قرص های ضد بارداری اورژانسی یکی از روش های مطمئن و راحت برای پیشگیری از بارداری هستند که بسیاری از زنان به آن اعتماد دارند. اما بسیاری از مادران تازه زایمان کرده هنوز درباره قرص اورژانسی در شیردهی نمی دانند که چگونه باید آن را مصرف کنند تا هم برای خودشان و هم برای نوزادشان ایمن باشد.
قرص های ضد بارداری اورژانسی، اگر به درستی مصرف شوند، می توانند تا 99 درصد در جلوگیری از بارداری موثر باشند. اما سوالی که برای بسیاری پیش می آید این است: آیا مصرف قرص اورژانسی در شیردهی مجاز است؟ نگرانی اصلی مادران شیرده این است که آیا ترکیبات قرص می تواند از طریق شیر مادر به نوزاد منتقل شود و برایش مضر باشد یا خیر.
انواع قرص اورژانسی قابل استفاده در شیردهی
دکترها معمولا قرص های اورژانسی را به دو دسته تقسیم می کنند:
- قرص هایی که حاوی ماده فعال لوونورژسترل هستند، مانند قرص های با نام تجاری «پستینور 1» یا «پستینور 2»؛
- قرص هایی که ماده فعال آن ها میفپریستون 10 میلی گرم است، مانند قرص های «میفستاد 10» یا «میفنترا 10».
برای مادران شیرده، قرص های حاوی میفپریستون به هیچ وجه توصیه نمی شوند و مصرف آن ها ممنوع است. بنابراین اگر شما در دوران شیردهی هستید، بهتر است تنها از قرص های اورژانسی حاوی لوونورژسترل مانند پستینور استفاده کنید، که نگرانی بابت انتقال مواد به شیر و تاثیر منفی بر نوزاد وجود ندارد.
اگرچه قرص اورژانسی در شیردهی فقط مقدار کمی پروژسترون دارد و عموما آسیبی به نوزاد نمی رساند، اما توصیه می شود این دارو فقط در مواقع اضطراری و واقعی مصرف شود و به عنوان روش دائمی یا مرتب استفاده نشود. همیشه بهتر است روش های پیشگیری دیگری را نیز در نظر داشته باشید تا نیاز به مصرف مکرر قرص اورژانسی نباشد.
نحوه استفاده از قرص اورژانسی پستینور در دوران شیردهی
قرص های اورژانسی پستینور به خوبی در جهان استفاده و اثربخشی آن ثابت شده است. تولیدکننده این دارو اعلام کرده که اگر طبق دستور عمل شود، 99 درصد احتمال موفقیت در جلوگیری از بارداری وجود دارد.
نحوه مصرف:
- باید 1 تا 2 عدد قرص اورژانسی را ظرف 72 ساعت (3 روز) پس از رابطه جنسی محافظت نشده یا شکست روش پیشگیری مصرف کنید.
- هرچه زودتر این قرص ها را مصرف کنید، اثربخشی بیشتری خواهند داشت؛ بهترین زمان مصرف، ظرف 24 ساعت پس از رابطه است.
موارد منع مصرف قرص پستینور:
- زنانی که باردار هستند (اگرچه آسیبی به مادر یا جنین نمی زند، ولی دیگر دارو در جلوگیری از بارداری موثر نیست).
- افرادی که به لوونورژسترل یا سایر ترکیبات دارو حساسیت دارند.
- کسانی که می خواهند از ابتلا به HIV یا بیماری های مقاربتی جلوگیری کنند (قرص اورژانسی این قابلیت را ندارد).
مصرف مرتب قرص اورژانسی در شیردهی توصیه نمی شود، چون اگر بیش از یک بار در یک دوره قاعدگی استفاده شود، ممکن است باعث به هم ریختگی چرخه قاعدگی شود.
عوارض جانبی نادر است، ولی حدود 1 درصد زنان ممکن است بعد از مصرف حالت تهوع یا استفراغ داشته باشند. اگر ظرف 3 ساعت پس از مصرف قرص استفراغ کردید، باید دوباره یک قرص دیگر بخورید. همچنین اگر پریودتان بیش از 5 روز دیر شد یا خونریزی نامنظمی داشتید، یا درد ناگهانی در پایین شکم احساس کردید، حتما به پزشک مراجعه کنید.
سایر روش های جلوگیری از بارداری در مادران شیرده
علاوه بر قرص اورژانسی در شیردهی، روش های دیگری نیز وجود دارد که می توانید برای جلوگیری از بارداری انتخاب کنید.
1. قرص های ضد بارداری پروژستین دار (POPs)
این قرص ها فقط حاوی هورمون پروژستین هستند و به نام «قرص های مینی» نیز شناخته می شوند. یکی از نمونه های رایج موجود در بازار، قرص «امبوین» است که روزانه باید مصرف شود. این قرص ها بسیار موثر و ایمن برای مادران شیرده هستند.
قرص اورژانسی در شیردهی با غلیظ کردن مخاط دهانه رحم مانع رسیدن اسپرم به تخمک می شوند و بعضی انواع نیز از تخمک گذاری جلوگیری می کنند. متخصصان توصیه می کنند در ۶ ماه اول بعد از زایمان استفاده از این نوع قرص ها بسیار بهتر از انواع دیگر است.
