فواید شیر مادر برای نوزاد و مادر بی شمار است. شیر مادر نه تنها سیستم ایمنی نوزاد را تقویت می کند، بلکه ترکیب تغذیه ای بی نظیری را نیز برای رشد سالم کودک فراهم می آورد. برای مادر نیز این عمل با کاهش خطر ابتلا به برخی از سرطان ها مانند سرطان پستان و تخمدان همراه است.
در این مقاله به بررسی بیشتر فواید شیر مادر از تمام جنبه ها می پردازیم.
چرا شیر دادن به نوزاد اهمیت دارد؟
شناخت مزایای شیر دادن می تواند به شما کمک کند تا در مورد تغذیه ی نوزاد تصمیم بهتری بگیرید. این تصمیم نه تنها سلامت جسمی کودک را تضمین می کند، بلکه ارتباط عاطفی میان شما و نوزاد را نیز عمیق تر می سازد.
فواید شیر مادر برای نوزاد
تحقیقات نشان داده اند که تغذیه با شیر مادر می تواند خطر ابتلا به بسیاری از بیماری ها را در نوزادان کاهش دهد و پایه ای قوی برای سیستم ایمنی آن ها ایجاد کند.
نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می شوند، کمتر در معرض بیماری های زیر قرار می گیرند:
- اسهال، استفراغ و بیماری نکروزان انتروکولیت در نوزادان نارس
- عفونت های تنفسی مانند ذات الریه، ویروس سین سیشیال تنفسی (RSV) و سیاه سرفه
- عفونت های گوش میانی
- مننژیت باکتریایی
- آسم
- سندرم مرگ ناگهانی نوزاد (SIDS) و مرگ ومیر نوزادان
- چاقی دوران کودکی
- اگزما (درماتیت آتوپیک)
- دیابت نوع 2 در بزرگسالی
- سرطان خون دوران کودکی (لوسمی)
- پوسیدگی دندان و مشکلات ارتودنسی در نوزادان زیر یک سال
- بیماری سلیاک و بیماری های التهابی روده (IBD)
مطالعات نشان می دهند نوزادانی که شیر مادر می خورند، کمتر به بیماری مبتلا شده و نیاز کمتری به بستری شدن در بیمارستان دارند.
فواید شیر مادر از نظر ارزش غذایی
شیر مادر دقیقا همان چیزی است که بدن نوزاد برای رشد و نمو به آن نیاز دارد. این مایع حیات بخش شامل ترکیب خاصی از ویتامین ها، مواد معدنی، چربی ها، پروتئین ها و آنتی اکسیدان هاست.
فواید شیر مادر از نظر ارزش غذایی به شرح زیر است:
- به راحتی توسط دستگاه گوارش نابالغ نوزاد هضم می شود.
- حاوی پادتن هایی است که از بدن در برابر عفونت ها محافظت کرده و ایمنی را افزایش می دهد.
- ترکیب متعادلی از چربی، قند، آب، پروتئین و ویتامین دارد.
- به افزایش وزن سالم نوزاد کمک می کند.
- با رشد نوزاد تغییر می کند تا نیازهای تغذیه ای او را تأمین نماید.
- دارای ترکیباتی است که به طور طبیعی نوزاد را آرام می کند.
سازمان های معتبر بهداشتی توصیه می کنند حداقل تا شش ماهگی نوزاد، فقط شیر مادر به او داده شود و پس از آن، همراه با غذای کمکی تا دو سال یا بیشتر ادامه یابد.
اگر مادر شیر خود را با دستگاه پمپ کند و به نوزاد بدهد، باز هم نوزاد از تمام فواید شیر مادر بهره مند می شود.
ترکیبات اصلی شیر مادر
شیر مادر از اجزای متنوع و مهمی تشکیل شده که هرکدام نقشی حیاتی در رشد نوزاد دارند:
- کربوهیدرات ها مانند لاکتوز که به حفظ تعادل باکتری های مفید روده نوزاد کمک می کند.
- چربی ها که برای رشد مغز و سیستم عصبی ضروری اند.
- پروتئین ها مانند لاکتوفرین و IgA ترشحی که در برابر عفونت ها از بدن نوزاد محافظت می کنند.
- ویتامین ها که رشد جسمی و ذهنی را حمایت می کنند.
- گلبول های سفید که نقش دفاعی علیه عفونت ها دارند.
مزایای شیر دادن برای مادر
شاید تصور کنید که شیر دادن فقط برای نوزاد مفید است، اما این کار برای مادر هم فواید زیادی دارد.
فواید شیر مادر از نظر وضعیت جسمی و روحی برای مادر:
- کاهش خطر افسردگی پس از زایمان (در صورتی که شیردهی به خوبی پیش برود و حمایت عاطفی کافی وجود داشته باشد)
- کاهش احتمال ابتلا به بیماری های مزمن مانند:
- سرطان پستان، تخمدان، رحم و تیروئید
- پوکی استخوان
- دیابت نوع 2
- بیماری های قلبی-عروقی، فشار خون بالا و کلسترول بالا
چند مورد از فواید شیر مادر برای خود مادر:
- بازگشت سریع تر رحم به اندازه طبیعی به کمک ترشح هورمون اکسی توسین
- تقویت پیوند عاطفی با نوزاد؛ شیر دادن باعث افزایش حس نزدیکی و ارتباط مادر-فرزند می شود
- افزایش درک و اعتماد متقابل؛ مادر نشانه های نیاز نوزاد را بهتر تشخیص می دهد و نوزاد نیز احساس امنیت می کند
- راحتی بیشتر؛ نیازی به آماده سازی شیر خشک و شیشه نیست
- صرفه جویی اقتصادی؛ هزینه ی شیر مادر بسیار کمتر از شیر خشک است
آیا شیر دادن باعث کاهش وزن مادر می شود؟
بله، یکی از فواید شیر مادر برای خود مادر، کمک کاهش وزن او پس از زایمان است، زیرا کالری می سوزاند. اما همه مادران در زمان شیردهی لزوما وزن کم نمی کنند.
