علائم دندان درآوردن شامل آبریزش دهان، بثورات پوستی صورت، لثه‌های متورم و حساس، بدخلقی، مشکل در خوابیدن، تمایل به گاز گرفتن همه چیز، تب خفیف و وجود برآمدگی در لثه است. تجربه دندان درآوردن برای هر نوزاد متفاوت است، از زمان رویش اولین دندان تا شدت آن. در این مقاله به چگونگی شناسایی علائم دندان درآوردن در نوزادان پرداخته می‌شود.
چه زمانی نوزادان دندان در می‌آورند؟
علائم دندان درآوردن ممکن است از سه ماهگی شروع شود، اما بین ۴ تا ۷ ماهگی شایع‌تر است. این علائم معمولاً چند روز قبل از رویش دندان شدت می‌گیرند و تا چند روز پس از جوانه دندان از لثه ادامه دارند. با این حال، درد دندان ممکن است تا چند هفته قبل از ظهور دندان جدید باعث بدخلقی نوزاد شود.
دندان‌های نوزاد قبل از تولد به صورت جوانه‌های دندانی شروع به رشد می‌کنند. نوزادان معمولاً اولین دندان‌های خود را بین ۶ تا ۱۲ ماهگی درمی‌آورند، هرچند دامنه‌ی زمانی آن متفاوت است. برخی نوزادان تا اولین سال تولد خود هیچ دندانی ندارند و تعداد کمی نیز با دندان به دنیا می‌آیند که به آن “دندان ناتال” گفته می‌شود.
اولین دندان‌هایی که ظاهر می‌شوند معمولاً دو دندان مرکزی پایین هستند، سپس چهار دندان مرکزی بالا. (برای جزئیات بیشتر، به نمودار دندان‌های نوزاد مراجعه کنید.) شما می‌توانید انتظار داشته باشید که تا سه سالگی تمام ۲۰ دندان شیری فرزندتان رشد کرده باشند.
علائم دندان درآوردن در نوزادان
هیچ فهرست دقیقی از علائم دندان درآوردن وجود ندارد و همه نوزادان این علائم را تجربه نمی‌کنند. برای بسیاری از نوزادان، دندان درآوردن تنها باعث تورم و حساسیت لثه می‌شود، اما برای دیگران علائم آشکاری وجود دارد که نشان‌دهنده نزدیک شدن رویش دندان جدید است.
رایجترین علائم دندان درآوردن در نوزادان شامل موارد زیر است:
آبریزش دهان
آبریزش دهان یکی از شایع‌ترین علائم دندان درآوردن است. برخی کارشناسان معتقدند افزایش بزاق به کاهش درد رویش دندان کمک می‌کند. اما همیشه دلیل آبریزش دهان، دندان درآوردن نیست؛ نوزادان معمولاً بین ۳ تا ۶ ماهگی بیشتر آبریزش دارند که همزمان با شروع تغذیه با غذای جامد است.
بثورات پوستی صورت
بزاق زیاد می‌تواند پوست حساس صورت نوزاد را تحریک کرده و منجر به قرمزی، معمولا در چانه شود. برای جلوگیری از بثورات دندان درآوردن، بزاق را به آرامی و مرتب پاک کنید. همچنین می‌توانید قبل از خوابیدن کمی وازلین به چانه نوزاد بزنید تا پوست از تحریک در طول شب محافظت شود.
لثه‌های متورم و حساس
برای بسیاری از نوزادان، یکی از نشانه‌های اصلی دندان درآوردن، لثه‌های متورم و حساس است که در پی آن قرار است یک دندان جدید بیرون بیاید. ممکن است متوجه شوید که ماساژ دادن آرام لثه‌ها با انگشت تمیز باعث تسکین ناراحتی می‌شود.
بدخلقی یا بی‌قراری
اگر نوزاد شما به نظر بسیار بی‌قرار می‌رسد، ممکن است علت آن، دندان درآوردن باشد. چند روز قبل از رویش دندان ممکن است متوجه شوید که تقریبا غیرممکن است نوزاد را آرام کنید. گاهی بدخلقی ممکن است بیش از یک هفته طول بکشد.
