در دوران بارداری، همیشه این سؤال مطرح می شود که کدام خوراکی ها برای مادر و جنین مفید هستند و کدام ها باید محدود یا حذف شوند. یکی از این مواد غذایی قارچ است؛ خوراکی ای که از گذشته تا امروز هم در آشپزی و هم در طب سنتی جایگاه خاصی دارد. اما آیا مصرف قارچ در بارداری ایمن است؟ در این مقاله، همه چیز را درباره ی انواع قارچ های خوراکی، قارچ های مضر، نحوه ی مصرف ایمن و نکات پخت آن توضیح می دهیم.
ارزش غذایی و خواص قارچ برای زنان باردار
قارچ ها در دسته ی غذاهای کم چرب و کم کالری قرار دارند اما سرشار از ویتامین های گروه B (به ویژه نیاسین و ریبوفلاوین)، سلنیوم و ترکیبات آنتی اکسیدانی هستند. این مواد به بهبود عملکرد متابولیسم، تقویت سیستم ایمنی بدن و کاهش التهاب کمک می کنند.
همچنین قارچ ها نقش پربیوتیک دارند و برای سلامت دستگاه گوارش مفید هستند؛ موضوعی که در دوران بارداری اهمیت زیادی دارد زیرا بسیاری از خانم های باردار از یبوست یا نفخ شکایت دارند.
به طور میانگین، هر نصف فنجان (حدود 84 گرم) قارچ پخته شامل موارد زیر است:
- کربوهیدرات: حدود 19 گرم
- پروتئین: 2.9 گرم
- چربی: 0.4 گرم
- نیاسین: حدود 21% از نیاز روزانه بدن
- ریبوفلاوین: 22% از نیاز روزانه
- سلنیوم: 27% از نیاز روزانه
قارچ های صدفی نسبت به انواع دیگر کمی پروتئین و فیبر بیشتری دارند اما مقدار سلنیوم کمتری در آن ها وجود دارد.
نکته ی مهم دیگر این است که قارچ هایی که در معرض نور خورشید یا اشعه ی فرابنفش (UV) قرار گرفته اند، منبعی گیاهی و طبیعی از ویتامین D محسوب می شوند. این ویتامین در دوران بارداری برای سلامت استخوان ها، رشد جنین و پیشگیری از کمبود کلسیم ضروری است.
قارچ های خوراکی منبع بسیار خوبی از ویتامین های گروه B، سلنیوم و ویتامین D هستند (در صورت رشد در معرض نور خورشید). علاوه بر این، دارای خواص ضدالتهابی و آنتی اکسیدانی اند که به حفظ سلامت مادر کمک می کنند.
انواع قارچ های خوراکی مناسب در دوران بارداری
به طور کلی، قارچ ها از نظر ارزش غذایی بسیار مفید هستند و در صورتی که درست شسته و پخته شوند، مصرف قارچ در بارداری ایمن است.
قارچ های خوراکی پرمصرف
انواع رایج و مطمئن قارچ های خوراکی عبارت اند از:
- قارچ دکمه ای سفید (White Button)
- قارچ صدفی (Oyster)
- قارچ شیتاکه (Shiitake)
- قارچ پورتوبلو (Portobello)
- قارچ قهوه ای (Crimini)
- قارچ شاه بلوطی (Chestnut)
- قارچ مایتاکه (Maitake)
مطالعات نشان داده اند که مصرف قارچ شیتاکه در حیوانات باردار باعث کاهش چربی خون مادر شده بدون اینکه تأثیری منفی بر رشد جنین بگذارد.
در مطالعه ای دیگر روی بیش از 1100 زن باردار مشخص شد زنانی که روزانه حدود 100 گرم قارچ سفید خوراکی مصرف کرده بودند، احتمال ابتلا به فشار خون بالا، دیابت بارداری و پره اکلامپسی در آن ها کاهش یافته است.
قارچ های دارویی
برخی از قارچ ها مانند چاگا، ریشی، دم بوقلمونی، یال شیر و کوردیسپس در طب سنتی و دارویی مورد استفاده قرار می گیرند. این قارچ ها خاصیت ضدکلسترول، ضدزخم معده و تقویت کننده ی ایمنی دارند.
