سندرم میلر فیشر یک اختلال نادر عصبی است که در آن سیستم ایمنی بدن به اشتباه به اعصاب حمله می کند؛ معمولا این حمله از ناحیه صورت آغاز می شود. این وضعیت می تواند باعث بروز مشکل در حرکات چشم و عضلات صورت، اختلال در هماهنگی عضلات و به هم خوردن تعادل شود. خوشبختانه بیشتر افرادی که تحت درمان مناسب قرار می گیرند، طی حدود شش ماه بهبود کامل پیدا می کنند و می توانند به زندگی عادی بازگردند.
این بیماری می تواند برای بسیاری از افراد، به ویژه خانم هایی که ناگهان متوجه تغییر در بینایی یا تعادل خود می شوند، نگران کننده باشد. شناخت دقیق علائم و روند بیماری می تواند به کاهش اضطراب و اقدام به موقع برای درمان کمک کند.
سندرم میلر فیشر چیست؟
سندرم میلر فیشر (Miller Fisher Syndrome یا MFS) یک نوع اختلال خودایمنی نادر است که در آن سیستم ایمنی بدن، به جای مقابله با عوامل بیماری زا، به اعصاب سالم حمله می کند. این حمله معمولا از اعصابی شروع می شود که وظیفه کنترل عضلات چشم را دارند. به همین دلیل، یکی از اولین نشانه ها ممکن است ناتوانی در حرکت دادن چشم ها یا دوبینی باشد.
علاوه بر چشم ها، این اختلال می تواند روی هماهنگی عمومی بدن و واکنش های انعکاسی (رفلکس ها) نیز تأثیر بگذارد. در بسیاری از موارد، علائم چند روز پس از یک عفونت ویروسی یا باکتریایی مثل سرماخوردگی شدید، آنفلوآنزا یا عفونت گوارشی ظاهر می شوند.
چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به سندرم میلر فیشر هستند؟
هر فردی ممکن است به سندرم میلر فیشر مبتلا شود، اما طبق آمارها این بیماری در برخی گروه ها بیشتر دیده شده است، از جمله:
با این حال، مهم است بدانید که زنان و افراد جوان تر نیز در صورت وجود زمینه مناسب و به دنبال یک عفونت، ممکن است دچار این سندرم شوند.
تفاوت سندرم میلر فیشر و سندرم گیلن باره چیست؟
سندرم میلر فیشر در واقع نوعی از بیماری معروف تر به نام سندرم گیلن باره (GBS) محسوب می شود. هر دو بیماری خودایمنی هستند و معمولا بعد از یک عفونت آغاز می شوند، اما تفاوت هایی بین آن ها وجود دارد:
- در سندرم میلر فیشر، معمولا علائم از قسمت بالایی بدن، به ویژه چشم ها و صورت شروع می شود.
- در سندرم گیلن باره، علائم اغلب از پاها آغاز شده و به سمت بالا پیشرفت می کنند.
- درد کمر، مشکلات تنفسی و ضعف شدید عضلات دست و پا بیشتر در گیلن باره دیده می شود.
- شیوع گیلن باره بیشتر از سندرم میلر فیشر است.
آیا سندرم میلر فیشر واگیردار است؟
خیر، سندرم میلر فیشر مسری نیست و از فردی به فرد دیگر منتقل نمی شود. اگرچه شروع آن ممکن است بعد از یک عفونت ویروسی یا باکتریایی باشد، اما خود بیماری قابل انتقال نیست.
سندرم میلر فیشر چقدر شایع است؟
این بیماری بسیار نادر است. به طور متوسط، از هر یک میلیون نفر در جهان، تنها حدود 1 تا 2 نفر به سندرم میلر فیشر مبتلا می شوند. همین نادر بودن، گاهی باعث می شود تشخیص آن در ابتدا دشوار باشد.
