سوزش کف پا

سوزش کف پا یکی از مشکلات شایع در زنان است که می تواند ناشی از دلایل مختلفی مانند آسیب عصبی، کمبود ویتامین یا عفونت های قارچی باشد. این مشکل اغلب با احساس گرما، گزگز یا درد همراه است و کیفیت زندگی را تحت تأثیر قرار می دهد. شناخت علت و روش های درمانی مناسب می تواند به تسکین سریع و پیشگیری از تشدید آن کمک کند. در این مقاله در مورد دلایل سوزش کف پا توضیح خواهیم داد.

سوزش کف پا؛ علت، علائم و راه های درمان

احساس سوزش کف پا یکی از شکایات شایع میان زنان است؛ احساسی که ممکن است به شکل گرمی، مورمور شدن، بی حسی یا حتی درد تیرکشنده بروز کند. این درد می تواند گاه به گاه یا دائمی باشد و شدت آن از خفیف تا بسیار آزاردهنده تغییر کند. بیشتر خانم ها متوجه می شوند که این سوزش در شب ها یا هنگام استراحت بیشتر می شود و خواب را مختل می کند.

شایع ترین علت سوزش کف پا در زنان آسیب به اعصاب است که معمولا در اثر دیابت ایجاد می شود، اما عوامل دیگری هم می توانند در بروز این مشکل نقش داشته باشند؛ از کمبود ویتامین ها گرفته تا بیماری های عصبی و مشکلات گردش خون.

شایع ترین علل سوزش کف پا

در ادامه، با 15 علت شایع سوزش کف پا آشنا می شویم و توضیح می دهیم در چه شرایطی باید به پزشک مراجعه کرد.

1- نوروپاتی دیابتی (آسیب عصبی ناشی از دیابت)

یکی از مهم ترین دلایل سوزش کف پا در زنان، نوروپاتی دیابتی است. زمانی که قند خون برای مدت طولانی بالا بماند، به مرور به رگ ها و اعصاب بدن آسیب می زند. بالا بودن قند خون باعث می شود پیام های عصبی به درستی منتقل نشوند و این موضوع احساس درد، گزگز و بی حسی را به ویژه در ناحیه پاها ایجاد می کند.

این آسیب ممکن است در تمام بدن رخ دهد اما معمولا از اندام های تحتانی شروع می شود.
خطر بروز نوروپاتی در زنان بیشتر است اگر ویژگی های زیر رو داشته باشند:

• دچار اضافه وزن باشند،
• فشار خون بالا داشته باشند،
• سیگار بکشند،
• یا الکل مصرف کنند.

شایع ترین نوع این بیماری، نوروپاتی محیطی است که بیش از یک سوم مبتلایان به دیابت را درگیر می کند. این نوع از نوروپاتی اغلب ابتدا در پاها احساس می شود و ممکن است با درد سوزشی همراه باشد.

علائم نوروپاتی محیطی شامل:

• بی حسی یا گزگز در کف پا یا دست ها،
• حس پوشیدن جوراب تنگ در پاها،
• درد تیرکشنده یا برنده،
• ضعف یا سنگینی پاها و دست ها،
• تعریق بیش از حد.

اگر این علائم را تجربه می کنید، لازم است حتما به پزشک مراجعه کنید. کنترل دقیق قند خون می تواند پیشرفت آسیب عصبی را متوقف کند یا سرعت آن را کاهش دهد.
در مراحل اولیه، تغییر سبک زندگی، ورزش منظم، رژیم غذایی کم قند و مصرف داروهای مخصوص کنترل دیابت می تواند نقش مهمی در درمان سوزش کف پا در زنان داشته باشد.

2- نوروپاتی فیبرهای کوچک (Small Fiber Neuropathy)

این نوع نوروپاتی نیز یکی از علل دردناک سوزش کف پا است و به دلیل آسیب به پوشش محافظ اعصاب به وجود می آید. در این وضعیت، فیبرهای عصبی کوچک که پیام های درد و حرارت را منتقل می کنند، آسیب می بینند و احساس درد سوزاننده، بی حسی یا درد ناگهانی و کوتاه مدت ایجاد می شود.

برخی از علائم عمومی این نوع نوروپاتی عبارت اند از:

• خستگی مداوم،
• اختلال در تمرکز،
• سردرد،
• درد عضلانی و استخوانی.

