شیردهی هنگام بیماری می تواند برای مادران نگرانی هایی ایجاد کند، اما با اطلاعات و حمایت مناسب می توان این دوره را به سلامت پشت سر گذاشت. این مقاله نکات مهم درباره ادامه شیردهی هنگام بیماری، مصرف داروها و مراقبت از نوزاد در زمان بیماری مادر را توضیح می دهد. با رعایت این نکات، هم سلامت نوزاد حفظ می شود و هم مادر سریع تر بهبود می یابد.
شیردهی هنگام بیماری
زمانی که یک مادر بیمار می شود، این وضعیت تمام اعضای خانواده را تحت تأثیر قرار می دهد. برای مادرانی که در حال شیردهی هنگام بیماری هستند، نگرانی های بیشتری وجود دارد، زیرا بیماری ممکن است به طور مستقیم یا غیرمستقیم بر نوزاد تأثیر بگذارد. این تأثیر می تواند ناشی از داروهایی باشد که مادر مجبور به مصرف آن هاست، یا به دلیل دشواری در تغذیه و مراقبت از نوزاد در زمان بیماری ایجاد شود.
تعادل ریسک ها در شیردهی هنگام بیماری مادر
ممکن است ادامه دادن شیردهی هنگام بیماری و در حین مصرف برخی داروها با ریسک هایی همراه باشد، اما مهم است که اطلاعات کافی درباره داروی مصرفی داشته باشید و این ریسک ها را با خطرات قطع موقت یا دائمی شیردهی مقایسه کنید. جایگزین کردن شیر مادر با شیر خشک می تواند برای نوزاد پرخطر باشد، زیرا شیر خشک او را از دریافت آنتی بادی ها و عوامل ایمنی که در شیر مادر وجود دارند و به محافظت نوزاد در برابر بیماری ها کمک می کنند، محروم می کند. همچنین، اگر در خانواده سابقه آلرژی وجود داشته باشد، نوزاد ممکن است در معرض خطر بالاتر ابتلا به آسم یا اگزما قرار گیرد، به ویژه اگر تغذیه با شیر خشک ادامه یابد.
داروها و شیر مادر
به طور کلی، مصرف دارویی که برای نوزاد ایمن باشد، بهترین انتخاب برای مادرانی است که در حال شیردهی هنگام بیماری هستند. در هر شرایطی، مشاهده هرگونه عوارض جانبی در نوزاد یک اقدام هوشمندانه و پیشگیرانه است.
معمولا زمانی که مادر دارو مصرف می کند، مقدار داروی منتقل شده به نوزاد از طریق شیر بسیار کمتر از مقدار دریافتی در دوران بارداری است. با این حال، داروهایی که در دوران بارداری ایمن محسوب می شوند، ممکن است لزوما با شیردهی سازگار نباشند. در دوران بارداری، کبد و کلیه های مادر قادر به سم زدایی و دفع دارو قبل از رسیدن آن به نوزاد از طریق جفت هستند. پس از تولد، نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می کنند باید دارو را به تنهایی پس از ورود به جریان خونشان پردازش کنند.
بسیاری از داروها می توانند به طور ایمن توسط مادران شیرده مصرف شوند. برخی داروها وارد شیر مادر نمی شوند، برخی در دستگاه گوارش نوزاد جذب نمی شوند و برخی دیگر سابقه طولانی و ایمنی در مادران شیرده دارند. با این حال، مشورت با پزشک یا داروساز همیشه توصیه می شود، زیرا برخی داروها می توانند مشکلاتی ایجاد کنند.
نکات مهم در رابطه با شیردهی هنگام بیماری مادر
- نوزادان نارس و تازه متولد شده بیشتر در معرض تأثیر داروها قرار دارند. پس از یک ماهگی، بیشتر نوزادان قادرند داروهای خاص را بهتر تحمل کنند.
- نوزاد سنگین تر تحت تأثیر داروهای منتقل شده از شیر کمتر از نوزاد سبک تر قرار می گیرد.
- نوزادانی که علاوه بر شیر مادر از غذای جامد یا شیر خشک نیز تغذیه می کنند، احتمالا داروی کمتری دریافت می کنند نسبت به نوزادانی که تنها از شیر مادر تغذیه می شوند.