مشکل در خوابیدن
بسیاری از والدین معتقدند که رویش دندان باعث بدتر شدن وضعیت خواب می‌شود، اما تشخیص اینکه چه چیزی باعث اختلالات خواب نوزاد می‌شود، می‌تواند دشوار باشد. اگر فکر می‌کنید که دندان درآوردن باعث خواب بد نوزادتان شده، به دنبال علائم دیگر مانند آبریزش دهان، مالیدن گونه‌ها یا لثه‌های متورم باشید.
تلاش برای گاز گرفتن، جویدن و مکیدن همه چیز
نوزادان از دهان خود برای کاوش در جهان استفاده می‌کنند و بین ۳ تا ۶ ماهگی شروع به گذاشتن همه چیز در دهان خود می‌کنند. اما اگر متوجه شدید که نوزادتان می‌خواهد هر چیز سفتی را که در دسترس است بجود، ممکن است نشانه دندان درآوردن باشد، زیرا فشار روی لثه‌ها به تسکین ناراحتی مربوط به رویش دندان کمک می‌کند.
تب خفیف
تب خفیف (۳۸ درجه سانتی‌گراد یا کمتر) ممکن است به رویش دندان مرتبط باشد، به ویژه هنگامی که با علائم دیگر دندان درآوردن مانند آبریزش دهان یا لثه‌های متورم همراه است. اما تب بالاتر از ۳۸ درجه سانتی‌گراد به دندان درآوردن مربوط نیست و به جای آن نشان‌دهنده بیماری یا عفونت است.
مالیدن صورت، گوش‌ها و لثه‌ها
علاوه بر ایجاد درد در لثه‌ها، دندان جدید ممکن است باعث درد تیرکشنده در گونه‌ها و گوش‌ها شود. نوزاد ممکن است سعی کند با مالیدن گونه‌ها یا گوش‌هایش درد را تسکین دهد. کشیدن گوش‌ها نیز نشانه عفونت گوش است، بنابراین اگر نگران هستید، به پزشک مراجعه کنید، به ویژه اگر نوزاد تب دارد یا همچنان گوش خود را می‌کشد و به نظر بسیار ناراحت است.
برآمدگی قابل مشاهده در زیر لثه
کمی قبل از رویش دندان، ممکن است یک برآمدگی آبی یا قهوه‌ای، شفاف در لثه مشاهده کنید که به آن “کیست رویشی” گفته می‌شود. این کیست‌ها در حالی که ممکن است دردناک به نظر برسند، اما معمولاً درد ندارند و با رویش دندان ناپدید می‌شوند.
مراحل دندان درآوردن
زمان و چگونگی رویش دندان‌ها می‌تواند برای هر نوزاد متفاوت باشد و ممکن است به سابقه خانوادگی وابسته باشد. اما در بیشتر مواقع، دو دندان جلویی پایین ابتدا بین ۶ تا ۱۰ ماهگی درمی‌آیند. پس از آن، دو دندان جلویی بالایی مقابل آن‌ها بین ۸ تا ۱۲ ماهگی ظاهر می‌شوند و سپس دو دندان کناری بالای جلویی بین ۹ تا ۱۳ ماهگی رشد می‌کنند.
بعد از آن، دو دندان کناری پایین جلویی بین ۱۰ تا ۱۶ ماهگی رشد می‌کنند. سپس، دو دندان آسیای اول (بالا و پایین) بین ۱۳ تا ۱۹ ماهگی ظاهر می‌شوند.
در مجموع، ۲۰ دندان شیری در نهایت رشد می‌کنند که معمولاً تا ۳ سالگی کامل می‌شوند.
دندان درآوردن در برابر عفونت گوش
نوزادانی که در حال دندان درآوردن هستند و آنهایی که به عفونت گوش مبتلا شده‌اند، ممکن است علائم مشابهی داشته باشند که می‌تواند والدین را نگران کند. اما تفاوت‌هایی وجود دارد که به شما کمک می‌کند تشخیص دهید نوزادتان با کدام مشکل مواجه است.