عوامل خطر ابتلا به این بیماری:

• زمینه های ژنتیکی،
• تماس با مواد سمی یا مصرف زیاد الکل،
• برخی عفونت ها مانند هپاتیت C یا بیماری لایم،
• بیماری های خودایمنی مثل آرتریت روماتوئید،
• و البته دیابت.

تشخیص دقیق این نوع نوروپاتی معمولا با معاینه عصبی و در مواردی نمونه برداری از پوست انجام می شود. در زنان، این بیماری می تواند باعث سوزش کف پا هنگام خواب یا استراحت شود. کنترل بیماری زمینه ای و مصرف داروهای تسکین دهنده ی عصب، بخشی از روند درمان است.

3- مصرف زیاد الکل

الکل یکی از عوامل آسیب به اعصاب محیطی است. مصرف زیاد آن می تواند به بروز نوروپاتی الکلی منجر شود که علائمش شامل درد، بی حسی و ضعف در پاها است.
افرادی که از این نوع آسیب رنج می برند معمولا متوجه می شوند که هنگام راه رفتن تعادل خود را از دست می دهند یا در کف پا احساس سوزش و حساسیت شدید دارند.

ترک کامل الکل و دریافت ویتامین های گروه B، به ویژه ویتامین B1 و B12، می تواند از بدتر شدن علائم جلوگیری کرده و در برخی موارد موجب ترمیم اعصاب شود. زنان باید توجه داشته باشند که حتی مصرف گهگاه الکل نیز می تواند اثر منفی بر سیستم عصبی داشته باشد و باعث تشدید سوزش کف پا شود.

4- بیماری شارکو-ماری-توت (Charcot-Marie-Tooth)

این بیماری یک اختلال ارثی در اعصاب حرکتی و حسی است که باعث ضعف عضلات پا و دست می شود. معمولا از کودکی یا نوجوانی آغاز می شود و به مرور پیشرفت می کند.
علائم اولیه شامل دشواری در بالا آوردن پا هنگام راه رفتن، احساس ناپایداری، یا بروز گام بلند و ناهماهنگ است. با گذر زمان، ممکن است عضلات پا تحلیل رفته و دردهای کرامپی یا سوزشی ایجاد شوند.

هرچند درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد، اما فیزیوتراپی، تمرینات تقویتی، کفش های طبی و کنترل درد می توانند به بهبود عملکرد و کاهش احساس سوزش کمک کنند.

5- سندرم درد منطقه ای پیچیده (Complex Regional Pain Syndrome)

این سندرم معمولا پس از یک جراحت، عمل جراحی یا حتی آسیب جزئی ایجاد می شود. در این حالت، سیستم عصبی بدن در واکنش به آسیب، به صورت غیرعادی فعال می ماند و باعث سوزش کف پا، تورم و حساسیت شدید می شود.

علائم مهم:

• درد سوزاننده ی مداوم،
• تورم یا تغییر رنگ پوست،
• حساسیت شدید نسبت به لمس،
• گاهی تغییر دمای پوست یا افزایش تعریق در ناحیه آسیب دیده.

حدود 90 درصد از موارد این سندرم پس از آسیب عصبی بروز می کنند. البته همه ی افرادی که دچار آسیب می شوند به آن مبتلا نمی گردند و به نظر می رسد زمینه ژنتیکی نیز نقش داشته باشد.

درمان این بیماری معمولا شامل داروهای ضدالتهاب، فیزیوتراپی، درمان های عصبی و حمایت روانی است. آگاهی از این سندرم به زنان کمک می کند تا در صورت بروز علائم، زودتر به پزشک مراجعه کنند و از مزمن شدن درد جلوگیری شود.

6- اریتروملالژیا (Erythromelalgia)

اریتروملالژیا یک بیماری نسبتا نادر است که با قرمزی، گرمی و درد سوزاننده در کف پا همراه می شود. در بیشتر موارد، علت دقیق آن مشخص نیست. شدت این بیماری در افراد مختلف متفاوت است؛ بعضی زنان فقط در روزهای گرم احساس سوزش خفیف دارند، در حالی که برخی دیگر در طول سال دچار دردهای مکرر می شوند.

علائم این بیماری معمولا پس از فعالیت هایی مانند:

• ورزش،
• پیاده روی طولانی،
• ایستادن زیاد،
• یا قرار گرفتن در معرض گرما،
  شدیدتر می شود.

