فتق کشاله ران در نوزادان و کودکان زمانی رخ می دهد که بخشی از روده یا بافت داخلی شکم از طریق دیواره ی شکمی بیرون بزند و در ناحیه ی کشاله ی ران (بین شکم و ران ها) دیده شود. این بیرون زدگی به شکل برآمدگی زیر پوست ناحیه ی کشاله ران یا بیضه ها قابل مشاهده است. در بیشتر موارد، برای درمان فتق کشاله ران در نوزادان، عمل جراحی لازم است. در این مقاله در مورد فتق کشاله ران در نوزادان بیشتر توضیح خواهیم داد.
فتق کشاله ران در نوزادان چیست؟
فتق کشاله ران در نوزادان نوعی فتق است که در ناحیه ی کشاله ران ایجاد می شود. “اینگوینال” به معنی کشاله ران است و این قسمت بدن بین شکم و ران ها قرار دارد. در این نوع فتق، قسمتی از روده یا محتویات شکم نوزاد از طریق یک مسیر طبیعی به نام “کانال اینگوینال” بیرون می زند.
کانال اینگوینال مسیری است که از شکم نوزاد به سمت اندام تناسلی کشیده شده و به طور طبیعی باید پیش از تولد بسته شود. اما گاهی این مسیر به طور کامل بسته نمی شود و یک راه برای ورود روده به داخل این ناحیه باقی می ماند. در نتیجه، هنگام گریه، زور زدن یا سرفه کردن نوزاد، ممکن است یک توده یا برآمدگی غیرطبیعی در کشاله ران یا کیسه بیضه مشاهده شود.
این فتق ها معمولا فقط در یک طرف بدن ظاهر می شوند و بیشتر سمت راست را درگیر می کنند. با این حال، در حدود 10 درصد موارد، فتق در هر دو سمت کشاله ران ایجاد می شود.
چه کسانی در معرض فتق کشاله ران قرار دارند؟
فتق کشاله ران در نوزادان می تواند هم در نوزادان و هم در کودکان نوپا و بزرگ تر دیده شود، حتی گاهی در بزرگسالان هم رخ می دهد. اما در میان کودکان، این مشکل بیشتر در نوزادان و کودکانی که زیر 6 سال سن دارند دیده می شود. حدود 90 درصد از فتق های کشاله ران در نوزادان، مربوط به پسران است. همچنین، نوزادانی که زودتر از موعد به دنیا آمده اند (نوزادان نارس) بیشتر در معرض ابتلا به این عارضه هستند.
فتق کشاله ران در نوزادان چقدر شایع است؟
فتق کشاله ران در حدود 1 تا 5 درصد از نوزادان پسر سالم و به موقع متولد شده، دیده می شود. این رقم در مورد نوزادان نارس به حدود 30 درصد افزایش پیدا می کند، یعنی تقریبا از هر سه نوزاد نارس، یک نفر ممکن است با این مشکل متولد شود.
چه خطراتی با فتق کشاله ران در نوزادان همراه است؟
هرچند عمل جراحی برای درمان فتق کشاله ران در نوزادان ساده و سریع است، اما اگر درمان صورت نگیرد، ممکن است عوارض خطرناکی ایجاد شود:
- فتق گیر افتاده (Incarcerated Hernia): در این حالت، محتویات فتق در کانال گیر می افتد و به داخل شکم باز نمی گردد. پزشک نمی تواند برآمدگی را به حالت اولیه بازگرداند.
- فتق خفه شده (Strangulated Hernia): اگر فتق گیر افتاده به موقع درمان نشود، ممکن است جریان خون به آن بخش از روده قطع شود. این موضوع می تواند منجر به مرگ بافت روده شود که بسیار خطرناک و دردناک است و نیاز به اقدام فوری پزشکی دارد.
علائم فتق کشاله ران در نوزادان
رایج ترین علامت فتق کشاله ران در کودکان، برآمدگی ای است که زیر پوست در ناحیه ی کشاله ران یا بیضه ها ظاهر می شود. این برآمدگی معمولا زمانی بیشتر دیده می شود که نوزاد گریه می کند، زور می زند یا سرفه می کند و ممکن است هنگام استراحت یا خواب ناپدید شود.