- مصرف دارو برای چند هفته یا ماه می تواند تأثیر بیشتری روی نوزاد شیرده نسبت به مصرف کوتاه مدت داشته باشد.
- سطح دارو در شیر مادر بسته به زمان مصرف دارو و زمان شیردهی بعدی متفاوت است.
- بررسی داروهای بدون نسخه همیشه برای اطمینان از شیردهی هنگام بیماری توصیه می شود. پاراستامول و ایبوپروفن معمولا با شیردهی سازگارند، اما داروهایی مانند آسپرین برای نوزاد ایمن نیستند. برخی داروهای سرماخوردگی و آنفلوآنزا می توانند باعث خواب آلودگی نوزاد و کاهش تولید شیر مادر شوند. داروهای با یک ترکیب فعال ممکن است انتخاب ایمن تری نسبت به داروهای ترکیبی باشند.
برای اطلاعات به روز درباره داروها در دوران شیردهی، می توانید به FactSheets دارویی از شبکه شیردهی (Breastfeeding Network) مراجعه کنید.
بیماری ها و نگرانی های سلامتی
یک رهبر LLL (La Leche League) می تواند اطلاعات بیشتری درباره شیردهی هنگام بیماری ها و شرایط خاص سلامتی به شما ارائه دهد و در تصمیم گیری ها شما را حمایت کند.
بیماری های شایع
سرماخوردگی، آنفلوآنزا و مشکلات معده می توانند در حین شیردهی دشوار باشند، به ویژه اگر اشتهای شما کاهش یابد. حتی اگر قادر به غذا خوردن نباشید، تلاش کنید مایعات کافی مصرف کنید تا از کم آبی بدن جلوگیری شود. شما همچنان شیر برای نوزادتان تولید خواهید کرد، اگرچه در زمان بیماری ممکن است احساس کنید که تولید شیر کاهش یافته است.
ادامه شیردهی هنگام بیماری، هر زمان که نوزاد علاقه نشان می دهد، به حفظ تولید شیر کمک می کند و در صورت نیاز پس از بهبود، تولید شیر را افزایش می دهد.
نیازی نیست که از نوزاد خود دور بمانید؛ او قبل از اینکه متوجه بیماری شما شود، ممکن است در معرض عامل بیماری قرار گرفته باشد. ادامه شیردهی هنگام بیماری، محافظت ارزشمندی در برابر تأثیرات بیماری شما به نوزاد می دهد.
رعایت بهداشت منطقی، مانند استفاده از دستمال کاغذی و انداختن فوری آن، شستن دست ها با آب و صابون یا استفاده از محلول های ضدعفونی کننده، می تواند به کاهش انتقال بیماری کمک کند.
شرایط کمتر شایع
اگر دچار بیماری های کمتر شایعی مانند آبله مرغان، زردزخم یا ویروس هرپس سیمپلکس شده اید، ممکن است بخواهید بدانید این بیماری چگونه بر شما و نوزادتان تأثیر می گذارد. ماما، مراقب سلامت، پزشک عمومی یا متخصص بیمارستان می توانند اطلاعات پزشکی دقیق درباره بیماری شما ارائه دهند و راهنمایی کنند چگونه با وجود شیردهی هنگام بیماری، ریسک انتقال بیماری به نوزاد را کاهش دهید.
نگرانی های مربوط به سلامت روان
با توجه به اینکه مادران اغلب ممکن است دچار افسردگی پس از زایمان شوند، اطلاعات زیادی درباره داروها و شیردهی هنگام بیماری در دسترس است. معمولا می توان درمان مناسب و ایمنی یافت که همزمان با شیردهی قابل مصرف باشد. درمان سریع به مادران کمک می کند تا سریع تر بهبود یابند و بتوانند به طور کامل از تجربه مادری لذت ببرند. همچنین شیردهی به حفظ پیوند مهم بین مادر و نوزاد کمک می کند، حتی اگر مادر دچار افسردگی باشد.
بیماری های مزمن
اگر دچار بیماری یا وضعیت مزمن مانند آسم، دیابت، فیبروز کیستیک، لوپوس، ام اس، صرع یا بیماری های تیروئید هستید، ممکن است درباره چگونگی تأثیر این وضعیت ها بر روش تغذیه نوزاد خود نگران باشید. در اکثر موارد، با دریافت پشتیبانی و اطلاعات مناسب، شیردهی هنگام بیماری مادر ممکن است. حتی ممکن است متوجه شوید که شیردهی هنگام بیماری ساده ترین روش تغذیه نوزاد شماست.