هر دو موارد ذکر شده، ممکن است باعث موارد زیر شوند:
- بدخلقی و گریه
- مالیدن گونه یا کشیدن گوش
- بردن دست‌ها به سمت دهان
- تغییر در الگوی غذا خوردن یا خواب
اما این علائم می‌توانند در عفونت گوش وجود داشته باشند، اما در دندان درآوردن دیده نمی‌شوند:
- تب بالا
- درد شدید
- خروج مایع از گوش
- مشکلات تعادل
- مشکل در شنیدن یا پاسخ دادن به صداها
اگر نوزاد شما علائم دیگری مانند تب بالا یا خروج مایع از گوش دارد، احتمالاً عفونت گوش دارد و باید با پزشک مشورت کنید.
آیا نوزادان هنگام دندان درآوردن بیمار می‌شوند؟
برخی والدین گزارش داده‌اند که نوزادشان در هنگام دندان درآوردن دچار اسهال، تب بالا، احتقان، سرفه، استفراغ، بثورات (غیر از صورت) یا آبریزش بینی شده است. همچنین شاید شنیده باشید که بزاق اضافی تولید شده در هنگام دندان درآوردن می‌تواند باعث مدفوع شل یا بثورات پوشکی شود، اما کارشناسان می‌گویند که این علائم با دندان درآوردن ارتباط ندارند.
یکی از توضیحات محتمل برای این علائم این است که نوزادان بین ۶ تا ۱۲ ماهگی بیشتر بیمار می‌شوند که همزمان با دندان درآوردن است. علاوه بر این، نوزادان دندان درآورده اغلب چیزها را برای تسکین لثه‌های خود به دهان می‌برند که آن‌ها را در معرض ویروس‌ها و دیگر میکروب‌ها قرار می‌دهد.
از طرف دیگر، آنتی‌بادی‌هایی که نوزادان در بدو تولد از مادر دریافت می‌کنند، در حدود ۶ ماهگی کاهش می‌یابند. در حالی که سیستم ایمنی آن‌ها هنوز به طور کامل رشد نکرده است، ممکن است برای مبارزه با عفونت‌هایی مانند عفونت‌های گوش و مجاری ادراری دچار مشکل شوند.
روش های آرام کردن نوزاد حین دندان درآوردن
- دادن چیزی برای جویدن: به نوزاد خود چیزی برای جویدن بدهید، مانند حلقه دندانی محکم از جنس لاستیک، چوب یا سیلیکون. یا یک دستمال سرد که در یخچال (نه فریزر) سرد کرده‌اید به او بدهید.
- ماساژ دادن لثه‌ها: انگشت تمیز خود را به آرامی اما محکم روی لثه‌های دردناک نوزاد به مدت یک تا دو دقیقه بمالید تا درد را موقتا کاهش دهید.
- دادن غذاهای سرد: اگر نوزادتان به اندازه کافی بزرگ شده که غذای جامد بخورد، غذاهای سرد مانند سس سیب سرد شده می‌تواند به او کمک کند.
- استفاده از مسکن در صورت نیاز: اگر نوزادتان حداقل ۶ ماه دارد و هیچ چیز دیگری موثر نیست، پزشک ممکن است برای کودک مسکن تجویز کند. حتماً دوز مناسب را با پزشک نوزاد خود بررسی کنید.
درمان‌های طبیعی برای دندان درآوردن
اگر به استفاده از محصولات طبیعی برای تسکین درد علاقه دارید، ممکن است بخواهید آن‌ها را برای درد دندان درآوردن نوزادتان نیز امتحان کنید. اما مهم است که قبل از استفاده از هر گونه درمان همیوپاتی یا طبیعی با پزشک کودکتان مشورت کنید، زیرا برخی از این محصولات می‌توانند برای نوزاد خطراتی داشته باشند.