علائم سندرم میلر فیشر چیست؟
علائم معمولا به صورت ناگهانی ظاهر می شوند و طی چند روز شدت می گیرند. در اغلب موارد، نشانه ها حدود 10 روز پس از یک عفونت ویروسی یا باکتریایی شروع می شوند، اما گاهی ممکن است حتی چند هفته بعد بروز کنند.
شایع ترین علائم عبارت اند از:
- اختلال در تعادل و احساس ناپایداری
- تغییر در نحوه راه رفتن
- دوبینی یا تاری دید
- افتادگی پلک یا ضعف در عضلات صورت
- کاهش یا از بین رفتن رفلکس های تاندونی در مچ پا، زانو یا بازو
- اختلال در حرکات چشم
- حرکات دست و پا به صورت ناهماهنگ و دست وپاچلفتی
در مواردی نیز ممکن است علائم زیر ظاهر شود:
- مشکل در تنفس
- ضعف عضلات دست و پا
- دشواری در بلع
- ضعف در عضلات زبان
در صورت مشاهده هر یک از این نشانه ها، مراجعه سریع به پزشک اهمیت زیادی دارد.
علت ابتلا به سندرم میلر فیشر چیست؟
سندرم میلر فیشر زمانی ایجاد می شود که سیستم ایمنی بدن پس از یک عفونت، به اشتباه به اعصاب حمله کند. برخی از عفونت هایی که می توانند محرک بروز این بیماری باشند عبارت اند از:
- عفونت با باکتری کمپیلوباکتر (که معمولا باعث اسهال می شود)
- عفونت هموفیلوس آنفلوآنزا
- ویروس HIV
- مونونوکلئوز (ویروس اپشتین بار)
- ویروس زیکا
در فرهنگ سلامت ایران نیز بارها تأکید شده است که پس از برخی عفونت ها، به ویژه عفونت های گوارشی یا تنفسی، باید به تغییرات ناگهانی در بینایی و حرکت بدن توجه ویژه داشت و آن را ساده تلقی نکرد.
آیا سندرم میلر فیشر ارثی است؟
در موارد بسیار نادر، امکان انتقال زمینه ابتلا از والدین به فرزندان وجود دارد، اما به طور کلی سندرم میلر فیشر یک بیماری ارثی شایع محسوب نمی شود و معمولا فقط یک نفر در یک خانواده دچار آن می شود.
تشخیص سندرم میلر فیشر چگونه انجام می شود؟
هیچ آزمایش واحد و صددرصد قطعی برای تشخیص این بیماری وجود ندارد. پزشک ابتدا معاینه فیزیکی انجام می دهد، علائم شما را بررسی می کند و سابقه پزشکی تان را می پرسد. بسیار مهم است که اگر در ماه های گذشته دچار عفونت شده اید، به پزشک اطلاع دهید.
در صورت شک به سندرم میلر فیشر، پزشک ممکن است آزمایش های زیر را تجویز کند:
- آزمایش خون: برای بررسی وجود آنتی بادی های خاص که نشان دهنده فعالیت غیرطبیعی سیستم ایمنی هستند.
- الکترومیوگرافی (EMG): این تست نشان می دهد عضلات شما تا چه اندازه به پیام های عصبی پاسخ می دهند.
- تست سرعت هدایت عصبی: در این روش بررسی می شود پیام الکتریکی با چه سرعتی در طول عصب حرکت می کند.
- نمونه برداری از مایع نخاعی (پونکسیون کمری): در این آزمایش، مقدار کمی مایع اطراف نخاع گرفته و برای وجود آنتی بادی های خاص بررسی می شود.
این روش ها کمک می کنند تا پزشک با دقت بیشتری بین سندرم میلر فیشر و سایر بیماری های عصبی تمایز قائل شود.
درمان سندرم میلر فیشر چگونه است؟
برای سندرم میلر فیشر در حال حاضر درمان قطعی وجود ندارد، اما روش هایی هستند که می توانند حمله سیستم ایمنی به اعصاب را متوقف یا کنترل کنند:
- تزریق ایمونوگلوبولین داخل وریدی (IVIG): در این روش، آنتی بادی های سالم از اهداکنندگان به بدن بیمار تزریق می شود تا فعالیت اشتباه سیستم ایمنی را مهار کند.
