فیبروکیستیک سینه

مقدمه:
تغییرات فیبروکیستیک سینه یکی از شایع ترین وضعیت های غیرسرطانی در میان زنان است که می تواند باعث بروز توده، درد یا حساسیت در بافت سینه شود. این تغییرات اغلب در اثر نوسانات هورمونی در طول چرخه قاعدگی رخ می دهند و در بیشتر موارد بی خطر هستند. تشخیص دقیق آن از طریق معاینه، ماموگرافی یا سونوگرافی انجام می شود تا از سایر مشکلات جدی تر مانند سرطان سینه متمایز شود.

خوشبختانه با رعایت مراقبت های خانگی، اصلاح سبک زندگی و پیگیری منظم با پزشک، می توان علائم این وضعیت را به خوبی کنترل کرد و از سلامت سینه ها اطمینان یافت. در این مقاله در مورد این بیماری به طور کامل توضیح خواهیم داد.

فیبروکیستیک سینه چیست؟

فیبروکیستیک سینه یکی از شایع ترین تغییرات غیرسرطانی در بافت پستان است که می تواند باعث ایجاد درد، تورم و توده های سفت و نامنظم در سینه شود. این حالت معمولا با نوسانات هورمونی در چرخه قاعدگی ارتباط دارد و در بیشتر موارد، نیازی به درمان خاصی ندارد.

اگر در سینه تان توده ای احساس کردید یا درد آن غیرعادی بود، حتما با پزشک متخصص زنان یا پزشک عمومی مشورت کنید تا علت بررسی شود و خیال تان از بابت سلامت سینه ها راحت شود.

علت فیبروکیستیک سینه

تغییرات فیبروکیستیک معمولا به دلیل نوسان سطح هورمون های زنانه، به ویژه استروژن ایجاد می شوند. در دوران قبل از قاعدگی، میزان این هورمون ها افزایش می یابد و باعث احتباس مایع در بافت پستان می شود. همین موضوع سبب می گردد بافت سینه متورم و حساس شود یا توده هایی در آن لمس شود.

این وضعیت در زنان بین 20 تا 50 سالگی بسیار شایع است و طبق آمار، حدود نیمی از زنان در این بازه سنی، درجاتی از تغییرات فیبروکیستیک را تجربه می کنند.

ساختار و تغییرات در فیبروکیستیک سینه

توده ها زمانی شکل می گیرند که بافت فیبری در یک نقطه از سینه تجمع کند و حالتی مانند «گره» یا «برآمدگی» ایجاد کند. بافت فیبری در قسمت های مختلف بدن، مثل پوست، مفاصل و رباط ها نیز وجود دارد. گاهی اوقات هم، مایع در یک ناحیه جمع می شود و باعث تشکیل یک کیست می گردد.

در گذشته، این وضعیت را «بیماری فیبروکیستیک سینه» می نامیدند، اما امروزه متخصصان از واژه «تغییرات فیبروکیستیک» استفاده می کنند. علت آن هم این است که این تغییرات در بسیاری از زنان طبیعی و ناشی از نوسانات هورمونی هستند، نه یک بیماری واقعی.

چگونه می توان فیبروکیستیک سینه را تشخیص داد؟

یکی از مؤثرترین راه ها برای تشخیص تغییرات در سینه، آشنایی با شکل و حالت طبیعی سینه های خودتان است.
توصیه می شود:

• به صورت ماهانه سینه هایتان را لمس کنید.
• به شکل، اندازه و بافت آن ها دقت کنید.
• به وضعیت نوک سینه ها توجه کنید و اگر ترشحی (به ویژه قهوه ای رنگ یا غیرعادی) مشاهده کردید، آن را یادداشت و به پزشک اطلاع دهید.

اگر متوجه توده ای جدید، بزرگ شدن توده های قبلی یا درد مداوم در سینه شدید، مراجعه به پزشک ضروری است. پزشک ممکن است معاینه بالینی سینه انجام دهد یا برای بررسی دقیق تر، تصویربرداری هایی مانند ماموگرافی یا سونوگرافی تجویز کند تا سایر علل احتمالی توده های سینه بررسی شوند.

علائم فیبروکیستیک سینه

اگر دچار فیبروکیستیک سینه باشید، ممکن است برخی از این نشانه ها را تجربه کنید:

• درد یا حساسیت در سینه، معمولا در بخش بالایی و بیرونی آن.
• توده های طنابی یا لاستیکی شکل در سینه یا نزدیک زیر بغل.
• احساس پری یا تورم در سینه ها، مخصوصا قبل از قاعدگی.
• ترشح نوک سینه به رنگ قهوه ای یا سبز (اما نه خونی).

در برخی خانم ها، این علائم درست پیش از شروع قاعدگی شدت می گیرد و پس از پایان آن کاهش می یابد. اما در برخی دیگر، علائم در طول ماه تقریبا ثابت است. حتی ممکن است در بعضی افراد، نشانه ها بسیار خفیف یا کاملا نامحسوس باشند.