2. قرص های ضد بارداری ترکیبی
این قرص ها حاوی هر دو هورمون پروژسترون و استروژن هستند و به خوبی از بارداری جلوگیری می کنند. اما چون هورمون استروژن می تواند تولید شیر را تا حدود 42 درصد کاهش دهد، بهتر است تا زمانی که نوزاد به 6 ماهگی برسد و غذاهای کمکی را شروع کرده است، مصرف نشود. چرا که در 6 ماه اول زندگی، نوزاد به شیر مادر بسیار نیاز دارد.
3. سایر روش های جلوگیری
اگر نمی خواهید از قرص ها استفاده کنید یا یادآوری منظم مصرف قرص ها برایتان سخت است، می توانید به روش های زیر فکر کنید:
- آمپول های ضد بارداری مانند دپوپروورا؛
- دستگاه های داخل رحمی هورمونی مانند میرنا یا اسکایلا؛
- ایمپلنت های ضد بارداری مانند ایمپلانون یا نکست پلانون.
دستگاه های داخل رحمی (IUD) از روش های بسیار موثر برای جلوگیری از بارداری ناخواسته هستند.
عوارض خوردن قرص اورژانسی در شیردهی برای مادر و نوزاد
قرص اورژانسی در شیردهی معمولا حاوی هورمون لوونورژسترل است که میزان کمی از آن وارد شیر مادر می شود. به همین دلیل، اکثر متخصصان معتقدند مصرف این قرص ها در دوران شیردهی معمولا برای نوزاد بی خطر است. با این حال، مادران باید با برخی عوارض احتمالی آشنا باشند.
عوارض احتمالی برای مادر
- تهوع و استفراغ: یکی از شایع ترین عوارض قرص اورژانسی، حالت تهوع و گاهی استفراغ است که در حدود 1 درصد زنان پس از مصرف دیده می شود.
- تغییر در الگوی قاعدگی: مصرف قرص اورژانسی ممکن است باعث تغییر در زمان و میزان خونریزی قاعدگی شود. ممکن است خونریزی زودتر یا دیرتر از معمول اتفاق بیفتد.
- درد و حساسیت سینه: برخی مادران ممکن است پس از مصرف قرص، احساس درد یا حساسیت در سینه ها داشته باشند که معمولا موقتی است.
- سرگیجه و سردرد: این عوارض در برخی موارد گزارش شده اند، ولی معمولا خفیف هستند.
عوارض احتمالی برای نوزاد
مطالعات نشان داده اند که میزان هورمون موجود در شیر مادر پس از مصرف قرص اورژانسی در شیردهی بسیار کم است و احتمال بروز عوارض در نوزاد بسیار ناچیز می باشد. با این وجود، توصیه می شود:
- مادران در 24 تا 48 ساعت پس از مصرف قرص اورژانسی، در صورت امکان، شیر دوشیده شده را دور بریزند تا میزان هورمون در شیر کاهش یابد.
- اگر نوزاد علائمی مثل بی قراری شدید، تغییر در الگوی تغذیه یا خواب داشت، با پزشک مشورت شود.
نکات مهم هنگام استفاده از قرص اورژانسی در شیردهی
اگر تصمیم به مصرف قرص اورژانسی در شیردهی یا هر قرص ضد بارداری دیگر گرفتید، موارد زیر را به یاد داشته باشید:
- حتما قبل از شروع مصرف، با پزشک یا داروساز مشورت کنید تا بهترین و ایمن ترین روش را انتخاب کنید.
- استفاده مکرر و مداوم از قرص اورژانسی به هیچ وجه توصیه نمی شود، چرا که ممکن است به تعادل هورمونی مادر آسیب بزند و باعث مشکلات بیشتری در قاعدگی و تولید شیر شود.
- در صورت بروز هر گونه علامت غیرمعمول پس از مصرف، مانند درد شدید شکم، خونریزی غیرطبیعی، یا تاخیر طولانی در پریود، حتما به پزشک مراجعه کنید.
- برخی از عوارض احتمالی مصرف قرص های هورمونی در شیردهی شامل کاهش میزان شیر، بی قراری و ناراحتی نوزاد (که هنوز به طور علمی ثابت نشده) و افزایش ریسک دیابت نوع 2 (مخصوصا اگر سابقه دیابت بارداری دارید) است.
- اگر کاهش شیر روی وزن نوزاد تاثیر گذاشت یا مادر به دلیل خستگی و کم خوابی نمی تواند قرص را به درستی مصرف کند، بهتر است روش دیگری انتخاب شود.
- استفاده از کاندوم را فراموش نکنید، زیرا علاوه بر جلوگیری از بارداری، محافظت در برابر بیماری های مقاربتی را نیز فراهم می کند.
زنان شیرده همچنان ممکن است باردار شوند، بنابراین باید به صورت فعال و پیشگیرانه روش های مطمئن پیشگیری از بارداری را به کار ببرند. قرص های پیشگیری از بارداری اورژانسی برای زنان شیرده حاوی ماده موثر لوونورژسترل هستند که به کودک آسیبی نمی رساند، بنابراین مادران می توانند در مواقع ضروری با خیالی آسوده از آن استفاده کنند. در صورت ادامه شیردهی، بهتر است زنان برای انتخاب روش پیشگیری بلندمدت و مناسب با شرایط شیردهی، به پزشک مراجعه کنند و مشورت بگیرند.
آیا تجربه یا سوالی درباره مصرف قرص اورژانسی در شیردهی دارید؟ نظرات و پرسش های خود را با ما به اشتراک بگذارید تا بهترین راهکارها را با هم بررسی کنیم!
