چه زمانی می توانم ضربان قلب جنین خود را بشنوم؟

یکی از هیجان انگیزترین و در عین حال پراسترس ترین لحظات دوران بارداری، زمانی است که برای اولین بار ضربان قلب جنین خود را می شنوید. اگر در اوایل بارداری سونوگرافی انجام دهید، ممکن است حدود ۶ هفتگی اولین نشانه های فعالیت قلبی را به صورت لرزش سلول ها در لوله ی قلبی مشاهده کنید.

در صورتی که در سه ماهه اول بارداری سونوگرافی نداشته باشید، معمولا اولین بار ضربان قلب جنین را در یک معاینه ی معمول بارداری و از طریق دستگاه داپلر دستی خواهید شنید.

پزشک یا ماما ممکن است بتواند فعالیت قلبی جنین را از ۱۲ هفتگی با استفاده از این دستگاه تشخیص دهد، اما این موضوع به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله این عوامل عبارتند از:

• موقعیت رحم
• شکل شکم
• میزان پر یا خالی بودن مثانه

قلب جنین از چه زمانی شروع به تپیدن می کند؟

حدود هفته پنجم بارداری تا هفته ششم بارداری، توده ای از سلول ها که در این مرحله با عنوان “قطب جنینی” شناخته می شود، شروع به لرزش می کند. این لرزش در واقع همان لوله اولیه قلب است که هنوز به ساختار نهایی خود نرسیده است.

در این مرحله، قلب هنوز به صورت یک عضو چهارحفره ای کامل شکل نگرفته و تنها یک ساختار لوله ای است که در حال رشد و تکامل است. با گذشت زمان، این لوله می پیچد و خم می شود تا در نهایت حفره های قلبی را تشکیل دهد.

از آنجایی که قلب در این مرحله هنوز به طور کامل شکل نگرفته، کالج آمریکایی متخصصان زنان و زایمان (ACOG) این حرکت را “فعالیت قلبی” می نامد، نه ضربان قلب واقعی.

این سازمان توضیح می دهد که “آنچه افراد باردار می شنوند، در واقع صدایی است که دستگاه سونوگرافی با ترجمه ی سیگنال های الکترونیکی ناشی از فعالیت قلبی جنین ایجاد می کند.” بنابراین، ACOG  توصیه می کند که تا زمانی که قلب به طور کامل تشکیل نشده است، از اصطلاح “ضربان قلب” استفاده نشود.

مراحل رشد قلب جنین

قلب یکی از اولین اندام هایی است که در بدن جنین شکل می گیرد، زیرا وظیفه ی رساندن خون غنی از اکسیژن و مواد مغذی به سایر اندام های در حال رشد را بر عهده دارد.

مراحل کلیدی رشد قلب شامل موارد زیر است:

• هفته ششم بارداری: لوله ی قلبی پیچ وتاب خورده و به شکل S درمی آید. قسمت پایین این لوله بالا می آید و دو دهلیز (حفره های بالایی قلب) را تشکیل می دهد.
• هفته هفتم بارداری: قسمت میانی این لوله رشد کرده و دو بطن (حفره های پایینی قلب) را شکل می دهد.
• هفته هشتم بارداری: دیواره هایی در قلب شکل می گیرند تا حفره ها را از هم جدا کنند. در این مرحله، هر حفره دارای ورودی و خروجی مخصوص به خود برای جریان خون است. همچنین، دریچه های قلبی بین بطن ها و شریان های اصلی (آئورت و شریان ریوی) تشکیل می شوند.
• هفته نهم بارداری و هفته دهم بارداری: آئورت و ورید ریوی شکل گرفته و ساختار کلی قلب کامل می شود.
• پس از تولد: دریچه ای که بین دو دهلیز قرار دارد بسته می شود و در این مرحله، کودک دیگر اکسیژن خود را از ریه ها دریافت می کند، نه از طریق جفت.

ضربان قلب جنین چگونه به نظر می رسد؟

بسیاری از مادران توصیف می کنند که ضربان قلب جنین شان شبیه به صدای سم اسب در حال دویدن است. ضربان قلب جنین سریع تر از ضربان قلب یک فرد بالغ است و معمولا بین ۱۱۰ تا ۱۶۰ ضربه در دقیقه می زند.

اگر هنگام گوش دادن به ضربان قلب، صدایی شبیه به “هوهو” بشنوید، این احتمالا صدای حرکت دستگاه سونوگرافی یا عبور آن از کنار جفت است، نه ضربان قلب کودک. همچنین، اگر دو ضربان بشنوید، به سرعت تصور نکنید که دوقلو باردارید! احتمال دارد که یکی از ضربان ها، ضربان قلب خود شما باشد که در پس زمینه شنیده می شود.

ضربان قلب سالم جنین یکی از نشانه های مهم رشد طبیعی اوست. طبق آمار:

• احتمال سقط جنین پس از مشاهده یا شنیدن ضربان قلب در هفته ی ۶ کمتر از ۱۰ درصد است.
• این احتمال در هفته ی نهم به کمتر از ۱ درصد کاهش می یابد.

ضربان طبیعی قلب جنین چقدر است؟

ضربان قلب کودک شما در طول بارداری تغییر می کند. این ضربان در اوایل بارداری، بین هفته های ۸ تا ۱۰ به بالاترین حد خود می رسد، زیرا دیواره ها و دریچه های قلب در حال شکل گیری هستند. در این دوره، محدوده طبیعی ضربان قلب بین ۱۵۰ تا ۱۷۰ ضربه در دقیقه (bpm) است.