استفاده از موارد سرد: هر چیزی که سرد باشد می‌تواند به بی‌حس کردن درد در نوزادانی که در حال دندان درآوردن هستند، کمک کند. یک دستمال تمیز را مرطوب کنید، آن را گره بزنید و در یخچال قرار دهید تا سرد شود و نوزاد آن را نگه دارد. همچنین می‌توانید پستانک نوزاد را در یخچال سرد کنید تا به عنوان یک درمان طبیعی درد را کاهش دهد. از حلقه‌های دندانی که با ژل پر شده‌اند و در فریزر قرار می‌گیرند خودداری کنید. این‌ها ممکن است برای نوزادان کوچکتر بیش از حد سخت باشند و ممکن است شکسته یا نشت کنند.
چه چیزهایی برای نوزاد دندان‌درآورده ایمن نیست؟
- آسپرین: به نوزاد آسپرین ندهید یا آن را روی لثه‌هایش نمالید، زیرا می‌تواند منجر به سندرم ری (Reye’s syndrome) شود، که یک بیماری نادر اما خطرناک است.
- کرم‌ها و ژل‌های دندانی: توصیه می شود از کرم‌ها و ژل‌های دندانی استفاده نکنید، به ویژه آنهایی که حاوی بلادونا، بنزوکائین یا لیدوکائین هستند.
- گردنبندهای دندانی: گردنبندهای دندانی خطر خفگی و گیر افتادن دارند.
چگونه به خوابیدن نوزاد دندان درآورده کمک کنیم؟
- پایبندی به روال معمول: ساعت خواب نوزاد را تغییر ندهید و به روال آرامش‌بخش معمول پایبند باشید.
- ایجاد نکردن عادات جدید: اگر نوزاد بیدار شد، به سرعت پاسخ ندهید و سعی کنید او را با حداقل تعامل آرام کنید تا به خودی خود دوباره بخوابد.
- به یاد داشتن اینکه این وضعیت موقتی است: این وضعیت موقتی است و به زودی همه به روال خواب معمول برمی‌گردند.
چه زمانی باید با پزشک تماس گرفت؟
اگر نوزادتان بیش از ۲۴ ساعت است که تب دارد یا علائم نگران‌کننده‌ای مانند بی‌حالی، بثورات بی‌دلیل، بی‌اشتهایی، استفراغ یا اسهال دارد، با پزشک تماس بگیرید.
قرص‌های دندان‌درآوردن همیوپاتی و مراقبت‌های اضطراری
در پی گزارش‌هایی از مرگ نوزادان، سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) در سال ۲۰۱۷ تحقیقاتی را در مورد برخی از قرص‌های دندان‌درآوردن همیوپاتی (طب جایگزین) آغاز کرد. در این بررسی‌ها، مقادیر نامتعارف بلادونا (belladonna) یافت شد، که ماده‌ای بسیار سمی و معروف به «گیاه کشنده» است.
اگر به نوزادتان قرص‌های دندان‌درآوردن همیوپاتی داده‌اید، در صورت بروز هر یک از علائم زیر، فوراً به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشید:
- تشنج
- مشکل در تنفس
- ضعف عضلانی
- پوست برافروخته
- بی‌حالی یا خواب‌آلودگی بیش از حد
- تحریک‌پذیری شدید
- مشکل در ادرار کردن
- یبوست
این علائم می‌توانند نشانه‌های مسمومیت باشند و نیاز به توجه فوری پزشکی دارند.
نکات کلیدی
دندان درآوردن بخشی طبیعی از رشد نوزاد است. این فرآیند می‌تواند برای برخی نوزادان دردناک باشد، اما باعث بیماری نمی‌شود. برای کاهش درد لثه‌های نوزاد، می‌توانید به او چیزی سرد مانند پستانک یا اسباب‌بازی دندان‌گیر بدهید. خوشبختانه، زمانی که دندان از لثه بیرون می‌آید، نوزاد شما باید احساس بهتری داشته باشد.
اگر نوزادتان به نظر می‌رسد که در حال دندان درآوردن است، اما همچنین تب بالا و علائم دیگری مانند اسهال دارد، حتماً با پزشک تماس بگیرید یا او را به بخش اورژانس ببرید.
