عفونت های TORCH

عفونت های TORCH به گروهی از بیماری های عفونی گفته می شود که می توانند در دوران بارداری، هنگام زایمان یا حتی پس از تولد، از مادر به نوزاد منتقل شوند. واژه TORCH در واقع مخفف نام چند عفونت مهم است که شامل توکسوپلاسموز، سرخجه، سیتومگالوویروس، تبخال و سایر عوامل عفونی می شود.
برای مادری که پیگیر سلامت جنین خود است، آشنایی با این عفونت ها نقش بسیار مهمی در پیشگیری، تشخیص به موقع و درمان مناسب دارد. با شناخت درست عفونت های TORCH در این مقاله می توانید از بروز بسیاری از عوارض جدی جلوگیری کنید.

عفونت های TORCH چیستند؟

عفونت های TORCH (که گاهی به آن ها سندرم TORCH هم گفته می شود) مجموعه ای از بیماری های عفونی هستند که می توانند جنین در حال رشد یا نوزاد تازه متولدشده را درگیر کنند. اگر مادر در دوران بارداری به یکی از این عفونت ها مبتلا شود، امکان انتقال آن به جنین وجود دارد.
این انتقال ممکن است در دوران بارداری، هنگام زایمان یا حتی بعد از تولد رخ دهد. از آنجا که سیستم ایمنی نوزاد هنوز کامل نیست، بدن او توان کافی برای مقابله با این عفونت ها را ندارد.

چرا عفونت های TORCH خطرناک هستند؟

جنین و نوزاد تازه متولدشده هنوز ایمنی لازم برای مقابله با عوامل عفونی را ندارند. به همین دلیل، عفونت های TORCH می توانند باعث اختلال در رشد اندام ها، آسیب های دائمی یا عوارض بارداری شوند.
شدت بیماری به نوع عفونت و زمانی که جنین به آن مبتلا می شود بستگی دارد. معمولا اگر عفونت در اوایل بارداری رخ دهد، پیامدهای شدیدتری ایجاد می کند. به همین علت، تشخیص عفونت های TORCH و شروع سریع درمان اهمیت بسیار بالایی دارد.

بیماری های گروه عفونت های TORCH کدام اند؟

اصطلاح TORCH مخفف بیماری های زیر است:

• توکسوپلاسموز
• سایر عفونت ها مانند اچ آی وی، سفلیس، پاروویروس B19 (بیماری پنجم)، آبله مرغان و ویروس زیکا
• سرخجه
• سیتومگالوویروس (CMV)
• ویروس هرپس سیمپلکس (HSV)

هرکدام از این بیماری ها علت، علائم و پیامدهای خاص خود را دارند، اما همگی می توانند سلامت جنین را تهدید کنند.

راه های انتقال عفونت های TORCH به نوزاد

نوزاد می تواند از سه مسیر اصلی به عفونت های TORCH مبتلا شود:

انتقال از طریق جفت

در دوران بارداری، برخی عوامل عفونی می توانند از طریق خون مادر و جفت به جنین منتقل شوند. جفت مسئول رساندن اکسیژن و مواد غذایی به جنین است، اما در صورت وجود عفونت، راه انتقال بیماری نیز می شود.

انتقال هنگام زایمان

در زایمان طبیعی، نوزاد هنگام عبور از کانال زایمان ممکن است با عوامل عفونی تماس پیدا کند. برخی از عفونت ها مانند تبخال تناسلی در این مرحله بیشتر منتقل می شوند.

انتقال پس از تولد

در برخی موارد، عفونت می تواند از طریق شیر مادر در دوران شیردهی به نوزاد منتقل شود، به ویژه اگر عفونت فعال باشد.

شیوع عفونت های TORCH چقدر است؟

عفونت های TORCH حدود 2 تا 3 درصد از کل بیماری های مادرزادی (بیماری هایی که نوزاد با آن ها متولد می شود) را تشکیل می دهند.
اگرچه این عدد زیاد به نظر نمی رسد، اما به دلیل شدت عوارض احتمالی، غربالگری و تشخیص زودهنگام آن ها اهمیت زیادی دارد.