- پلاسمافرز (تعویض پلاسما): در این روش، پلاسما که ممکن است حاوی آنتی بادی های مضر باشد، از خون جدا و با پلاسما یا محلول سالم جایگزین می شود.
- توانبخشی فیزیکی: فیزیوتراپی و کاردرمانی کمک می کند قدرت، انعطاف پذیری و هماهنگی عضلات به تدریج برگردد. همچنین راه رفتن و تعادل بهبود پیدا می کند و فرد استقلال بیشتری در انجام کارهای روزانه به دست می آورد.
در ایران نیز مراکز توانبخشی و فیزیوتراپی نقش مهمی در روند بهبودی بیماران مبتلا به اختلالات عصبی ایفا می کنند.
چشم انداز بهبودی در سندرم میلر فیشر چگونه است؟
چشم انداز این بیماری معمولا بسیار خوب است. میزان مرگ ومیر بسیار پایین بوده و اغلب عوارض جدی و دائمی ایجاد نمی کند. بیشتر بیماران بین دو تا شش ماه پس از درمان، بهبود قابل توجهی پیدا کرده یا کاملا بهبود می یابند.
البته سرعت بهبودی در افراد مختلف متفاوت است و به عواملی مانند سن، شدت علائم و زمان شروع درمان بستگی دارد.
چگونه می توان از سندرم میلر فیشر پیشگیری کرد؟
روش قطعی برای پیشگیری از سندرم میلر فیشر وجود ندارد، اما می توانید با کاهش احتمال ابتلا به عفونت ها، خطر بروز این بیماری را کمتر کنید:
- از تماس نزدیک با افراد بیمار خودداری کنید.
- هنگام سرفه و عطسه، دهان و بینی خود را بپوشانید.
- سطوح پرکاربرد مانند دستگیره ها و تلفن همراه را ضدعفونی کنید.
- تا حد امکان از لمس صورت با دست آلوده خودداری کنید.
- دست ها را مرتب با آب و صابون بشویید یا از محلول ضدعفونی کننده استفاده کنید.
این توصیه ها توسط منابع معتبر فارسی همچون وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ایران نیز برای پیشگیری از عفونت ها تأکید شده است.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر دچار مشکلاتی در رفلکس ها، هماهنگی عضلات، حرکت چشم یا تعادل شدید، لازم است سریعا به پزشک مراجعه کنید. علائم سندرم میلر فیشر می تواند با برخی بیماری های دیگر اعصاب و عضلات مشابه باشد، بنابراین تشخیص حرفه ای بسیار ضروری است.
هرگز این علائم را به خستگی یا استرس ساده نسبت ندهید، زیرا تشخیص و درمان زودهنگام نقش مهمی در سرعت بهبودی دارد.
سخنی از نی نی تینی
مشاهده مشکلات در چشم ها، عضلات یا تعادل می تواند بسیار ترسناک باشد. در اغلب موارد، این علائم به معنای ابتلا به سندرم میلر فیشر نیست، زیرا این بیماری بسیار نادر است. با این حال، این نشانه ها پیام می دهند که وضعیت بدن شما طبیعی نیست.
بهترین کار این است که در صورت مشاهده چنین مشکلاتی، بدون تأخیر با پزشک خود مشورت کنید تا آزمایش ها و بررسی های لازم انجام شود و مناسب ترین برنامه درمانی برای شما در نظر گرفته شود.
اگر شما یا یکی از نزدیکانتان تجربه ای از سندرم میلر فیشر داشته اید یا با علائمی مشابه روبه رو شده اید، تجربه خود را در بخش نظرات با ما به اشتراک بگذارید. مشارکت شما می تواند به افزایش آگاهی دیگران و کمک به تشخیص زودهنگام این بیماری نادر کمک کند. همچنین اگر این مقاله برایتان مفید بود، آن را با اطرافیان خود به اشتراک بگذارید.
