عفونت کلیه در کودکان یکی از شایع ترین مشکلات دستگاه ادراری است که معمولا زمانی رخ می دهد که یک عفونت باکتریایی از مثانه به سمت کلیه ها حرکت کند. این وضعیت می تواند باعث التهاب و درد قابل توجه شود و اگر به موقع درمان نشود، مشکلات جدی تری برای کلیه ها ایجاد کند. مادران معمولا با دیدن تب، بی قراری یا کاهش اشتهای فرزندشان نگران می شوند و به همین دلیل شناخت علائم و روش های درمانی اهمیت زیادی دارد. که در ادامه این مقاله در مورد این عفونت توضیح خواهیم داد.
عفونت کلیه چیست؟
عفونت کلیه که در پزشکی به نام پیلونفریت شناخته می شود، نوعی از عفونت دستگاه ادراری است. این مشکل زمانی رخ می دهد که آلودگی باکتریایی از مثانه بالا رود و به کلیه ها برسد و در نهایت باعث التهاب در بافت کلیه شود. در کودکان، این بیماری به دلیل سیستم ایمنی ضعیف تر یا ساختار متفاوت مجاری ادراری نسبت به بزرگسالان، شایع تر دیده می شود.
در ایران نیز متخصصان کودکان تأکید دارند که تشخیص زودهنگام عفونت کلیه در کودکان، از آسیب به کلیه در سنین بالاتر جلوگیری می کند.
دستگاه ادراری چگونه کار می کند؟
دستگاه ادراری از کلیه ها، حالب ها، مثانه و مجرای ادرار تشکیل شده است. وظیفه کلیه ها تصفیه خون و خارج کردن مواد زائد و آب اضافی است که در نهایت تبدیل به ادرار می شود.
ادرار از طریق دو لوله باریک به نام حالب از کلیه ها عبور کرده و در مثانه ذخیره می شود. کودک هنگام ادرار کردن، این مایع از مجرای ادراری به خارج از بدن می رسد.
در پسران، خروجی مجرای ادرار در نوک آلت تناسلی قرار دارد و در دختران، درست در جلوی واژن است. همین تفاوت های آناتومیک یکی از علت های شایع تر عفونت مجاری ادراری در دختران محسوب می شود.
علائم عفونت کلیه در کودکان
علائم این عفونت می تواند از یک کودک به کودک دیگر متفاوت باشد، اما معمولا موارد زیر دیده می شود:
- تب بالای بیشتر از 38 درجه سانتی گراد
- استفراغ
- کاهش اشتها یا بدغذایی
- درد یا سوزش هنگام ادرار کردن
- درد شکمی
- درد در ناحیه کمر و پهلو
- لرز
- بی حالی یا خواب آلودگی
- تکرر ادرار
- وجود خون در ادرار
در ایران نیز پزشکان توصیه می کنند که مادران به ویژه در سنین زیر 5 سال به هرگونه تب بی دلیل همراه با بی قراری کودک حساس باشند، چون یکی از نشانه های اولیه عفونت کلیه در کودکان همین موارد است.
چه زمانی برای مشکل عفونت کلیه در کودکان باید به پزشک مراجعه کنیم؟
عفونت کلیه در کودکان و نوزادان می تواند خیلی سریع آن ها را بدحال کند. به همین دلیل اگر کودک شما هرکدام از علائم بالا را داشت، مراجعه فوری به پزشک ضروری است.
اگر کودک شما قبلا به دلیل عفونت ادراری آنتی بیوتیک مصرف کرده، اما هنوز بهتر نشده است، باید دوباره او را به پزشک نشان دهید.
در بسیاری از مراکز درمانی ایران، توصیه می شود که مادران به هیچ وجه مصرف دارو را بدون مشورت قطع یا تغییر ندهند، زیرا این کار می تواند باعث مقاوم شدن باکتری ها شود.
تشخیص عفونت کلیه در کودکان
اگر شما شک دارید که کودک دچار عفونت کلیه شده، باید او را سریعا به پزشک ببرید. متخصص ابتدا با شما درباره علائم صحبت کرده و سپس کودک را معاینه می کند.
برای تشخیص دقیق، نمونه ادرار لازم است. نوع نمونه گیری در کودکان باتوجه به سن آن ها متفاوت است. در نوزادان ممکن است از کیسه های مخصوص جمع آوری ادرار استفاده شود، در حالی که کودکان بزرگ تر می توانند در ظرف نمونه ادرار کنند.
آزمایش های ادرار
آزمایش ادرار برای تشخیص نوع باکتری و میزان التهاب و عفونت کلیه در کودکان ضروری است.
در برخی موارد، پزشک ممکن است آزمایش خون یا تصویربرداری مانند سونوگرافی درخواست کند. اگر کودک وضعیت عمومی خوبی نداشته باشد، معمولا نیاز به بستری در بیمارستان دارد.
درمان عفونت کلیه در کودکان
این بیماری می تواند باعث بی حالی شدید در کودک شود و به همین دلیل، شروع سریع درمان بسیار مهم است.