آیا عفونت های TORCH می توانند باعث سقط جنین شوند؟

بله، عفونت های TORCH می توانند منجر به عوارض جدی بارداری شوند. از جمله این عوارض می توان به زایمان زودرس، محدودیت رشد جنین داخل رحم و سقط جنین اشاره کرد.
در موارد شدید، حتی احتمال مرده زایی (از دست رفتن جنین بعد از هفته بیستم بارداری) نیز وجود دارد. به همین دلیل، پیگیری درمان و مراقبت پزشکی منظم ضروری است.

علائم عفونت های TORCH در نوزاد

علائم اولیه پس از تولد

علائم عفونت های TORCH بسته به نوع بیماری متفاوت است، اما نشانه های شایع شامل موارد زیر هستند:

• تب، بی حالی و مشکل در تغذیه
• زردی پوست و چشم ها
• وزن کم هنگام تولد
• مشکلات شنوایی
• ناهنجاری های قلبی
• لکه های قرمز یا قهوه ای روی پوست
• بثورات پوستی بنفش یا آبی رنگ
• بزرگی کبد
• آب مروارید
• کوچکی غیرطبیعی سر (میکروسفالی)

علائم دیررس بعد از دو سالگی

در برخی کودکان، علائم عفونت های TORCH ممکن است دیرتر ظاهر شوند، مانند:

• کاهش یا از دست دادن بینایی
• کاهش شنوایی
• تشنج
• مشکلات یادگیری و تأخیر رشد ذهنی

علت عفونت های TORCH چیست؟

علت ابتلا به عفونت های TORCH به نوع عامل بیماری زا بستگی دارد.

توکسوپلاسموز

توکسوپلاسموز یک بیماری انگلی است که معمولا از طریق مصرف گوشت نیم پز یا تماس با مدفوع گربه منتقل می شود. رعایت بهداشت غذایی در دوران بارداری نقش مهمی در پیشگیری دارد.

سایر عفونت ها

حرف «O» در TORCH به معنای «سایر» است و شامل چند بیماری می شود:

• HIV: از طریق تماس جنسی یا خون آلوده منتقل می شود و بیشتر موارد انتقال به نوزاد در اواخر بارداری یا هنگام زایمان رخ می دهد.
• سفلیس: یک بیماری مقاربتی باکتریایی که می تواند هنگام عبور نوزاد از کانال زایمان منتقل شود.
• بیماری پنجم: یک بیماری ویروسی خفیف که از طریق عطسه و سرفه منتقل می شود.
• آبله مرغان: بیماری بسیار مسری که اغلب با یک بار ابتلا یا واکسیناسیون، ایمنی مادام العمر ایجاد می کند.
• ویروس زیکا: از طریق نیش پشه یا تماس جنسی منتقل می شود و در برخی مناطق شایع تر است.

سرخجه

سرخجه امروزه به دلیل واکسیناسیون گسترده نادر است. با این حال، زنانی که واکسن سرخجه دریافت نکرده اند، باید قبل از بارداری با پزشک مشورت کنند.

سیتومگالوویروس (CMV)

CMV یکی از اعضای خانواده ویروس های هرپس است و از طریق بزاق و مایعات بدن منتقل می شود. بیشتر بزرگسالان بدون علامت هستند، اما برای جنین و نوزاد خطرناک است. این ویروس پس از ورود به بدن، مادام العمر باقی می ماند.

ویروس هرپس سیمپلکس (HSV)

تبخال یک بیماری مقاربتی بسیار مسری است که دو نوع دهانی و تناسلی دارد. شایع ترین زمان انتقال به نوزاد، زایمان طبیعی است. اطلاع دادن سابقه تبخال به پزشک در دوران بارداری بسیار مهم است.

آیا عفونت های TORCH واگیردار هستند؟

بله، عفونت های TORCH مسری هستند و به راحتی از فردی به فرد دیگر منتقل می شوند. رعایت اصول بهداشتی، مراقبت های بارداری و انجام آزمایش های لازم نقش مهمی در پیشگیری دارد.

