فریز جنین یا همان «کرایوپریزرویشن»، به معنای منجمد کردن و نگهداری تخمک های بارور شده برای استفاده در آینده است. این روش معمولا همراه با درمان های ناباروری مثل آی وی اف (IVF) انجام می شود. با کمک فریز جنین، زوج ها یا افراد می توانند شانس بارداری خود را در آینده حفظ کنند.
برای مثال، این روش می تواند برای زنانی که قرار است تحت درمان های سنگینی مثل شیمی درمانی قرار بگیرند، یا افرادی که می خواهند بارداری را به زمان دیگری موکول کنند، بسیار مفید باشد.
فریز جنین چیست؟
فریز جنین (Embryo Freezing) یا «کرایوپریزرویشن جنین» فرآیندی است که طی آن، جنین هایی که از ترکیب اسپرم و تخمک به وجود آمده اند، در دمای بسیار پایین منجمد و برای استفاده در آینده نگهداری می شوند.
این روش یکی از تکنیک های پیشرفته در حوزه کمک باروری است و به افرادی کمک می کند که به هر دلیل، در حال حاضر امکان بارداری ندارند اما می خواهند این فرصت را برای آینده حفظ کنند.
چرا فریز جنین انجام می شود؟
فریز جنین معمولا پس از درمان های باروری مثل آی وی اف (IVF) یا تزریق اسپرم به تخمک (ICSI) انجام می شود.
در این روش ها، تخمک ها با اسپرم ترکیب می شوند و ممکن است تعداد بیشتری جنین نسبت به نیاز فعلی ایجاد شود. در چنین شرایطی، شما می توانید جنین های اضافی را فریز کنید تا در آینده از آن ها استفاده شود.
برخی از دلایل رایج برای انتخاب فریز جنین عبارت اند از:
- وقتی تصمیم دارید انتقال جنین به رحم را به زمان دیگری موکول کنید.
- اگر درمان آی وی اف را به دلایلی به تعویق انداخته اید.
- در صورتی که تلاش های اولیه برای بارداری ناموفق بوده و می خواهید گزینه ای برای دفعات بعدی داشته باشید.
- وقتی ترجیح می دهید جنین های استفاده نشده را به زوج های نابارور یا مراکز تحقیقاتی اهدا کنید.
همچنین، فریز جنین برای حفظ باروری در برابر درمان های آسیب زا (مثل شیمی درمانی یا پرتو درمانی) بسیار مهم است. برای نمونه، زنی که به دلیل ابتلا به سرطان نیاز به درمان دارد، می تواند پیش از شروع روند درمان، تخمک بارور شده خود را فریز کند تا بعدها از آن برای بارداری استفاده نماید.
تفاوت بین فریز تخمک و فریز جنین چیست؟
در فریز تخمک، تخمک های بارور نشده منجمد می شوند، در حالی که در فریز جنین، تخمک هایی که قبلا توسط اسپرم بارور شده اند فریز می گردند.
هر دو روش برای حفظ باروری کاربرد دارند، اما معمولا احتمال موفقیت فریز جنین در مقایسه با فریز تخمک کمی بیشتر است، زیرا جنین پیش از انجماد، به مرحله رشد رسیده است.
آیا فریز جنین ارزش دارد؟
این تصمیم کاملا شخصی است و بستگی به شرایط زندگی، هزینه ها و اهداف فردی شما دارد.
هزینه های فریز جنین ممکن است بسته به مرکز درمانی، تجهیزات، مدت زمان نگهداری و روش فریز، متفاوت باشد. معمولا بیمه ها همه هزینه های مربوط به فریز جنین را پوشش نمی دهند.
بنابراین، پیش از تصمیم گیری بهتر است با پزشک متخصص باروری مشورت کنید و موارد زیر را در نظر بگیرید:
- هدف شما از فریز جنین چیست؟
- هزینه و توان مالی شما چقدر است؟
- دیدگاه همسر یا شریک زندگی تان چیست؟
- و در نهایت، باورها و مسائل اخلاقی مرتبط با این تصمیم را بررسی کنید.