بستری شدن در بیمارستان
اگر نیاز به بستری شدن در بیمارستان دارید، طبیعی است که نگران جدایی از نوزادتان باشید. ابتدا بررسی کنید که آیا می توان درمان را به تعویق انداخت تا نوزاد بزرگ تر شود، یا درمان به صورت سرپایی انجام شود. به تیم پزشکی خود توضیح دهید که عدم توانایی در شیردهی یا دوشیدن شیر ممکن است منجر به پرشدن دردناک سینه ها، گرفتگی مجاری شیری، ماستیت و کاهش تولید شیر شود و درخواست کنید که دسترسی به نوزاد یا دستگاه دوشیدن شیر در برنامه مراقبتی شما لحاظ شود.
عمل جراحی
اگر نیاز به جراحی دارید، روز عمل به شریک زندگی و تیم درمان خود توضیح دهید که اگر بعد از عمل به اندازه کافی هوشیار نباشید تا نوزادتان را شیردهی کنید، باید در دوشیدن شیر به شما کمک کنند. اگر نمی توانید نوزاد را در بیمارستان همراه داشته باشید، از شریک یا مراقب نوزاد بخواهید که پیش و بعد از عمل، نوزاد را به شما برساند تا بتوانید شیردهی کنید. این روش معمولا راحت تر و آرامش بخش تر از دوشیدن شیر است.
امید به بهترین حالت — برنامه ریزی برای شرایط سخت
حتی اگر بتوانید در بیمارستان شیردهی هنگام بیماری را انجام دهید، برنامه ریزی برای شرایطی که ممکن است نتوانید این کار را انجام دهید، به شما کمک می کند بهتر کنار بیایید. در صورت جدایی از نوزاد، باید برنامه ای برای دوشیدن شیر داشته باشید. دسترسی منظم به دستگاه های دوشیدن شیر بیمارستان ممکن است آسان نباشد، بنابراین بهتر است روش دوشیدن دستی یا استفاده از پمپ شخصی یا اجاره ای را یاد بگیرید.
اگر پمپ نیاز به برق دارد، احتمالا برقکار بیمارستان باید آن را بررسی کند تا ایمن باشد. برای بستری برنامه ریزی شده، بهتر است این بررسی پیش از بستری انجام شود و حتی پیش از عمل تمرین دوشیدن شیر داشته باشید.
نیازهای نوزاد
نوزاد شما دلتنگ شما خواهد شد، بنابراین اگر می دانید باید از او جدا باشید، سعی کنید مراقبی را پیدا کنید که نوزاد شما او را بشناسد و دوست دارد، مثل پدر یا پدربزرگ/مادربزرگ. در صورت امکان، هفته ها قبل شیر دوشیده شده را منجمد کنید تا ذخیره اضطراری برای نوزاد داشته باشید.
بی هوشی و داروها
داروهای مورد استفاده برای بی هوشی موضعی یا عمومی در بدن مادر باقی نمی مانند و شیر مادر را تحت تأثیر قرار نمی دهند. شیردهی هنگام بیماری، بلافاصله پس از اینکه مادر هوشیاری کافی برای مراقبت از نوزاد پیدا کرد، ایمن است. برای درمان های برنامه ریزی شده، پیشاپیش اطلاعات دقیق درباره داروها و مراحل قبل از عمل مانند ناشتا بودن را درخواست کنید. داروی ضد درد پس از عمل نیز باید با شیردهی هنگام بیماری سازگار باشد.
برای کمک به تحمل ناشتا بودن قبل از عمل، از مصرف چای، قهوه و خوراکی های شور خودداری کنید و روز قبل از عمل خوب غذا بخورید و مایعات کافی بنوشید. ممکن است در ساعات قبل از عمل نتوانید شیر زیادی دوشیده کنید، اما پس از عمل، تولید شیر به سرعت با شیردهی مکرر افزایش می یابد.