تشخیص عفونت های TORCH

تشخیص عفونت های TORCH در دوران بارداری چگونه انجام می شود؟

تشخیص عفونت های TORCH در دوران بارداری معمولا با استفاده از آزمایش خون، آزمایش PCR (واکنش زنجیره ای پلیمراز) و کِشت ویروسی انجام می شود. در روش کشت ویروسی، پزشک نمونه ای از مایعات یا بافت بدن مادر را بررسی می کند تا وجود عوامل عفونی مشخص شود. این نمونه ها می توانند شامل بزاق دهان، ترشحات بینی، خون، ادرار، مایع آمنیوتیک یا مایع خارج شده از ضایعات پوستی باشند.
آزمایش PCR با شناسایی ماده ژنتیکی ویروس در نمونه مایع بدن، به تشخیص دقیق تر و سریع تر کمک می کند و امروزه یکی از روش های مهم در تشخیص عفونت های TORCH به شمار می رود.

در برخی موارد، اختلالات مادرزادی، مشکلات رشد جنین یا ناهنجاری در تکامل اندام های حیاتی، در سونوگرافی های دوران بارداری قابل مشاهده هستند. این یافته ها می توانند پیش از تولد، پزشک را به وجود عفونت های TORCH مشکوک کنند. تشخیص زودهنگام در این مرحله، نقش مهمی در تصمیم گیری های درمانی و کاهش عوارض دارد.

تشخیص عفونت های TORCH در نوزادان چگونه است؟

پس از آنکه در مادر عفونت های TORCH تشخیص داده شد، پزشک اقدامات لازم را برای بررسی وضعیت نوزاد انجام می دهد. باید توجه داشت که همه عفونت های TORCH لزوما از مادر به جنین منتقل نمی شوند. همچنین ابتلای مادر به عفونت، به این معنا نیست که حتما نوزاد هم آلوده شده است.
به همین دلیل، ارزیابی دقیق نوزاد اهمیت زیادی دارد تا در صورت نیاز، درمان سریع آغاز شود.

پزشکان عفونت های TORCH را در نوزادان از راه های زیر تشخیص می دهند:

• معاینه کامل نوزاد بلافاصله پس از تولد
• بررسی علائم بالینی و نشانه های ظاهری نوزاد
• استفاده از سونوگرافی یا سایر روش های تصویربرداری در دوران بارداری

برای تشخیص نهایی، از همان آزمایش هایی استفاده می شود که در بزرگسالان به کار می رود. پزشک ممکن است مقدار کمی خون از پاشنه پا یا انگشت نوزاد بگیرد یا نمونه ای از مایعات بدن او را برای بررسی ویروس ها ارسال کند.

در صورت نیاز، آزمایش های تکمیلی مانند سی تی اسکن یا ام آر آی نیز انجام می شود. این روش ها به شناسایی عوارض احتمالی یا پیامدهای عفونت های TORCH در مغز و سایر اندام ها کمک می کنند.

درمان عفونت های TORCH

عفونت های TORCH چگونه درمان می شوند؟

درمان عفونت های TORCH به نوع بیماری، زمان ابتلا در بارداری و شدت علائم بستگی دارد. بسته به عامل عفونی، درمان ممکن است شامل آنتی بیوتیک ها، داروهای ضدانگل یا داروهای ضدویروس باشد.
برخی از عفونت های TORCH ویروسی هستند و درمان اختصاصی ندارند؛ در این موارد، استراحت کافی، مصرف مایعات و پایش وضعیت مادر و جنین توصیه می شود.

اگر در دوران بارداری عفونت های TORCH برای مادر تشخیص داده شود، پزشک بارداری را به دقت تحت نظر قرار می دهد. در بسیاری از موارد، مشاوره با متخصص طب مادر و جنین انجام می شود تا بهترین تصمیم درمانی گرفته شود.
بسته به شرایط، ممکن است نوزاد بلافاصله پس از تولد به مراقبت های ویژه نیاز داشته باشد و حتی در بخش مراقبت های ویژه نوزادان (NICU) بستری شود.