آیا فریز کردن به جنین آسیب می زند؟
به طور کلی، تکنیک های امروزی فریز جنین بسیار پیشرفته هستند، اما همچنان احتمال آسیب به برخی سلول ها در حین انجماد یا ذوب وجود دارد.
وقتی چندین جنین فریز می شوند، ممکن است بعضی از آن ها در فرآیند ذوب شدن (آب شدن یخ) زنده نمانند.
با این حال، بیشتر کلینیک های معتبر ناباروری در ایران از روش های جدیدی مثل «ویتریفیکیشن» استفاده می کنند که احتمال آسیب را تا حد زیادی کاهش می دهد.
پزشک متخصص پیش از فریز کردن، کیفیت جنین ها را بررسی می کند تا اطمینان حاصل شود که برای انجماد و انتقال مجدد مناسب هستند.
آیا آی وی اف با جنین فریز شده موفق تر است؟
پاسخ قطعی برای این سؤال وجود ندارد. برخی مطالعات نشان داده اند که انتقال جنین فریز شده می تواند به اندازه انتقال جنین تازه موفق باشد، زیرا بدن در این حالت استرس کمتری دارد.
اما نتایج بسته به سن، کیفیت جنین و وضعیت رحم متفاوت است. پژوهش ها در این زمینه همچنان ادامه دارد و پزشک بر اساس شرایط بدنی شما بهترین گزینه را پیشنهاد خواهد کرد.
مراحل انجام فریز جنین
مرحله اول: پیش از فریز جنین
قبل از شروع فرآیند، باید رضایت نامه ای را امضا کنید که شامل جزئیات زیر است:
- تعداد جنین هایی که قرار است فریز شوند.
- مدت زمان نگهداری (معمولا تا 10 سال).
- تصمیم گیری در مورد جنین ها پس از اتمام دوره نگهداری.
- تعیین تکلیف در صورت فوت یا بیماری شدید پیش از پایان دوره.
- مجوز استفاده از جنین ها (فقط برای خودتان یا برای اهدای پژوهشی و درمانی).
در این مرحله، پزشک تعیین می کند در کدام مرحله رشدی، جنین ها برای فریز شدن مناسب تر هستند:
- مرحله شکاف سلولی (Cleavage): زمانی که جنین بین 4 تا 8 سلول دارد (حدود 3 روز پس از لقاح).
- مرحله بلاستوسیست (Blastocyst): زمانی که جنین حدود 200 تا 300 سلول دارد (5 تا 7 روز بعد از لقاح).
مرحله دوم: در طول فرآیند فریز جنین
دو روش اصلی برای فریز جنین وجود دارد:
1. ویتریفیکیشن (Vitrification)
2. انجماد آهسته (Slow Freezing)
روش ویترفیکیشن:
در این روش، متخصصان ناباروری ابتدا مایع محافظی به نام کرایوپروتکتیو (CPA) را به جنین اضافه می کنند. این مایع مانند ضدیخ عمل کرده و از تشکیل کریستال های یخ در سلول جلوگیری می کند. سپس جنین ها بلافاصله در مخزن های نیتروژن مایع با دمای حدود منفی 196 درجه سانتی گراد قرار داده می شوند.
روش انجماد آهسته:
در این روش، مقدار کمتری از ماده محافظ اضافه می شود و جنین ها در دستگاهی قرار می گیرند که دمای آن به آرامی و طی حدود دو ساعت کاهش می یابد. سپس جنین ها در همان مخزن های نیتروژن مایع نگهداری می شوند.
در هر دو روش، جنین ها داخل لوله های کوچک مخصوص قرار گرفته و با اطلاعات دقیق شما برچسب گذاری می شوند تا در آینده قابل شناسایی باشند.