بهبودی پس از عمل
بعد از هر عمل، تا حد امکان کمک برای آماده سازی غذا و کارهای خانه دریافت کنید. بسته به حال شما، ممکن است حتی از کمک کسی برای مراقبت از نوزاد قدردانی کنید. برای 24 ساعت اول استراحت کامل داشته باشید و حداقل یک هفته بعد از آن کارها را آرام انجام دهید.
روند بهبود پس از بیماری
مهم ترین نکته برای هر مادری پس از بیماری، اختصاص وقت برای بهبود و استراحت است. از انجام بیش از حد کارها در زمان کوتاه خودداری کنید. تغذیه مناسب، مایعات، استراحت و آرامش هم به بهبود شما کمک می کند و هم با شیردهی مکرر، تولید شیر را حفظ می کند.
اگر نوزاد در هنگام شیر خوردن بی قرار است، ممکن است نگران کم بودن شیر خود باشید. او را تشویق کنید که مکررا شیر بخورد و هر دو سینه را پیشنهاد دهید تا پیام تولید بیشتر شیر به بدن شما برسد — معمولا تفاوت را ظرف یک یا دو روز احساس خواهید کرد.
شیردهی هنگام بیماری در حالت درازکش ممکن است به شما کمک کند هم استراحت کنید و هم نوزاد را تغذیه کنید. اگر داروها باعث خواب آلودگی شما شدند، از کسی که مراقب شماست بخواهید ایمنی نوزاد را حفظ کند.
اگر هنوز تمایل زیادی به غذا خوردن ندارید، وعده های کوچک و مکرر، میان وعده ها و جرعه های آبمیوه را امتحان کنید. حتی می توانید میان وعده شبانه داشته باشید تا اشتهای شما به حالت عادی بازگردد.
در صورت توصیه به قطع شیردهی هنگام بیماری
قطع اجباری شیردهی هنگام بیماری برای مادر و کودک آسان نیست. اگر به دلیل شرایط پزشکی یا دارو به شما گفته شود که شیردهی نکنید، طبیعی است که احساس نگرانی و ناراحتی داشته باشید. حتما با یک رهبر LLL مشورت کنید تا گزینه ها بررسی شود — او می تواند اطلاعات دقیق درباره داروها ارائه دهد. هر دارو باید جداگانه بررسی شود، اما بسیاری از داروها با شیردهی سازگار هستند.
در دوره کوتاه درمان، شیردهی موقت ممکن است یک گزینه باشد. برای کاهش ناراحتی و حفظ تولید شیر، لازم است شیر خود را با دوشیدن یا پمپ مرتبا جمع آوری کنید و تا پایان درمان آن را دور بریزید، سپس دوباره شیردهی را از سر بگیرید.
شیردهی تنها روش تغذیه نیست؛ منبع آشنای محبت و آرامش نیز هست. بنابراین اگر قطع شیردهی هنگام بیماری ضروری است، سعی کنید به تدریج و با دادن عشق و توجه اضافی به نوزاد، این روند را انجام دهید.
می توانید با دوشیدن دستی یا پمپ، تولید شیر را به آرامی کاهش دهید تا سینه ها راحت باقی بمانند و تغییرات هورمونی کند شود. مقالات ما با عناوین «قطع ناگهانی شیردهی» و «فکر کردن به قطع شیردهی» می توانند به شما ایده بدهند که چگونه این کار را انجام دهید و به کودک کمک کنید تا با زندگی بدون شیردهی سازگار شود.
سخنی از نی نی تینی
مهم ترین نکته این است که در هنگام بیماری، به بدن خود زمان استراحت بدهید، مایعات کافی مصرف کنید و شیردهی هنگام بیماری را تا حد امکان ادامه دهید. در صورت نیاز به دارو یا تغییر در شیردهی، حتما با پزشک یا رهبر شیردهی مشورت کنید و در صورت قطع موقت شیردهی، با دوشیدن شیر از کاهش تولید آن جلوگیری کنید. به یاد داشته باشید که شیردهی تنها تغذیه نیست؛ منبع امنیت، محبت و آرامش برای نوزاد شماست.
آیا تجربه ای از شیردهی هنگام بیماری داشته اید؟ می توانید در قسمت نظرات تجربه، روش های مدیریت دارو، یا راهکارهای خود را با سایر مادران به اشتراک بگذارید و به آن ها کمک کنید این مسیر را با آرامش بیشتری طی کنند.