اگر مادر در دوران بارداری یا پس از آن مبتلا به یکی از عفونت های TORCH باشد و قصد شیردهی داشته باشد، لازم است حتما با پزشک خود مشورت کند. در برخی شرایط، شیردهی نیاز به احتیاط یا بررسی های بیشتر دارد.

پیش آگهی و عوارض عفونت های TORCH

عوارض بلندمدت عفونت های TORCH چیست؟

نوزادانی که با عفونت های TORCH متولد می شوند، ممکن است در درازمدت با عوارضی روبه رو شوند. هرچه تشخیص و درمان زودتر انجام شود، پیش آگهی بهتر خواهد بود.
برخی از عوارض بلندمدت شامل موارد زیر است:

• مشکلات یادگیری
• اختلالات بینایی یا شنوایی
• تأخیر در رشد و تکامل جسمی یا ذهنی

بسیاری از عفونت های TORCH با دارو قابل کنترل یا درمان هستند. گفت وگو درباره هرگونه علامت غیرطبیعی در دوران بارداری با پزشک، نقش مهمی در حفظ سلامت مادر و نوزاد دارد. تشخیص سریع، بهترین نتایج درمانی را به همراه دارد.

پیشگیری از عفونت های TORCH

چگونه خطر ابتلا به عفونت های TORCH را در بارداری کاهش دهیم؟

برای کاهش خطر عفونت های TORCH، لازم است سابقه پزشکی و واکسیناسیون خود را به طور کامل با پزشک در میان بگذارید. علاوه بر این، رعایت نکات زیر بسیار کمک کننده است:

• پرهیز از تماس با افراد بیمار
• شست وشوی مکرر دست ها با آب و صابون
• استفاده نکردن مشترک از لیوان و قاشق
• خودداری از سفر به مناطقی که برخی بیماری های عفونی در آن ها شایع است
• مصرف گوشت و تخم مرغ کاملا پخته
• سپردن تمیز کردن ظرف خاک گربه به فردی دیگر در دوران بارداری
• استفاده از کاندوم در روابط جنسی
• انجام آزمایش بیماری های مقاربتی پیش از بارداری
• مصرف داروهای ضدویروس طبق دستور پزشک

این اقدامات ساده می توانند نقش مهمی در پیشگیری از عفونت های TORCH و حفظ سلامت جنین داشته باشند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر باردار هستید و به عفونت های TORCH مشکوک شده اید، باید در اسرع وقت با پزشک خود تماس بگیرید. علائم بسته به نوع بیماری متفاوت است، اما نشانه های هشداردهنده شامل موارد زیر هستند:

• تب
• بثورات یا ضایعات پوستی بدون علت مشخص
• تورم غدد لنفاوی در گردن یا کشاله ران
• گلودرد
• درد عضلانی یا بدن درد
• زخم یا تاول در ناحیه تناسلی یا اطراف دهان

پیگیری سریع این علائم می تواند از بروز عوارض جدی جلوگیری کند.

سخنی از نی نی تینی

عفونت های TORCH به گروهی از بیماری های عفونی گفته می شود که جنین یا نوزاد را درگیر می کنند و می توانند در دوران بارداری، زایمان یا مدت کوتاهی پس از تولد از طریق شیر مادر منتقل شوند. رعایت بهداشت فردی و استفاده از روش های محافظتی در روابط جنسی، مهم ترین راه های پیشگیری هستند.
اگرچه این عفونت ها نادرند، اما به دلیل ضعف سیستم ایمنی نوزاد می توانند پیامدهای جدی داشته باشند. اطلاع رسانی دقیق به پزشک درباره سابقه پزشکی، واکسیناسیون و درمان بیماری های مقاربتی اهمیت زیادی دارد. خوشبختانه در بیشتر موارد، نوزادان مبتلا به عفونت های TORCH با درمان مناسب، بهبودی کامل پیدا می کنند.