خنک نگه داشتن پاها، پوشیدن کفش های راحت و اجتناب از گرمای زیاد می تواند به کاهش سوزش کف پا در این حالت کمک کند. در موارد شدید، پزشک ممکن است داروهایی برای بهبود جریان خون یا کنترل درد تجویز کند.

7- کمبود ویتامین های گروه B

یکی از مهم ترین علت های سوزش کف پا در زنان، کمبود ویتامین های ضروری به ویژه ویتامین های گروه B است. این ویتامین ها برای سلامت اعصاب حیاتی هستند و کمبود آن ها می تواند باعث احساس سوزش، گزگز و حتی ضعف عضلانی شود.

در دوران جنگ جهانی دوم، بسیاری از اسیران دچار «سندروم سوزش کف پا» شدند که علت آن سوء تغذیه و کمبود ویتامین ها بود. امروزه نیز کمبود ویتامین در سالمندان، زنان باردار یا افرادی که رژیم غذایی محدودی دارند، شایع است.

ویتامین هایی که بیشترین نقش را دارند:

• ویتامین B12
• ویتامین B6
• ویتامین B9 (اسیدفولیک)

کمبود این ویتامین ها می تواند باعث آسیب عصبی و اختلال در هماهنگی عضلات شود. همچنین، کمبود ویتامین B12 ممکن است منجر به کم خونی و علائمی مانند خستگی، سرگیجه یا تنگی نفس شود.

برای درمان سوزش کف پا در زنان ناشی از کمبود ویتامین، پزشک معمولا مصرف مکمل ها و اصلاح رژیم غذایی (افزودن تخم مرغ، لبنیات، غلات کامل و سبزی های برگ سبز) را توصیه می کند.

8- کم کاری تیروئید (Hypothyroidism)

کم کاری تیروئید باعث کاهش ترشح هورمون های حیاتی در بدن می شود. این اختلال می تواند باعث خستگی، افزایش وزن، پوست خشک و در مواردی آسیب به اعصاب محیطی گردد.
بر اساس تحقیقات انجام شده، نوروپاتی محیطی (و در نتیجه احساس سوزش در کف پا) می تواند یکی از نخستین نشانه های کم کاری تیروئید باشد.

زنان بیش از مردان در معرض این بیماری قرار دارند، به ویژه پس از بارداری یا در دوران میانسالی. درمان شامل مصرف منظم داروهای هورمونی و کنترل دوره ای سطح تیروئید است که می تواند از بروز یا تشدید سوزش کف پا جلوگیری کند.

9- بیماری های عفونی

برخی از عفونت ها ممکن است باعث التهاب یا آسیب به اعصاب شوند و در نتیجه باعث سوزش کف پا گردند.
از جمله عفونت هایی که می توانند چنین علائمی ایجاد کنند عبارت اند از:

• بیماری لایم،
• ویروس HIV،
• سفلیس،
• زونا (Shingles).

اگر علائم سوزش پا همراه با تب، درد عضلانی یا بثورات پوستی باشد، باید حتما به پزشک مراجعه شود تا علت دقیق مشخص و درمان مناسب آغاز گردد. درمان به موقع عفونت می تواند از آسیب دائمی به اعصاب جلوگیری کند.

10- قارچ پای ورزشکار (Athlete’s Foot)

قارچ پای ورزشکار، یا تینئا پدیس، یکی از علل رایج و قابل درمان سوزش کف پا در زنان است. این عفونت قارچی معمولا بین انگشتان پا شروع می شود و می تواند به کف پا یا حتی ناخن ها نیز گسترش یابد.

علائم شایع:

• خارش و سوزش بین انگشتان پا،
• تاول های کوچک و دردناک،
• ترک خوردگی و پوسته ریزی پوست،
• خشکی در کف پا یا اطراف ناخن،
• تغییر رنگ و ضخیم شدن ناخن ها.

برای درمان، باید پاها را خشک و تمیز نگه داشت، از کفش های قابل تنفس استفاده کرد و از تماس مستقیم پا با سطوح عمومی مانند حمام های مشترک خودداری نمود.
پمادها و اسپری های ضدقارچ معمولا در درمان این مشکل مؤثر هستند، اما در موارد شدید، ممکن است داروهای خوراکی نیز تجویز شود.