سایر علائم عبارت اند از:
- احساس درد یا ناراحتی که با استراحت کاهش می یابد
- حس سنگینی یا فشار در ناحیه ی کشاله ران
- تورم در کیسه بیضه
- سوزش یا گرما در ناحیه ی برآمدگی
- بی قراری و مشکل در شیر خوردن نوزادان
در صورت بروز علائم زیر که ممکن است نشان دهنده ی فتق خفه شده یا گیر افتاده باشد، باید سریعا به پزشک مراجعه کرد:
- درد شدید یا حساسیت شدید در ناحیه فتق
- قرمزی یا کبودی اطراف برآمدگی
- بی اشتهایی
- تب
- حالت تهوع و استفراغ
- وجود خون در مدفوع
علت فتق کشاله ران در نوزادان چیست؟
در دوران رشد جنین، همه نوزادان مسیری به نام کانال اینگوینال دارند که از شکم تا ناحیه تناسلی امتداد دارد. در پسران، بیضه ها ابتدا درون شکم تشکیل می شوند و سپس از طریق همین کانال به داخل کیسه بیضه منتقل می شوند.
در حالت طبیعی، این کانال باید پیش از تولد بسته شود. اما گاهی به طور کامل بسته نمی شود و مسیر باز می ماند. این بازماندگی اجازه می دهد که بخش هایی از روده وارد این مسیر شده و منجر به فتق شوند.
فتق کشاله ران در دختران نوزاد نیز ممکن است رخ دهد، اگرچه نادرتر است. در این موارد، ممکن است بخشی از سیستم تولیدمثل دختر (مثل تخمدان) وارد کانال شود و باعث بروز فتق شود.
تشخیص فتق کشاله ران در نوزادان
برای تشخیص فتق کشاله ران در نوزادان، معمولا معاینه ی فیزیکی توسط پزشک کافی است. پزشک در حین گریه، زور زدن یا سرفه ی کودک، کشاله ران را بررسی می کند تا برجستگی را ببیند. اگر نوزاد در آرامش باشد، ممکن است برآمدگی ناپدید شده باشد.
در کودکان بزرگ تر، پزشک ممکن است از آن ها بخواهد بایستند یا سرفه کنند تا برآمدگی نمایان شود. گاهی اوقات پزشک با دست به آرامی تلاش می کند تا برآمدگی را به داخل شکم بازگرداند.
در موارد نادر، برای تأیید تشخیص ممکن است آزمایش هایی مانند سونوگرافی درخواست شود.
درمان فتق کشاله ران در نوزادان
درمان فتق کشاله ران در نوزادان فقط از طریق جراحی انجام می شود. این عمل معمولا کمتر از یک ساعت طول می کشد و اغلب به صورت سرپایی است؛ یعنی کودک همان روز مرخص می شود.
پیش از جراحی
کودک با بیهوشی عمومی تحت عمل قرار می گیرد. داروی بیهوشی باعث خواب عمیق و بی حسی کامل می شود و کودک در طول عمل هیچ گونه دردی احساس نمی کند.
حین جراحی
جراح یک برش کوچک در ناحیه ی کشاله ران ایجاد می کند، محتویات فتق را به داخل شکم بازمی گرداند و سپس دهانه ی کانال را می بندد تا فتق دوباره ایجاد نشود. پس از عمل، از نوارهای چسبی برای بستن محل برش استفاده می شود.
بعد از جراحی
کودک معمولا چند ساعت پس از عمل می تواند مرخص شود. اما اگر نوزاد نارس بوده یا شرایط خاص پزشکی دارد، ممکن است برای یک شب در بیمارستان بستری شود.
پزشک معمولا یک هفته تا 10 روز پس از جراحی، کودک را برای بررسی محل برش و اطمینان از روند بهبودی و عدم بروز عوارض معاینه می کند.
مراقبت از نوزاد پس از درمان فتق کشاله ران
پس از عمل جراحی، ممکن است فرزندتان کمی درد یا احساس ناراحتی داشته باشد. این درد معمولا خفیف است و در عرض یک تا دو هفته کاهش می یابد. پزشک ممکن است داروهای مسکن مخصوص کودکان برای کنترل درد تجویز کند که باید طبق دستور مصرف شود.