آنتی بیوتیک ها
اصلی ترین روش درمان عفونت کلیه در کودکان، مصرف آنتی بیوتیک است. بیشتر کودکان می توانند این داروها را در منزل مصرف کنند، اما باید دقیقا طبق دستور پزشک باشد.
در موارد شدیدتر، کودک باید در بیمارستان بستری شود تا آنتی بیوتیک از طریق سرم (تزریق وریدی) دریافت کند.
مصرف مایعات کافی
جلوگیری از کم آبی بسیار مهم است. بهتر است کودک در طول روز چندین بار آب بنوشد تا ادرار رقیق شود و عفونت سریع تر دفع گردد.
استفاده از استامینوفن در صورت نیاز
برای کاهش تب یا درد ناشی از عفونت کلیه در کودکان، استامینوفن مناسب است. اما مادر باید دقیقا طبق مقدار درج شده روی بطری یا توصیه پزشک به کودک دارو بدهد.
مصرف بیش از حد می تواند بسیار خطرناک باشد.
کدام کودکان نیاز به بستری شدن دارند؟
در برخی شرایط، کودک باید در بیمارستان تحت نظر باشد. این شرایط شامل موارد زیر می باشد:
- نوزادان زیر 3 ماه
- کودکانی که کاملا بدحال هستند
- کودکانی که نمی توانند دارو را از راه خوراکی مصرف کنند
- کودکانی که دچار کم آبی شده اند
- آنهایی که مشکل زمینه ای در کلیه یا مجاری ادراری دارند
در این شرایط، معمولا مایعات و آنتی بیوتیک از طریق سرم تزریق می شود.
پیشگیری از عفونت کلیه در کودکان
همه عفونت ها قابل پیشگیری نیستند، اما روش هایی وجود دارد که می تواند احتمال ابتلای کودک را کاهش دهد.
درمان سریع عفونت ادراری
اگر کودک علائم عفونت مثانه داشته باشد، باید خیلی زود به پزشک مراجعه کند، زیرا درمان به موقع مانع رسیدن عفونت به کلیه ها می شود.
درمان یبوست
کودکانی که یبوست دارند، خطر بیشتری برای ابتلا به عفونت ادراری را تجربه می کنند. پزشکان ایرانی نیز توصیه می کنند با مصرف آب کافی، میوه ها و سبزیجات، و در صورت نیاز داروهای مخصوص، یبوست به طور کامل درمان شود.
نوشیدن آب کافی
کودک باید در طول روز آب کافی بنوشد، به خصوص در روزهای گرم.
عادات درست در توالت
- کودک باید به محض احساس دفع، به دستشویی برود.
- حتما روی توالت درست بنشیند تا مثانه کامل تخلیه شود.
- در دختران، شست وشو باید از جلو به عقب باشد تا باکتری های روده وارد مجرای ادراری نشوند.
آیا عفونت کلیه در کودکان دوباره برمی گردد؟
بله، بعضی کودکان ممکن است چندین بار دچار عفونت ادراری شوند. در این صورت پزشک معمولا آزمایش های تکمیلی یا سونوگرافی برای بررسی ساختار مجاری ادراری درخواست می کند.
پیلونفریت مزمن یا عفونت کلیه مزمن در کودکان
اگر کودک چندین بار دچار عفونت کلیه شود، احتمال ایجاد زخم در بافت کلیه وجود دارد. این مشکل معمولا در کودکانی دیده می شود که نقص مادرزادی در مجاری ادراری دارند.
در چنین شرایطی، پزشک ممکن است اسکن های دقیق تری از مثانه و کلیه ها درخواست کند.
خطرات و عوارض عفونت کلیه در کودکان
بیشتر کودکان با درمان مناسب کاملا بهبود می یابند، اما در موارد نادر، ممکن است:
- آسیب به بافت کلیه
- انتشار عفونت به خون
- ایجاد زخم و کاهش عملکرد کلیه در طولانی مدت
اگر عفونت به صورت تکرارشونده باشد، احتمال بروز مشکلات دائمی بیشتر می شود.
سخنی از نی نی تینی
اگر کودک شما دچار تب، بی حالی یا سوزش ادرار شد، این موضوع را جدی بگیرید و حتما او را به پزشک نشان دهید. عفونت کلیه در کودکان با درمان سریع معمولا بدون عارضه برطرف می شود، اما تأخیر در درمان می تواند به بافت کلیه آسیب بزند. توجه به مصرف مایعات، رعایت کامل بهداشت و درمان سریع یبوست می تواند نقش مهمی در پیشگیری از عفونت های بعدی داشته باشد. همیشه به علائم بدن کودک گوش کنید و اگر احساس کردید حال خوبی ندارد، منتظر نمانید.
اگر شما هم تجربه ای درباره عفونت کلیه در فرزندتان، روش های تشخیص، یا نکاتی که به دیگر مادران کمک می کند دارید، لطفا در بخش نظرات با ما و دیگر والدین به اشتراک بگذارید. تجربه های واقعی شما می تواند به خانواده های دیگر کمک کند تا سریع تر علائم را تشخیص دهند و بهترین تصمیم را بگیرند.