عوامل دیگری مانند میزان کالری دریافتی، فعالیت بدنی و کیفیت خواب نیز بر کاهش یا افزایش وزن تأثیر می گذارند.
فواید شیر مادر در ماه های مختلف
پزشکان توصیه می کنند که تا 6 ماهگی نوزاد، فقط از شیر مادر استفاده شود، چون این دوره برای تأمین کامل نیازهای تغذیه ای و ایمنی نوزاد حیاتی است.
برخی فواید شیر مادر در مرحله به مرحله شیر دادن عبارتند از:
- تا 3 ماهگی: کاهش خطر اسهال، استفراغ و عفونت گوش، و احتمال کمتر ابتلا به آسم یا اگزما
- تا 4 ماهگی: کاهش احتمال بستری شدن به علت عفونت های تنفسی مانند RSV
- تا 6 ماهگی: کاهش ریسک ابتلا به سرطان های دوران کودکی
فواید شیر مادر برای بلند مدت
ادامه شیر دادن تا دوسالگی و حتی بیشتر، همچنان به رشد و تکامل کودک کمک می کند و برای مادر نیز فوایدی دارد.
فواید شیر دادن در بلندمدت:
- کاهش بیشتر خطر ابتلا به سرطان پستان و تخمدان
- کاهش فشار خون بالا و دیابت نوع 2
- ایجاد حس امنیت، آرامش و راحتی در نوزاد در مواقع استرس و بی قراری
آیا نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می شوند، باهوش تر هستند؟
برخی تحقیقات نشان می دهند که یکی از فواید شیر مادر ممکن است این باشد که اثرات مثبتی بر رشد مغزی و رفتاری کودک در بلندمدت داشته باشد. با این حال، تاکنون هیچ مطالعه قطعی ای ثابت نکرده که نوزادی که با شیر مادر تغذیه می شود، از نوزادی که با شیر خشک تغذیه می شود، حتما باهوش تر است.
باید بدانید که تغذیه با شیر خشک نیز کاملا سالم است و می تواند به رشد و نمو طبیعی کودک کمک کند. مهم ترین نکته، تأمین نیازهای غذایی و عاطفی نوزاد شماست، خواه از طریق شیر مادر، خواه با شیر خشک.
اگر نتوانم به نوزادم شیر بدهم، چه کار کنم؟
گاهی اوقات عوامل مختلفی مانع شیر دادن به نوزاد می شوند. این عوامل می توانند شامل شرایط پزشکی خاص، جراحی های قبلی، یا اختلال در فرآیند تولید و ترشح شیر (شیردهی) باشند. در برخی موارد هم برنامه کاری فشرده یا شرایط زندگی باعث می شود مادر نتواند به طور کامل یا انحصاری شیر بدهد.
اگر شما هم جزو مادرانی هستید که امکان شیر دادن ندارید، نگران نباشید، شما تنها نیستید. در چنین شرایطی بهتر است با پزشک متخصص کودکتان مشورت کنید. او می تواند بهترین نوع شیر خشک را با توجه به نیاز نوزادتان معرفی کند.
اگر امکان شیر دادن دارم اما با چالش مواجه هستم، چه کنم؟
گاهی شرایط جسمی یا روانی خاص باعث می شود فرآیند شیردهی برای مادر دشوار شود. مثلا ممکن است با کمبود شیر، درد در نوک سینه، یا مشکلات در گرفتن پستان توسط نوزاد مواجه شوید.
در چنین مواردی، مراجعه به مشاور شیردهی یا متخصص پزشکی شیردهی می تواند بسیار کمک کننده باشد. این افراد متخصص، آموزش دیده و مجرب هستند و می توانند شما را در رفع مشکلات شیردهی راهنمایی کنند تا بتوانید تجربه ای موفق و لذت بخش در دوران شیردهی داشته باشید.
سخنی از نی نی تینی
یکی از مهم ترین تصمیم هایی که هر مادر باید بگیرد، انتخاب روش تغذیه نوزادش است. پیش از انتخاب، توصیه می شود با فواید شیر مادر برای خودتان و فرزندتان آشنا شوید. با این حال، برخی بانوان به دلایل مختلف قادر به شیردهی نیستند یا فقط به صورت جزئی می توانند این کار را انجام دهند—و این کاملا قابل قبول است.
انواع شیر خشک با کیفیت در دسترس هستند که می توانند به رشد سالم نوزاد کمک کنند. در مسیر مادری، با پزشک کودک خود در تماس باشید تا اطلاعات درست و حمایت لازم را دریافت کنید.
آیا شما تجربه ای در زمینه شیر دادن به نوزادتان داشته اید؟ با چه چالش هایی روبه رو شدید و چگونه آن ها را پشت سر گذاشتید؟ اگر از شیر خشک استفاده کرده اید، کدام برند یا روش برایتان مفیدتر بوده است؟
نظرات، تجربیات و راهکارهای شما می تواند به مادران دیگر کمک زیادی کند. لطفا تجربه خود را در بخش دیدگاه ها با ما و سایر خوانندگان به اشتراک بگذارید.