11- بیماری کلیوی

زمانی که کلیه ها نتوانند سموم را از بدن دفع کنند، مواد زائد در خون تجمع می یابند و ممکن است به اعصاب آسیب بزنند. نتیجه آن می تواند سوزش کف پا، ورم یا احساس ضعف در پاها باشد.

تقریبا 10 درصد از مبتلایان به بیماری کلیه دچار این علائم می شوند. در برخی از بیماران دیالیزی نیز ممکن است به دلیل کمبود ویتامین B1 (تیامین) سوزش پا رخ دهد، هرچند امروزه این مورد نادر است زیرا معمولا مکمل های لازم در درمان گنجانده می شود.

سایر علائم بیماری کلیوی عبارت اند از:

• ورم پاها،
• خارش پوست،
• خستگی یا بی خوابی،
• سردرد یا گیجی،
• درد مفاصل یا گرفتگی عضلات.

تغذیه مناسب، کنترل فشار خون و مصرف داروهای تجویزی از سوی پزشک می تواند روند بیماری را کند و علائم عصبی را کاهش دهد.

12- بیماری شریان محیطی (PAD)

در این بیماری، شریان هایی که خون را به پاها می رسانند باریک می شوند. کاهش جریان خون می تواند باعث احساس درد یا سوزش کف پا شود، به ویژه هنگام راه رفتن یا انجام فعالیت بدنی.

علائم بیماری شریان محیطی ممکن است مشابه نوروپاتی دیابتی باشد، اما منشاء آن گردش خون ضعیف است.
درمان شامل ترک سیگار، ورزش منظم، کنترل قند و چربی خون، و در برخی موارد دارو یا جراحی برای باز کردن مسیر عروق است.

13- سندرم تونل تارسال (Tarsal Tunnel Syndrome)

در این حالت، عصبی که از مچ پا تا کف پا امتداد دارد، به دلیل التهاب یا آسیب فشرده می شود. نتیجه این وضعیت، درد تیرکشنده یا سوزش کف پا است که گاهی تا ساق پا نیز منتشر می شود.

در زنان، این بیماری ممکن است در اثر پوشیدن کفش های تنگ، صافی کف پا یا پیچ خوردگی مچ ایجاد شود.
درمان زودهنگام، شامل استراحت، استفاده از کفش مناسب و گاهی فیزیوتراپی، می تواند علائم را به طور قابل توجهی کاهش دهد.

14- تماس با مواد سمی (Toxin Exposure)

قرار گرفتن طولانی مدت در معرض فلزات سنگین مانند سرب، آرسنیک یا جیوه می تواند باعث آسیب عصبی و سوزش کف پا شود. همچنین برخی داروها (به ویژه داروهای ضدتشنج یا درمان HIV) ممکن است عارضه ای مشابه ایجاد کنند.

در چنین مواردی، شناسایی و حذف منبع تماس با سم، گام نخست در درمان است. مکمل های تقویتی و ویتامین ها نیز می توانند به بازسازی اعصاب کمک کنند.

15- شیمی درمانی

داروهای ضدسرطان ممکن است علاوه بر تأثیر بر سلول های بدخیم، اعصاب محیطی بدن را هم تحت تأثیر قرار دهند. یکی از عوارض شایع شیمی درمانی، نوروپاتی محیطی یا سوزش کف پا است.

علائم دیگر ممکن است شامل ضعف عضلانی، کندی در واکنش ها، اختلال در تعادل یا دردهای منتشر در اندام ها باشد.
اگر شما یا یکی از نزدیکانتان تحت درمان سرطان قرار دارید و چنین علائمی را تجربه می کنید، حتما باید با پزشک مشورت کنید تا دارو یا دوز درمانی تنظیم شود.

سوزش کف پا؛ علت، درمان و راهکارهای خانگی

مدت زمان سوزش کف پا چقدر است؟

مدت زمانی که فرد احساس سوزش در کف پا دارد، به علت اصلی بروز این مشکل و نوع درمانی که دریافت می کند بستگی دارد. اگر مثلا دچار قارچ بین انگشتان پا (پای ورزشکاران) شده باشید، ممکن است تنها با چند هفته درمان دارویی یا استفاده از پمادهای ضدقارچ بهبود پیدا کنید.
اما اگر علت سوزش، آسیب عصبی (نوروپاتی محیطی) باشد، درمان دشوارتر می شود و در برخی موارد، ممکن است این آسیب غیرقابل بازگشت باشد.