جالب است بدانید جنین ها در همان سنی که فریز می شوند، ثابت می مانند. یعنی اگر جنینی در 35 سالگی شما فریز شود و 15 سال بعد استفاده گردد، همچنان جنین 35 ساله است!
مرحله سوم: پس از فریز جنین
وقتی تصمیم به استفاده از جنین های فریز شده گرفته شود، پزشک متخصص آن ها را از نیتروژن مایع خارج کرده و به آرامی به دمای طبیعی بازمی گرداند.
سپس جنین ها شسته می شوند تا ماده محافظ از بین برود و بعد برای انتقال به رحم آماده می شوند.
مزایا و معایب فریز جنین
مزایای فریز جنین چیست؟
فریز جنین یکی از بهترین روش ها برای حفظ باروری و افزایش شانس بارداری در آینده است. این روش به ویژه برای افرادی مفید است که در حال حاضر با موانع یا شرایط خاصی روبه رو هستند و نمی خواهند فرصت مادری را از دست بدهند. از مهم ترین مزایای این روش می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- افزایش سن باروری: زنانی که با بالا رفتن سن، ذخیره تخمدانشان کاهش می یابد، می توانند با فریز جنین شانس بارداری در آینده را حفظ کنند.
- مشکلات ناباروری: برای زوج هایی که درگیر ناباروری هستند، فریز جنین کمک می کند در مراحل مختلف درمان آی وی اف از جنین های سالم استفاده کنند.
- دلایل شخصی و اجتماعی: برخی از خانم ها به دلیل ادامه تحصیل، فعالیت شغلی یا دلایل شخصی، بارداری را چند سال به تعویق می اندازند. فریز جنین این امکان را می دهد بدون نگرانی از کاهش کیفیت تخمک ها، بارداری را به زمان دلخواه موکول کنند.
- درمان های آسیب زا برای باروری: بیمارانی که باید تحت شیمی درمانی یا پرتودرمانی لگنی قرار بگیرند، می توانند پیش از شروع درمان، تخمک بارور شده خود را فریز کنند تا در آینده از آن استفاده کنند.
- اعزام نظامی یا شرایط خاص زندگی: زنانی که احتمال دوری طولانی مدت از خانه دارند (مثل اعزام به مأموریت های نظامی یا کاری)، با فریز جنین خیالشان از بابت آینده راحت تر است.
- خانم های بدون شریک زندگی: زنانی که هنوز ازدواج نکرده اند یا شریک دائمی ندارند، می توانند با استفاده از اسپرم اهدایی، جنین تشکیل داده و آن را فریز کنند تا در آینده از آن برای بارداری استفاده نمایند.
در مجموع، فریز جنین نوعی سرمایه گذاری بر آینده باروری است که آرامش خاطر و انتخاب آزادانه تری به زنان و زوج ها می دهد.
خطرات و عوارض احتمالی فریز جنین
در بیشتر موارد، فریز جنین روشی ایمن و مطمئن است و مطالعات نشان داده اند که این روش هیچ خطری برای جنین یا نوزاد ایجاد نمی کند. در واقع، بررسی های بالینی در مراکز معتبر (از جمله تحقیقات کلینیک کلیولند) نشان داده اند که نوزادانی که از جنین فریز شده متولد می شوند، کمتر در معرض تولد زودرس، وزن پایین هنگام تولد، یا مشکلات رشدی هستند.
با این حال، مانند هر روش پزشکی دیگری، فریز جنین نیز می تواند خطرات محدودی داشته باشد. از جمله:
- آسیب به جنین در حین انجماد یا ذوب شدن: هرچند با روش های نوین مثل ویترفیکیشن احتمال این اتفاق بسیار کم است.
- نامناسب بودن برخی جنین ها برای فریز شدن: گاهی جنین از کیفیت کافی برخوردار نیست و ممکن است در فرآیند فریز آسیب ببیند.
- عدم موفقیت در بارداری پس از انتقال: با وجود تمام دقت ها، ممکن است بارداری پس از انتقال جنین فریز شده موفق نباشد.