پس از هفته ی دهم بارداری، ضربان قلب کاهش یافته و در محدوده ی ۱۱۰ تا ۱۶۰ ضربه در دقیقه قرار می گیرد که همچنان طبیعی محسوب می شود.

اگر پزشک نتواند ضربان قلب جنین را تشخیص دهد چه باید کرد؟

گاهی ممکن است پزشک یا ماما در سونوگرافی سه ماهه اول، ضربان قلب کودک را بلافاصله پیدا نکند. دلایل احتمالی این موضوع شامل موارد زیر است:

• سن بارداری هنوز خیلی کم است. ممکن است تاریخ دقیق بارداری اشتباه محاسبه شده باشد، خصوصا اگر دوره های قاعدگی نامنظم داشته اید. در این صورت، معمولا پزشک یک هفته بعد مجددا سونوگرافی انجام می دهد.
• موقعیت رحم (رحم متمایل به عقب). اگر رحم شما به سمت عقب متمایل باشد، ممکن است تشخیص ضربان قلب کمی سخت تر شود.
• وزن بالا. وجود بافت اضافی بین دستگاه سونوگرافی و جنین ممکن است تشخیص ضربان قلب را دشوار کند.
• سقط جنین. اگر در سونوگرافی ضربان قلب مشاهده نشود، در حالی که سن بارداری تأیید شده باشد، یا اگر ضربان قلب قبلا ثبت شده اما دیگر وجود نداشته باشد، ممکن است نشانه ای از سقط جنین باشد.
• بارداری خارج رحمی. در این شرایط، جنین در خارج از رحم (معمولا در لوله ی فالوپ) رشد می کند و به همین دلیل در سونوگرافی داخل رحم حرکات قلبی دیده نمی شود. بارداری خارج رحمی یک وضعیت اورژانسی است و در صورت عدم درمان، می تواند خطرناک باشد.

نکته مهم: اگر ضربان قلب فورا با دستگاه داپلر شنیده نشود، به این معنی نیست که مشکلی وجود دارد.

بنا به گفته دکتر لیان الرحمانی، متخصص زنان و پزشکی مادر و جنین:

عدم شنیدن ضربان قلب بلافاصله با داپلر، همیشه نشانه ی مشکل نیست. سونوگرافی همچنان استاندارد طلایی برای بررسی آناتومی جنین، از جمله ضربان قلب، محسوب می شود.

چگونه ضربان قلب جنین را می توان شنید؟

پزشک شما معمولا از هفته ی 12 بارداری به بعد در هر ویزیت دوران بارداری، ضربان قلب کودک را با دستگاه داپلر جنینی (یک مانیتور اولتراسوند دستی) بررسی می کند.

دستگاه داپلر چگونه کار می کند؟

• دستگاه با ژل مخصوص پوشانده شده و روی شکم شما حرکت داده می شود.
• امواج صوتی از اندام های داخلی و قلب جنین بازتاب می یابند.
• این امواج به سیگنال های صوتی تبدیل شده و ضربان قلب جنین تقویت و پخش می شود.

استفاده از داپلر کاملا بدون درد است و در چند ثانیه ضربان قلب را تشخیص می دهد.

آیا می توان دستگاه داپلر را در خانه استفاده کرد؟

امکان خرید یا اجاره ی داپلر خانگی وجود دارد، اما برخی از متخصصان توصیه می کنند که از آن استفاده نشود. زیرا:

• نیاز به آموزش و تجربه برای تشخیص ضربان قلب دارد.
• ممکن است صدای جفت یا جریان خون خودتان را با ضربان قلب جنین اشتباه بگیرید.
• اگر نتوانید ضربان قلب را پیدا کنید، ممکن است بی دلیل دچار استرس و نگرانی شوید.
• بهترین روش برای بررسی سلامت جنین، توجه به حرکات او و شرکت در معاینات منظم بارداری است.

نکات کلیدی درباره ضربان قلب جنین

• در هفته ی ۶ بارداری، سلول های اولیه قلب شروع به تپش می کنند، اما قلب کامل تا هفته ی ۱۰ شکل نمی گیرد.
• در هفته ی ۱۲، می توان ضربان قلب را از طریق داپلر شنید.
• عدم شنیدن ضربان قلب بلافاصله می تواند به دلایلی مانند خطای محاسبه ی سن بارداری، موقعیت رحم یا عوامل دیگر مرتبط باشد.
• سونوگرافی، استاندارد طلایی برای ارزیابی دقیق ضربان قلب و سلامت جنین محسوب می شود.

سخنی از نی نی تینی

شنیدن ضربان قلب جنین یکی از مهم ترین و هیجان انگیزترین لحظات بارداری است. ضربان قلب طبیعی بین ۱۱۰ تا ۱۷۰ ضربه در دقیقه متغیر است و با رشد جنین تغییر می کند. اگر پزشک در معاینه ی اولیه ضربان قلب را پیدا نکند، معمولا جای نگرانی نیست و باید با روش های دقیق تری مانند سونوگرافی بررسی شود. همچنین، استفاده از داپلر خانگی به دلیل احتمال اشتباه در تشخیص، توصیه نمی شود. بهترین راه برای اطمینان از سلامت جنین، توجه به حرکات او و مراجعه ی منظم به پزشک است.

نظر شما چیست؟

آیا تا به حال تجربه ی شنیدن ضربان قلب جنین را داشته اید؟ تجربه ی خود را با ما در بخش نظرات به اشتراک بگذارید!