احساس لمس سینه در فیبروکیستیک

اغلب زنان مبتلا، سینه های خود را توده دار یا ناصاف توصیف می کنند. گاهی این توده ها سفت و متحرک هستند و وقتی روی آن ها فشار می دهید، در زیر پوست حرکت می کنند.
اندازه توده ها نیز متفاوت است؛ برخی به اندازه یک کشمش کوچک اند و برخی دیگر ممکن است مثل یک انگور احساس شوند.

در لمس، ممکن است بافت سینه طنابی شکل، لاستیکی یا کمی زبر به نظر برسد که به دلیل تغییرات بافت فیبری و تجمع مایع درون کیست هاست.

علت تشدید فیبروکیستیک سینه

پزشکان معتقدند علت اصلی تشدید این وضعیت، نوسانات سطح استروژن در چرخه قاعدگی است. معمولا علائم درست پیش از شروع پریود، یعنی زمانی که میزان استروژن کاهش می یابد، بیشتر می شود.

برخی عوامل ممکن است احتمال بروز یا شدت علائم فیبروکیستیک سینه را افزایش دهند:

• مصرف زیاد کافئین (در قهوه، چای یا نوشابه های انرژی زا).
• نوشیدن الکل، به ویژه در زنان جوان بین 18 تا 22 سال.
• استفاده از درمان های هورمونی در دوران یائسگی.

چه کسانی بیشتر در معرض فیبروکیستیک سینه هستند؟

هر زنی ممکن است دچار این تغییرات شود، اما بیشترین احتمال در دوران قبل از یائسگی است. بعد از یائسگی، تغییرات فیبروکیستیک معمولا فروکش می کند، مگر اینکه فرد از هورمون درمانی جایگزین استفاده کند.

با این حال، فیبروکیستیک سینه یک وضعیت طبیعی و رایج است و معمولا خطرناک یا نگران کننده نیست.

عوارض احتمالی فیبروکیستیک سینه

به طور کلی، عوارض جدی ای برای فیبروکیستیک سینه وجود ندارد. این تغییرات معمولا در پاسخ به نوسانات طبیعی هورمونی ایجاد می شوند. هیچ مدرک علمی قاطعی وجود ندارد که نشان دهد فیبروکیستیک سینه احتمال سرطان سینه را افزایش می دهد.

تنها نکته مهم این است که وجود توده های متعدد ممکن است تشخیص زودهنگام ضایعات پیش سرطانی یا توده های خطرناک را دشوارتر کند. به همین دلیل، انجام معاینات منظم و تصویربرداری های دوره ای اهمیت زیادی دارد.

تشخیص و درمان فیبروکیستیک سینه

تشخیص فیبروکیستیک سینه چگونه انجام می شود؟

اگر احساس می کنید در سینه تان توده یا درد وجود دارد، تنها راه اطمینان از اینکه این تغییرات ناشی از فیبروکیستیک سینه است یا مسئله ای جدی تر، مراجعه به پزشک متخصص زنان یا جراح پستان است.

پزشک در ابتدا با پرسیدن سؤالاتی درباره علائم و سابقه پزشکی شما شروع می کند. سپس ممکن است یکی یا چند مورد از روش های زیر را انجام دهد:

• معاینه فیزیکی سینه: برای بررسی وجود توده یا تغییر در بافت.
• ماموگرافی (عکس برداری از سینه): برای مشاهده بافت های داخلی و بررسی وجود توده های غیرقابل لمس.
• سونوگرافی سینه: به ویژه برای افتراق بین توده جامد و کیست پر از مایع.

اگر توده بزرگ باشد، پزشک ممکن است تخلیه مایع داخل کیست با سوزن (آسپیراسیون) را پیشنهاد دهد تا هم درد کاهش یابد و هم ماهیت آن مشخص شود.

در مواردی که ظاهر توده مشکوک باشد، پزشک ممکن است نمونه برداری (بیوپسی) انجام دهد تا بافت زیر میکروسکوپ بررسی شود و احتمال سرطان رد گردد.

توجه داشته باشید که در خانم های مبتلا به تغییرات فیبروکیستیک، امکان بازگشت توده ها در آینده وجود دارد. بنابراین در صورت مشاهده توده جدید یا تغییر در سینه، باید فورا با پزشک خود تماس بگیرید.

درمان فیبروکیستیک سینه

در بیشتر موارد، فیبروکیستیک سینه نیاز به درمان دارویی خاصی ندارد. شما می توانید با چند اقدام ساده، درد و ناراحتی را در منزل کنترل کنید:

• استفاده از مسکن های بدون نسخه مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن سدیم برای کاهش درد.
• گذاشتن کمپرس گرم یا سرد روی سینه ها در زمان درد یا تورم.
• پوشیدن سینه بند مناسب و حمایتی، مخصوصا در دوران پیش از قاعدگی.
• پرهیز از فعالیت هایی که باعث فشار یا ضربه به سینه می شوند، مانند ورزش های سنگین.
• کاهش مصرف کافئین و چربی های اشباع شده، زیرا ممکن است علائم را در برخی خانم ها تشدید کنند (البته هنوز شواهد علمی قطعی در این زمینه وجود ندارد).

