فریز زخم دهانه رحم که با نام هایی مانند کرایوسرجری (Cryosurgery)، کرایوابلیشن یا سوزاندن سرد نیز شناخته می شود، یکی از روش های درمانی کم تهاجمی برای از بین بردن سلول های غیرطبیعی دهانه رحم است. در این روش، پزشک با استفاده از نیتروژن مایع یا گاز آرگون، سلول های آسیب دیده را منجمد کرده و از بین می برد. این بافت ها اغلب عامل خونریزی های غیرعادی در ناحیه رحم هستند.در این مقاله به طور کامل در مورد این عمل و فواید و مضرات آن توضیح خواهیم داد.
جایگاه کرایوتراپی در میان روش های درمانی
با اینکه امروزه روش هایی مانند الکتروسرجری حلقه ای (LEEP) در بیشتر کشورها و مراکز درمانی جایگزین فریز کردن شده اند، اما هنوز در برخی مناطق یا شرایط خاص، فریز زخم دهانه رحم گزینه ای مؤثر و قابل استفاده به شمار می رود.
کرایوتراپی یا فریز دهانه رحم چگونه عمل می کند؟
کرایوتراپی با استفاده از سرما، سلول های غیرطبیعی سطح دهانه رحم را منجمد کرده و باعث مرگ آن ها می شود. این سلول ها سپس توسط بدن جذب یا از طریق ترشحات دفع می شوند و به مرور زمان، بافت سالم جای آن ها را می گیرد.
چه کسانی نیاز به فریز زخم دهانه رحم دارند؟
پزشک ممکن است کرایوتراپی دهانه رحم را برای زنان مبتلا به موارد زیر توصیه کند:
- خونریزی های غیرقابل توجیه یا نامنظم از دهانه رحم
- التهاب دهانه رحم (سرویسیت)
- زگیل تناسلی
- سلول های غیرطبیعی که در صورت درمان نشدن ممکن است به سرطان دهانه رحم تبدیل شوند (مانند دیسپلازی دهانه رحم)
مراحل انجام فریز زخم دهانه رحم
قبل از انجام کرایوتراپی
این روش معمولا در مطب پزشک و بدون نیاز به بی هوشی عمومی انجام می شود. پزشک ممکن است از بی حسی موضعی برای بی حس کردن دهانه رحم استفاده کند. گاهی نیز داروی آرام بخش خفیفی برای کاهش اضطراب تجویز می شود.
نکته مهم: پزشک ممکن است از شما بخواهد که 24 تا 48 ساعت پیش از انجام عمل، از رابطه جنسی یا استفاده از تامپون خودداری کنید.
مراحل فریز زخم دهانه رحم
مراحل کرایوتراپی شامل موارد زیر است:
- دراز کشیدن روی تخت معاینه با قرار گرفتن پاها در رکاب (مانند معاینه زنان)
- وارد کردن ابزار اسپکولوم به واژن برای مشاهده بهتر دهانه رحم
- وارد کردن پروب فلزی توخالی که مواد بسیار سرد (حدود 50- درجه سانتی گراد) از آن عبور می کند
- تماس سر این پروب با بافت های غیرطبیعی دهانه رحم تا یخ زدگی کامل رخ دهد (در دمای حدود 20- درجه سانتی گراد)
- پس از انجماد، چند دقیقه مکث شده، سپس ابزار خارج و منطقه یخ زده گرم می شود. این فرآیند در صورت نیاز تکرار خواهد شد.
آیا فریز زخم دهانه رحم درد دارد؟
به طور کلی، این روش دردناک نیست. اما ممکن است در حین انجام یا بلافاصله بعد از آن کمی احساس گرفتگی عضلانی یا ناراحتی داشته باشید. برخی افراد دچار احساس سرگیجه یا سرما می شوند که موقتی است.
مدت زمان انجام فریز چقدر است؟
کل فرآیند کمتر از 10 دقیقه طول می کشد.
مراقبت های بعد از کرایوتراپی
بعد از انجام فریز، نیازی به بستری یا مراقبت ویژه نیست و معمولا همان روز می توانید به خانه برگردید. در صورت احساس ناراحتی خفیف، استفاده از مسکن های بدون نسخه مانند استامینوفن کافی است.
ترشح واژینال آبکی و کمی خونی بعد از عمل طبیعی است و ممکن است تا چند هفته ادامه داشته باشد. این ترشحات به دلیل ذوب شدن سلول های منجمد شده و خروج آن ها از بدن است. استفاده از نوار بهداشتی توصیه می شود و استفاده از تامپون ممنوع است.