البته باید توجه داشت که مطالعات علمی کافی در مورد مصرف این قارچ در بارداری وجود ندارد. بنابراین، پیش از استفاده از قارچ های دارویی، مشورت با پزشک یا متخصص تغذیه ضروری است.
قارچ های خوراکی شناخته شده مانند دکمه ای یا صدفی، گزینه های ایمن تری در بارداری هستند. قارچ های دارویی ممکن است فوایدی داشته باشند، اما به دلیل کمبود تحقیقات در زنان باردار، بهتر است این نوع قارچ در بارداری با احتیاط مصرف شوند.
قارچ هایی که باید در بارداری از آن ها دوری کنید
در کنار انواع مفید، برخی از انواع قارچ در بارداری به طور جدی برای مادر و جنین خطرناک اند.
قارچ های توهم زا (Magic Mushrooms)
این قارچ ها حاوی ترکیب روان گردان سیلوسایبین هستند که می تواند باعث توهم، اضطراب شدید، حملات وحشت زدگی و تغییر در ادراک شود. حتی در شرایط کنترل شده آزمایشگاهی، مصرف آن ها می تواند بر سیستم عصبی اثر بگذارد.
از آن جا که تاکنون هیچ مطالعه ی ایمنی روی زنان باردار درباره ی قارچ های توهم زا انجام نشده، مصرف این نوع قارچ در بارداری به شدت ممنوع است.
قارچ های وحشی یا جمع آوری شده از طبیعت
قارچ های جنگلی یا کوهی، حتی اگر ظاهرا خوراکی به نظر برسند، ممکن است سمی یا اشتباه شناسایی شوند. در موارد متعددی مسمومیت با قارچ های وحشی گزارش شده که علائمی مانند دل درد، تهوع، استفراغ و در موارد شدید آسیب کبدی یا حتی مرگ به همراه داشته است.
بنابراین، در دوران بارداری فقط قارچ هایی مصرف کنید که برچسب دار و از فروشگاه های معتبر تهیه شده اند.
مصرف قارچ های توهم زا و قارچ های وحشی در دوران بارداری خطرناک است. برای حفظ سلامت خود و جنین، تنها قارچ های خوراکی شناخته شده و مطمئن را از منابع معتبر بخرید.
نکات ایمنی برای پخت و مصرف قارچ در بارداری
برای اینکه از خواص قارچ در بارداری بهره مند شوید و در عین حال از خطرات احتمالی جلوگیری کنید، رعایت چند نکته ساده ضروری است:
- شست وشو: قارچ ها را در ظرفی از آب خنک قرار داده و خاک یا ذرات باقی مانده را به خوبی پاک کنید. وجود آلودگی می تواند منجر به مسمومیت غذایی شود.
- پخت کامل: قارچ خام یا نیم پز ممکن است باعث مشکلات گوارشی یا حساسیت پوستی شود. همیشه قارچ را کاملا بپزید تا دمای داخلی آن دست کم 60 درجه سانتی گراد برسد.
- نگهداری مناسب: قارچ پخته شده را در یخچال و در ظرف دربسته نگهداری کنید و حداکثر ظرف 24 ساعت مصرف کنید.
برای مصرف ایمن قارچ در بارداری، آن را به خوبی بشویید، کامل بپزید و از مصرف قارچ خام یا مانده خودداری کنید.
سخنی از نی نی تینی
در پاسخ به این سؤال که آیا مصرف قارچ در بارداری ایمن است؟ باید گفت: بله، در صورتی که از نوع خوراکی و مطمئن باشد و به درستی پخته شود، قارچ یکی از غذاهای سالم و مغذی دوران بارداری است.
قارچ ها منبعی سرشار از ویتامین های گروه B، مواد معدنی و ویتامین D هستند و به تقویت سیستم ایمنی و سلامت استخوان ها کمک می کنند.
اما قارچ های توهم زا یا وحشی به دلیل خاصیت سمی و روان گردان خود باید کاملا از رژیم غذایی بارداری حذف شوند.
برای اطمینان، همیشه قارچ را از فروشگاه های معتبر تهیه کنید و قبل از مصرف قارچ در بارداری با پزشک یا ماما مشورت نمایید.
شما هم از قارچ در بارداری استفاده کرده اید؟ تجربه یا سؤالات خود را در بخش نظرات با ما به اشتراک بگذارید تا گفت وگویی مفید برای مادران دیگر شکل بگیرد.