اگر علائم شما با چرخه قاعدگی ارتباط دارد، پزشک ممکن است برای تنظیم سطح هورمون ها، قرص های ضدبارداری خوراکی تجویز کند.

همچنین، برخی پژوهش ها نشان داده اند که مصرف ویتامین E و روغن پامچال شب می تواند به کاهش درد سینه کمک کند. اما از آنجا که این روش ها هنوز به طور کامل بررسی نشده اند، حتما پیش از استفاده از هر مکملی با پزشک مشورت کنید.

پیش آگهی و آینده فیبروکیستیک سینه

داشتن سینه های فیبروکیستیک نه عمر شما را کوتاه می کند و نه کیفیت زندگی تان را کاهش می دهد. این تغییرات خوش خیم و قابل کنترل هستند و بیشتر خانم ها می توانند علائم خود را با روش های خانگی مدیریت کنند.

نکته مهم این است که فیبروکیستیک سینه خطر ابتلا به سرطان سینه را افزایش نمی دهد. اما چون وجود توده ها ممکن است تشخیص ضایعات مشکوک را سخت تر کند، انجام ماموگرافی و معاینه های دوره ای طبق نظر پزشک ضروری است.

پزشک به شما می گوید که هر چند وقت یک بار باید ماموگرافی انجام دهید تا وضعیت سلامت سینه ها تحت کنترل باشد.

آیا می توان از فیبروکیستیک سینه پیشگیری کرد؟

از آنجا که فیبروکیستیک سینه یک تغییر طبیعی و وابسته به هورمون هاست، پیشگیری کامل از آن ممکن نیست. با این حال، با رعایت چند نکته ساده می توانید علائم را کاهش دهید:

• حفظ وزن مناسب و تغذیه سالم.
• مصرف کمتر نوشیدنی های حاوی کافئین.
• خودآزمایی منظم سینه ها برای شناسایی تغییرات زودهنگام.
• مراجعه منظم به پزشک برای معاینه و بررسی های تصویری.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

هر تغییری در بافت یا ظاهر سینه ها باید جدی گرفته شود. در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر، بهتر است فورا به پزشک مراجعه کنید:

• توده یا برآمدگی جدید در سینه یا زیر بغل.
• تغییر در ظاهر یا فرو رفتگی نوک سینه.
• ترشح غیرعادی از نوک سینه، به ویژه ترشح شفاف یا خونی.
• تغییر بافت پوست سینه، مانند چروک، پوسته پوسته شدن یا ظاهر «پوست پرتقالی».
• درد مداوم سینه که پس از پایان قاعدگی برطرف نمی شود.

تفاوت فیبروکیستیک سینه با سرطان سینه

گرچه فیبروکیستیک سینه و سرطان سینه ممکن است در ظاهر شباهت هایی داشته باشند (مثل وجود توده یا تورم)، اما چند تفاوت مهم بین آن ها وجود دارد:

• در سرطان سینه، ممکن است پوست سینه چروکیده یا به شکل پوست پرتقالی شود.
• در سرطان، نوک سینه ممکن است به داخل کشیده شود یا تغییر رنگ دهد.
• در برخی موارد، ترشح خونی یا شفاف از نوک سینه مشاهده می شود.
• غدد لنفاوی زیر بغل ممکن است متورم شوند.

در مقابل، در فیبروکیستیک سینه، توده ها معمولا متحرک، نرم تر و دردناک ترند و با چرخه قاعدگی تغییر می کنند.

آیا فیبروکیستیک سینه ممکن است به سرطان تبدیل شود؟

خیر. داشتن سینه های فیبروکیستیک به معنای افزایش خطر سرطان سینه نیست. با این حال، تغییرات فیبروکیستیک می توانند تشخیص زودهنگام سرطان احتمالی را دشوارتر کنند. به همین دلیل، بهتر است با پزشک خود درباره سطح خطر شخصی سرطان سینه صحبت کنید و برنامه ی معاینه و ماموگرافی منظم داشته باشید.

سخنی از نی نی تینی

مشاهده ی توده یا احساس درد در سینه می تواند نگران کننده باشد، اما لازم نیست همیشه به بدترین احتمال فکر کنید. تغییرات فیبروکیستیک سینه بسیار شایع و معمولا بی خطر هستند و ارتباطی با سرطان ندارند.

با این حال، اگر متوجه توده یا تغییری جدید شدید، حتما پزشک را در جریان بگذارید. بهترین راه برای حفظ سلامت سینه ها این است که سینه های خود را بشناسید — شکل، اندازه و بافتشان را به طور منظم بررسی کنید تا هر تغییر جدید را سریع تشخیص دهید.