های معتبر ناباروری نشان داده اند که لیزر هچینگ می تواند به ویژه برای زنانی که قبلا چند بار IVF ناموفق داشته اند یا جنین هایشان پوسته ضخیمی دارند، مفید باشد. این روش به طور معمول بدون درد است و نیاز به بیهوشی ندارد، زیرا کل فرایند در محیط آزمایشگاه و تحت میکروسکوپ انجام می شود.

نظر مراجع رسمی، هزینه و ایمنی در لیزر هچینگ

نظر مراجع رسمی درباره لیزر هچینگ

سازمان HFEA (مرجع نظارت بر درمان ناباروری در بریتانیا) با استفاده از سیستم Traffic Light برای درمان های مکمل، لیزر هچینگ را در گروه قرمز قرار داده است. این یعنی هیچ مدرک علمی قوی و قطعی از مطالعات معتبر برای اثربخشی این روش وجود ندارد.

با این حال، داده های تجربی کلینیک ها نشان می دهد که برای تعداد کمی از بیماران که از جنین های منجمد استفاده می کنند و پوشش زونا بیش از حد ضخیم است، ممکن است لیزر هچینگ مفید باشد. اگرچه این مزیت هنوز به طور قطعی اثبات نشده است، اما در برخی شرایط، ایجاد نقطه ضعیف روی پوسته جنین می تواند شانس لانه گزینی را کمی افزایش دهد.

هزینه لیزر هچینگ

در بسیاری از کلینیک ها، از جمله Cambridge IVF، برای انجام لیزر هچینگ هزینه اضافی دریافت نمی شود؛ یعنی اگر پزشک تشخیص دهد یا شما درخواست کنید، این روش بخشی از روند درمانی شماست و هیچ هزینه مجزایی برای آن لحاظ نمی شود.

سیستم ایمنی و جلوگیری از اشتباه در انتقال جنین (Witness System)

در برخی کلینیک ها در سراسر جهان، مواردی از اشتباه در انتقال جنین ها گزارش شده است. برای جلوگیری از چنین مشکلاتی، کلینیک ها اقدام به استفاده از سیستم های الکترونیکی مدرن می کنند.

در Cambridge IVF، سیستم RI Witness برای اطمینان از صحت فرآیند به کار می رود. این سیستم به گونه ای طراحی شده که:

• امکان مخلوط شدن اسپرم و تخمک های متعلق به بیماران مختلف را از بین می برد.
• احتمال انتقال اشتباه جنین را به حداقل می رساند.

اگرچه حتی بدون این سیستم نیز خطای انسانی بسیار نادر است، اما استفاده از RI Witness باعث می شود فرایند ایمن، دقیق و بدون ریسک اضافی باشد و آرامش خاطر بیشتری برای بیماران ایجاد کند.

سخنی از نی نی تینی

لیزر هچینگ یک روش ایمن و دقیق برای کمک به خروج جنین از پوشش محافظش است. این روش به ویژه در شرایط خاص مانند جنین های منجمد یا پوشش زونا ضخیم، می تواند شانس موفقیت IVF را افزایش دهد.
با رعایت اصول ایمنی، استفاده از لیزرهای کم انرژی و سیستم های الکترونیکی کنترل، این روش تقریبا بدون خطر بوده و نرخ بقای جنین ها پس از آن نزدیک به 100٪ است.