توصیه های مهم برای مراقبت در خانه:
- حمام کردن نوزاد: روز بعد از عمل، می توانید با یک لیف نرم بدن نوزاد را به صورت حمام اسفنجی (خشک و با آب ولرم) تمیز کنید. اما تا دو تا سه روز بعد از عمل، نباید نوزاد را داخل وان یا تشت آب قرار دهید.
- برچسب های چسبی (نوارهای جراحی): معمولا محل جراحی با نوارهای باریک پوشیده می شود. این نوارها باید به صورت طبیعی و خودبه خود جدا شوند. هرگز آن ها را با دست نکَنید. اگر نوارها نیفتادند، پزشک در اولین ویزیت پس از عمل، آن ها را بررسی و در صورت نیاز جدا می کند.
پیش آگهی و روند بهبودی پس از جراحی فتق کشاله ران در نوزادان
فتق کشاله ران در نوزادان و کودکان مشکلی نسبتا رایج است. خوشبختانه، درمان آن معمولا با یک عمل جراحی ساده قابل انجام است. این جراحی اغلب به صورت سرپایی انجام می شود، به این معنا که کودک در همان روز می تواند از بیمارستان مرخص شود.
بازگشت به فعالیت های عادی
کودک شما می تواند به محض بهبود نسبی، خوردن و نوشیدن عادی را از سر بگیرد. بیشتر کودکان در مدت یک تا دو هفته می توانند به فعالیت های روزمره خود بازگردند، البته باید از فعالیت های شدید بدنی پرهیز شود تا جای بخیه به خوبی ترمیم شود.
آیا می توان از فتق کشاله ران در نوزادان پیشگیری کرد؟
فتق کشاله ران اغلب به دلیل بازماندن کانال اینگوینال در هنگام تولد رخ می دهد. بنابراین، اگر نوزاد با یک کانال باز متولد شود، ممکن است در هر زمانی دچار فتق شود.
به همین دلیل، هیچ راه کار قطعی ای برای پیشگیری از فتق کشاله ران در نوزادان وجود ندارد. آنچه اهمیت دارد، تشخیص به موقع و مراجعه سریع به پزشک در صورت مشاهده علائم است.
چه زمانی باید نوزاد را نزد پزشک برد؟
بعد از عمل، ممکن است کمی تورم در ناحیه ی برش جراحی مشاهده شود که معمولا طبیعی است و ظرف چند هفته کاهش می یابد. با این حال، اگر علائم زیر مشاهده شد، حتما با پزشک تماس بگیرید:
- نوزاد نمی تواند ادرار کند
- تعداد پوشک های خیس کمتر از معمول شده
- تب بالاتر از 38 درجه سانتی گراد
- تورم بیش از حد طبیعی
- قرمزی یا ترشح در اطراف محل جراحی
- خونریزی از محل بخیه
- درد شدید یا افزایش تدریجی درد
- استفراغ یا بی قراری شدید
سخنی از نی نی تینی
اگر در نوزاد خود توده ای یا برجستگی ای در ناحیه ی کشاله ران مشاهده کردید، طبیعی ست که نگران شوید. اما باید بدانید که فتق کشاله ران یکی از مشکلات شایع در نوزادان و کودکان است و به راحتی با یک جراحی ساده قابل درمان است.
مهم ترین نکته این است که در صورت مشاهده علائم، سریعا با پزشک مشورت کنید. تشخیص و درمان زودهنگام از بروز عوارض جدی جلوگیری می کند و باعث می شود فرزندتان در کوتاه ترین زمان ممکن بهبودی کامل یابد.
اگر شما هم تجربه ای از تشخیص یا درمان فتق کشاله ران در نوزادتان دارید، یا سؤالی در این زمینه برایتان پیش آمده، در بخش دیدگاه ها با ما در میان بگذارید. مشارکت شما می تواند به دیگر والدین در مسیر درمان و آرامش خاطر کمک کند.