تشخیص سوزش کف پا

اگر دچار سوزش، درد یا گزگز در کف پا هستید، لازم است به پزشک مراجعه کنید. پزشک در ابتدا معاینه فیزیکی انجام می دهد تا عواملی مانند:

• مشکلات ساختاری در پا یا ساق
• عفونت های قارچی
• تغییر رنگ یا زبری پوست
• کاهش رفلکس ها یا بی حسی
  را بررسی کند.

سپس در مورد سوابق بیماری، داروهایی که مصرف می کنید و زمان شروع علائم از شما سؤال می پرسد. یکی از نخستین آزمایش هایی که پزشک درخواست می کند، بررسی قند خون برای تشخیص دیابت است؛ چون یکی از مهم ترین دلایل سوزش کف پا در زنان و مردان، دیابت کنترل نشده است.

همچنین ممکن است پزشک آزمایش هایی برای هورمون تیروئید، عملکرد کلیه، کمبود ویتامین های گروه B یا بررسی عفونت هایی مثل HIV تجویز کند.
در صورتی که پزشک احتمال گیر افتادن عصب در مچ (سندروم تارسال تونل) را بدهد، از تصویربرداری کمک می گیرد. حتی ممکن است وضعیت راه رفتن شما و کفش هایتان را بررسی کند تا مشخص شود آیا کفش های تنگ یا نامناسب، باعث تحریک پا شده اند یا خیر.

درمان سوزش کف پا

درمان سوزش کف پا بستگی به علت زمینه ای دارد. در بسیاری از موارد، درمان ساده و مؤثر است، از جمله:

• مصرف داروهای ضدقارچ برای عفونت های پوستی
• استفاده از کفش راحت و مناسب
• گذاشتن کفی طبی برای اصلاح ساختار پا
• مصرف مکمل های ویتامین B و قرص تیروئید (در صورت کم کاری)

اگر علت، دیابت باشد، باید رژیم غذایی و داروهای کنترل قند خون تنظیم شود.
در مواردی که درد عصبی شدید است، پزشک ممکن است از روش های تحریک الکتریکی عصب، لیزردرمانی یا نوردرمانی استفاده کند. درمان های جایگزین مانند طب سوزنی یا ماساژ درمانی نیز در کاهش درد مؤثر هستند.

درمان های خانگی برای تسکین سوزش کف پا

در کنار درمان پزشکی، برخی روش های خانگی می توانند به کاهش احساس سوزش و درد کمک کنند:

• قرار دادن پاها در آب سرد یا وان یخ برای چند دقیقه (به جز در افرادی که دچار اریتروملاژیا هستند، زیرا ممکن است به پوست آسیب بزند).
• خیساندن پا در محلول نمک اپسوم یا سرکه سیب طبیعی (در صورت ابتلا به دیابت، قبل از انجام این کار با پزشک مشورت کنید).
• مصرف مکمل زردچوبه یا استفاده از خمیر زردچوبه و زنجبیل به عنوان ضماد؛ زیرا ماده ی کورکومین موجود در آن خاصیت ضدالتهابی و آنتی اکسیدانی دارد.
• استفاده از کرم های موضعی حاوی لیدوکائین یا کاپسایسین برای بی حسی موقت.
• ماساژ پاها برای بهبود گردش خون و کاهش احساس حرارت در کف پا.

پیش آگهی و چشم انداز

سوزش کف پا می تواند از یک احساس خفیف و گه گاهی تا دردی مزمن و آزاردهنده متغیر باشد. اگر علت آن شناسایی و درمان شود، در بیشتر موارد بهبود حاصل می شود. اما اگر ناشی از آسیب عصبی دائمی باشد، ممکن است درمان کامل ممکن نباشد، هرچند می توان پیشرفت بیماری را متوقف و علائم را کنترل کرد.

سخنی از نی نی تینی

اگر شما یا یکی از اعضای خانواده تان با مشکل سوزش کف پا روبه رو هستید، این نشانه را نادیده نگیرید. مراجعه زودهنگام به پزشک، انجام آزمایش های ساده و توجه به سبک زندگی سالم می تواند از پیشرفت بیماری جلوگیری کند. به خاطر داشته باشید که پاها ستون بدن شما هستند؛ مراقبت از آن ها یعنی سرمایه گذاری برای سلامت کل بدنتان.