- افزایش احتمال عوارض بارداری: در برخی موارد، احتمال بروز مشکلاتی مانند پره اکلامپسی (فشار خون بالا در بارداری) یا چسبندگی جفت بیشتر دیده می شود.
- چندقلویی: اگر بیش از یک جنین به رحم منتقل شود، احتمال بارداری دوقلو یا سه قلو افزایش می یابد.
به همین دلیل، انتخاب تعداد جنین های انتقالی باید حتما با نظر پزشک متخصص انجام شود تا خطرات احتمالی به حداقل برسد.
موفقیت در انتقال جنین فریز شده
آیا انتقال جنین فریز شده موفقیت آمیز است؟
انتقال جنین فریز شده زمانی انجام می شود که جنین از حالت انجماد خارج و به رحم زن منتقل گردد.
بر اساس گزارش های معتبر، این روش در بسیاری از موارد با موفقیت بالا همراه است. البته درصد موفقیت به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله:
- سلامت عمومی هر دو والد.
- سن مادر در زمان برداشت تخمک.
- وجود مشکلاتی مانند آندومتریوز، فیبروم رحم یا پولیپ رحم.
- نتایج درمان های قبلی ناباروری و بارداری های پیشین.
پزشک متخصص باروری با بررسی شرایط بدنی، سن و سابقه درمانی شما، تخمین دقیقی از شانس موفقیت ارائه می دهد.
تغییر نظر درباره فریز جنین
گاهی ممکن است پس از انجام مراحل فریز جنین، یکی از زوج ها یا هر دو تصمیم بگیرند که ادامه ندهند. در چنین شرایطی، طبق قوانین اخلاقی و پزشکی، هیچ اقدامی بدون رضایت هر دو نفر انجام نمی شود.
اگر بعد از فریز کردن، یکی از والدین تصمیم به انصراف بگیرد، معمولا پزشک مدتی صبر می کند تا از قطعی بودن تصمیم مطمئن شود. سپس، در صورت عدم تمایل قطعی، جنین ها از فریز خارج و به صورت طبیعی از بین می روند.
اگر از جنین های فریز شده استفاده نکنم چه می شود؟
در صورتی که تصمیم بگیرید از جنین های فریز شده استفاده نکنید، چند گزینه پیش رو دارید:
- دفع جنین ها: کلینیک، آن ها را از حالت انجماد خارج کرده و اجازه می دهد به صورت طبیعی از بین بروند.
- اهدای جنین ها به زوج های نابارور: این کار می تواند به زوج هایی که قادر به تولید جنین نیستند، امید دوباره ای برای بچه دار شدن بدهد.
- اهدای جنین ها به تحقیقات علمی: در برخی موارد، جنین های فریز شده برای تحقیقات پزشکی و کمک به پیشرفت درمان های ناباروری مورد استفاده قرار می گیرند.
- اهدای آموزشی: برخی مراکز از جنین های فریز شده برای آموزش و تربیت پزشکان متخصص در حوزه ناباروری استفاده می کنند.
سخنی از نی نی تینی
فریز جنین یا همان کرایوپریزرویشن، روشی علمی و مؤثر برای حفظ باروری و داشتن انتخاب های بیشتر در آینده است.
اگر در فکر انجام این روش هستید، بهتر است با پزشک زنان یا متخصص باروری مشورت کنید تا با توجه به شرایط جسمی، سنی و اهداف زندگی تان، بهترین تصمیم را بگیرید.
اگر تجربه فریز جنین یا استفاده از جنین های فریز شده را داشته اید، خوشحال می شویم نظرتان را با ما و دیگر خوانندگان در میان بگذارید.
همچنین اگر در فکر انجام این روش هستید اما سؤالاتی دارید، در بخش دیدگاه ها بپرسید تا کارشناسان ما به شما پاسخ دهند. گفت وگوی شما می تواند به تصمیم گیری افراد دیگر هم کمک کند.