پیگیری های بعد از فریز زخم دهانه رحم
برای اطمینان از موفقیت آمیز بودن درمان، پزشک ممکن است آزمایش های زیر را تجویز کند:
- تست پاپ اسمیر
- نمونه برداری از دهانه رحم (بیوپسی)
- روش LEEP برای بررسی کامل تر
مزایا و معایب فریز زخم دهانه رحم
مزایای کرایوتراپی
- روشی کم تهاجمی و سریع با درد و خونریزی کمتر
- هزینه پایین تر نسبت به جراحی های تهاجمی
- عدم نیاز به بستری شدن یا بی هوشی
- مناسب برای زمانی که سلول های غیرطبیعی فقط سطح دهانه رحم را درگیر کرده اند
عوارض فریز زخم دهانه رحم چیست؟
عوارض کرایوتراپی معمولا خفیف و موقتی هستند، اما در برخی موارد ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- گرفتگی یا دردهای خفیف شکمی
- لکه بینی یا خونریزی خفیف
- احساس سرگیجه، به ویژه بلافاصله بعد از انجام
- احتمال عفونت یا تشدید عفونت لگنی قبلی
- ایجاد بافت جوشگاهی یا تنگی دهانه رحم (استنوز سرویکس)
- سوختگی سرما روی بافت دهانه رحم
معایب احتمالی کرایوتراپی
- نمونه برداری بافتی پس از عمل ممکن نیست، چون بافت کاملا از بین می رود
- دقت روش پایین تر است و ممکن است سلول های سرطانی از نظر پنهان بمانند
- برای موارد دیسپلازی شدید (CIN 3) که احتمال سرطانی شدن بالاتری دارند مناسب نیست
- توانایی نفوذ به لایه های عمیق تر دهانه رحم را ندارد
آیا کرایوتراپی HPV را از بین می برد؟
بله، کرایوتراپی می تواند سلول های پیش سرطانی ناشی از ویروس HPV را حذف کند. اما چون سلول ها در این فرآیند کاملا نابود می شوند، امکان ارسال آن ها برای بررسی آزمایشگاهی وجود ندارد.
دوران نقاهت و نتایج درمان
اثربخشی کرایوتراپی در درمان دیسپلازی دهانه رحم چقدر است؟
در حدود 90% موارد، فریز زخم دهانه رحم درمان موفقیت آمیزی دارد و سلول های غیرطبیعی معمولا بازنمی گردند. در صورت بازگشت آن ها، ممکن است نیاز به درمان دیگری باشد.
مدت زمان بهبودی چقدر است؟
بیشتر افراد بلافاصله می توانند به فعالیت های روزمره خود برگردند. اما بسته به نظر پزشک ممکن است استراحت کوتاه مدت توصیه شود.
پزشکان توصیه می کنند برای حدود سه هفته از رابطه جنسی، استفاده از تامپون یا وارد کردن هر شی به واژن خودداری کنید تا از عفونت جلوگیری شده و بهبودی کامل صورت گیرد.
مدت زمان ترمیم کامل دهانه رحم چقدر است؟
معمولا دهانه رحم بین دو تا سه هفته زمان نیاز دارد تا کاملا ترمیم شود. طی این مدت، رعایت بهداشت فردی و پرهیز از رابطه جنسی ضروری است.
کی باید به پزشک مراجعه کنم؟
اگر پس از انجام فریز زخم دهانه رحم یا کرایوتراپی، هر یک از علائم زیر را مشاهده کردید، باید فورا با پزشک یا مراقب سلامت خود تماس بگیرید. این نشانه ها می توانند هشداردهنده یک عفونت یا مشکل جدی تر باشند و عبارتند از:
- تب بالاتر از 38 درجه سانتی گراد (100.4 درجه فارنهایت)
- خونریزی شدید واژینال
- درد شدید در ناحیه شکم
- ترشحات واژینال با بوی بد
در صورت بروز هر یک از این علائم، تأخیر نکنید و سریعا به پزشک مراجعه کنید تا درمان مناسب آغاز شود.
کرایوتراپی یا لیزر الکتریکی (LEEP)؛ کدام بهتر است؟
پزشکان معمولا روش LEEP را نسبت به کرایوتراپی ترجیح می دهند. دلیل اصلی این ترجیح این است که در روش LEEP، پزشک می تواند بافت برداشته شده را برای آزمایش و بررسی سلول های سرطانی به آزمایشگاه ارسال کند. اما در فریز زخم دهانه رحم یا کرایوسرجری، بافت به وسیله سرما منجمد و تخریب می شود و امکان آزمایش دقیق آن وجود ندارد.
به همین دلیل، کرایوسرجری دقت کمتری دارد و نمی تواند چندین لایه عمیق تر از بافت دهانه رحم را درمان کند. در واقع این روش بیشتر برای سلول های غیرعادی سطحی مناسب است.
سخنی از نی نی تینی
اگر خونریزی غیرمعمول از دهانه رحم دارید، فریز زخم دهانه رحم ممکن است گزینه ای باشد که پزشک شما پیشنهاد می کند. این روش با استفاده از مواد بسیار سرد، سلول ها و بافت های غیرطبیعی را منجمد و از بین می برد.
با این حال، برخلاف روش های دیگر، بافت خارج شده حفظ نمی شود و قابل آزمایش نیست. همچنین، این روش دقت کمتری دارد و نمی تواند لایه های عمیق تر را درمان کند.
فناوری های جدیدتر در بسیاری از نقاط جهان جایگزین کرایوتراپی شده اند، اما در برخی مناطق و شرایط خاص، این روش هنوز هم کاربرد دارد و ممکن است بهترین گزینه درمانی باشد.
آیا شما یا نزدیکانتان تجربه ای از فریز زخم دهانه رحم یا کرایوتراپی داشته اید؟ لطفا تجربه ها و سوالات خود را با ما در میان بگذارید تا بتوانیم به شما و دیگران بهتر کمک کنیم. نظرات و پرسش های شما برای ما بسیار ارزشمند است.
